ΚΟΛΑΣΗ, του ΝΤΑΝ ΜΠΡΑΟΥΝ

            Αν διαβάσεις ένα βιβλίο του Νταν Μπράουν με πρωταγωνιστή τον καθηγητή Ρόμπερτ Λάνγκτον, είναι σα να τα έχεις διαβάσει όλα. Ο καθηγητής καλείται να λύσει κάποιο μυστήριο, έχοντας συντροφιά κάποια γυναίκα νεαρής ηλικίας, ενώ κάποιος παλαβός σκοπεύει να προκαλέσει προβλήματα στην ανθρωπότητα και είτε ο ίδιος είτε κάποιο άλλο πρόσωπο καταδιώκει τον καθηγητή, για να τον σκοτώσει. Στην πορεία, μπλέκονται και θεωρίες συνωμοσίας. Παλιά και δοκιμασμένη συνταγή, που πουλάει τρελλά μετά την επιτυχία του πρώτου βιβλίου «ΟΙ ΠΕΦΩΤΙΣΜΕΝΟΙ» και συνεχίζει να πουλάει 10 χρόνια μετά!

            Στην «ΚΟΛΑΣΗ» (Εκδόσεις «ΨΥΧΟΓΙΟΣ»), ο Ρόμπερτ Λάνγκτον ξυπνά σε ένα νοσοκομείο της Φλωρεντίας με αμνησία και ένα σοβαρό τραύμα στο κεφάλι. Με το καλημέρα σχεδόν τρέχει πανικόβλητος να σωθεί με τη βοήθεια της Σιένα Μπρουκς, μιας νεαρής γιατρού, διότι τον καταδιώκει μια δολοφόνος. Στο παλτό του βρίσκει ένα μυστηριώδες αντικείμενο, το οποίο αναπαριστά την «ΚΟΛΑΣΗ» του Μποτιτσέλλι, όπως αυτής την εμπνεύστηκε από το ομότιτλο έργο του Δάντη, αλλά παραποιημένη. Γεμάτος απορίες και με τη μνήμη του να επιστρέφει σταδιακά και βασανιστικά, μπαίνει στο ιστορικό κέντρο της Φλωρεντίας και ψάχνει να βρει, με τη βοήθεια στίχων της Κόλασης του Δάντη, γιατί βρέθηκε σε αυτή την κατάσταση. Και ανακαλύπτει, ότι κάποιος παρανοϊκός έχει βάλει σκοπό του να καταστρέψει την ανθρωπότητα, ενώ μια ομάδα πανοπλων ανδρών έχει προστεθεί στους διώκτες του. Στο μεταξύ, σε κάποιο υπερπολυτελές γιώτ στα ανοικτά της Αδριατικής Θάλασσας, ο επικεφαλής μιας μυστηριώδους οργάνωσης ανακαλύπτει τους λόγους, για τους οποίους κάποιος επιφανής πελάτης του είχε ζητήσει να του εξασφαλίσουν καταφύγιο για ένα χρόνο, εντός του οποίου θα εργαζόταν πάνω στο αριστούργημά του ανενόχλητος από κάθε τρίτο.

            Μια από τα ίδια, με άλλα λόγια! Αυτή τη φορά, η θεωρία συνωμοσίας αφορά τον υπερπληθυσμό, την αδυναμία της γης να διαθρέψει όλο τον πληθυσμό της και τη δημιουργία ιών ικανών να καταστρέψουν την ανθρωπότητα, οι οποίοι προέρχονται ακόμα και από τα εργαστήρια του Π.Ο.Υ. ΟΚ, το έχουμε ξανακούσει αυτό το τελευταίο σενάριο. Πιθανότητες να ευσταθεί; Αποδεικτικά στοιχεία; Μηδέν! «Αλλά το λένε όλοι», θα σας πουν.

            Τέλος πάντων, λογοτεχνική αδεία ο Νταν Μπράουν παίρνει τις παραπάνω θεωρίες, για να διαμορφώσει το σχέδιο ενός μεγαλοφυούς γενετιστή – γκουρού, ο οποίος σαγηνεύει όσους τον γνωρίζουν (ένας Ντέιβιντ Κόρρες με υψηλότερο δείκτη ευφυίας και ασύλληπτες γνώσεις στο επιστημονικό αντικείμενό του) και τους πείθει, ότι πρέπει να εφαρμοστεί στο σχέδιό του, διότι αυτό θα αποτελέσει τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Ο ίδιος γενετιστής δν παύει να εκθειάζει τη Μαύρη Πανώλη, που έπληξε κατά το 14ο αιώνα Δύση και Ανατολή αλλά αποτέλεσε το προοίμιο της Αναγέννησης. Ομολογουμένως η εικόνα του Μπέρτραντ Ζόμπριστ, όπως λέγεται ο εν λόγω γενετιστής, είναι αρκούντως αποκρουστική αλλά πειστική.

            Ωστόσο, δεν είναι μόνο η πολυφορεμένη φόρμα του Νταν Μπράουν, που κουράζει, όσο συναρπαστική και αν δείχνει η καταδίωξη και η περιήγηση στα μνημεία της Φλωρεντίας, της Βενετίας και της Κωνσταντινούπολης. Οι ανατροπές του βιβλίου δεν εντυπωσιάζουν, ίσως επειδή με το καλημέρα σχεδόν ο συγγραφέας αφήνει να εννοηθεί, ότι πολλοί εκ των πρωταγωνιστών δεν είναι αυτό, που δείχνουν, ότι είναι, και σύντομα το ενδιαφέρον ξεφουσκώνει, όσο ο αναγνώστης θυμάται, ότι στο τέλος πάντα κερδίζει το καλό.

            Εκεί, όμως, που εγώ απογοητεύτηκα, ήταν στο τέλος του βιβλίου, όταν οι θεωρίες του παρανοϊκού κακού ξάφνου δεν γίνονται και τόσο αποκρουστικές – και, μάλιστα, με τη βούλα της προέδρου του Π.Ο.Υ. – και το κακό, που αυτός ο παρανοϊκός επεφύλαξε για την ανθρωπότητα, ενδεχομένως έχει και τα καλά του γι΄αυτή. Καταλαβαίνω, ότι στη μυθοπλασία ο αναγνώστης καλείται να καταπιεί κάποια πράγματα εκτός λογικής, προκειμένου να αφεθεί στην απόλαυση της ανάγνωσης, φαινόμενο γνωστό ως «suspension of disbelief». Έλα, όμως, που οι απιθανότητες είναι τόσες πολλές, που στο τέλος είναι αδύνατο ο συνετός βιβλιοφάγος να τις καταπιεί. Δεν είναι μόνο ο τρελλός επιστήμονας, που από παρίας μετατρέπεται σε οραματιστή, και ας έχει πετύχει το σκοπό του κατά της ανθρωπότητας. Δεν είναι μόνο, που μια επιστήμονας, επικεφαλής του Π.Ο.Υ., αποδέχεται το έργο και τη σκέψη αυτού του τρελλού, όταν νωρίτερα είχε ζητήσει τη σύλληψή του, αναγκάζοντάς τον να εξαφανιστεί από προσώπου γης. Είναι και ότι δέχεται να μιλήσει για το έργο αυτού του ανθρώπου στον Π.Ο.Υ. η Σιένα Μπρουκς, ερωμένη, συνεργάτιδα και θιασώτισσα των απόψεών του, η οποία, μάλιστα, ενώ καταδιώκεται από τον Ρόμπερτ Λάνγκτον και έχει απομακρυνθεί αρκετά από αυτόν, αποφασίζει να γυρίσει σε αυτόν – ουσιαστικά να παραδοθεί στους διώκτες της, ως συνεργάτιδα του παρανοϊκού γενετιστή – επειδή δεν θέλει, πλέον, να το βάζει στα πόδια.

            Και πείτε μου, παρακαλώ, ποιός λογικός άνθρωπος δέχεται ως λογική όλα τα παραπάνω και δεν αναρωτιέται, αν ο συγγραφέας ευρίσκεται σε κρίση και δεν τραβάει από τα μαλλιά την πλοκή, ώστε στο τέλος να κερδίσει ο καλός της υπόθεσης;

            Συμπέρασμα; Το εν λόγω βιβλίο είναι καλύτερο από το προηγούμενο της σειράς, το απαράδεκτο "ΧΑΜΕΝΟ ΣΥΜΒΟΛΟ", αλλά είναι ολοφάνερη η απουσία έμπνευσης του συγγραφέα και αυτό το χαρακτηριστικό τον οδηγεί στην επανάληψη της γνωστής συνταγής. ΟΚ, τα βιβλία της εν λόγω σειράς πουλάνε, ακόμα, σαν τρελλά. Αυτό, όμως, δεν τα κάνει απαραίτητα καλά βιβλία. Και η "ΚΟΛΑΣΗ", το τελευταίο της σειράς, είναι ένα κακό βιβλίο.

Η ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ

 

            Ο Μισέλ Ουελμπέκ γουστάρει να προκαλεί το ενδιαφέρον του κοινού και να πυροδοτεί αρνητικές αντιδράσεις με τα βιβλία του. Οι απόψεις του, άλλοτε αιρετικές και άλλοτε απλά ακραίες, τον έχουν οδηγήσει μέχρι και στα Δικαστήρια μετά από αγωγές τρίτων, και οι εμμονές του με το σεξ και το δυτικό πολιτισμό αλλά και ο πανταχού παρών μισανθρωπισμός του είναι στοιχεία γνωστά σε όσους έχουν εντρυφήσει στα γραπτά του.

            Στην «ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ» (Εκδόσεις «ΕΣΤΙΑ») συγκεντρώνονται όλα τα χαρακτηριστικά του συγγραφέα. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Μισέλ (τυχαία επιλογή;), σαραντάρης υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισμού, ακοινώνητος, χωρίς ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και αποξενωμένος από τον πατέρα του (καμμία αναφορά στη μητέρα, δείγμα ίσως των κακίστων σχέσεων του συγγραφέα με τη μητέρα του). Όταν ο πατέρας του βρίσκεται δολοφονημένος, ο Μισέλ επισκέπτεται το πατρικό σπίτι του και αποφασίζει να το πουλήσει και με μέρος των χρημάτων αυτών και όσων βρήκε στον τραπεζικό λογαριασμό του πατέρα του να ταξιδέψει με γκρουπ στην Ταϋλάνδη. Εκεί θα γνωρίσει τη Βαλερί, στέλεχος τουριστικού ομίλου, και θα συνάψουν μια σχέση. Μαζί θα επινοήσουν ένα σχέδιο, που θα ανανεώσει το ενδιαφέρον του κόσμου στα ταξίδια και θα αυξήσει τα κέρδη του ομίλου : τη δημιουργία ξενοδοχείων για λάτρεις του σεξ!

            Η ερωτική ιστορία μοιάζει αρκετά τετριμμένη. Για την ακρίβεια, δεν θα τη χαρακτήριζα καν ερωτική, αφού ο συγγραφέας εστιάζει κυρίως στη σαρκική συνάφεια του ζεύγους (με ιδιαίτερη αδυναμία στις πίπες, όπως, άλλωστε, γινόταν και στα «ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ») και στις εργασιακές συνθήκες του πρωταγωνιστή και της ερωμένης του. Ούτε μια φορά δεν ακούγεται η μαγική φράση «σ’ αγαπώ». Η αναζήτηση νέων μορφών σεξ, ο πληρωμένος έρωτας, η ανταλλαγή συντρόφων μεταξύ ζευγαριών και ο σαδομαζοχισμός περνούν από το μικροσκόπιο του συγγραφέα, πράγμα που θυμίζει προηγούμενα βιβλία του. Το σεξ γίνεται το κέντρο της ζωής. Ο άνθρωπος με σταθερή σεξουαλική ζωή είναι ευτυχισμένος. Δεν υπάρχουν άλλα υποκατάστατα του σεξ. Αλλά προσοχή! Ο δυτικός άνθρωπος δεν είναι απελευθερωμένος σεξουαλικά, αφού πάμπολλα ταμπού τον εμποδίζουν. Ο γάμος είναι ένα από αυτά. Η απέχθεια στη σεξουαλική εκμετάλλευση του ίδιο! Αρκετές ανθρωπιστικές οργανώσεις στόλισαν με «γαλλικά» τον Ουελμπεκ, όταν βγήκε στην κυκλοφορία το εν λόγω βιβλίο του. Ούτε είναι τυχαίο, ότι σημαντικό μέρος της πλοκής εκτυλίσσεται στην Ταϋλάνδη και την Κούβα (δευτερευόντως), δύο χώρες όπου ο σεξουαλικός τουρισμός ανθεί.

            Παράλληλα, ο συγγραφέας δεν χάνει την ευκαιρία να τα «χώσει» στη Δύση, η οποία έχει διαμορφώσει απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης για τους κατοίκους της. Σκληρά και μεγάλα ωράρια, υψηλή φορολόγηση, ελάχιστος ελεύθερος χρόνος, φρικτές κυβερνήσεις! Ο πρωταγωνιστής, που μοιράζεται αρκετά κοινά στοιχεία με το συγγραφέα, δεν ενδιαφέρεται να συμβάλλει στην πρόοδο αυτού του πολιτισμού. Δεν τον νοιάζει αυτός ο πολιτισμός. Αλλά δεν τον πολεμά. Προτιμά να τον κρίνει ως παρηκμασμένο, αφού αφήσει να εννοηθεί, ότι έπραξαν σοφά οι Δυτικοί με την αποικιοκρατία τους (είπαμε, ο άνθρωπος γουστάρει να κάνει τον κόσμο να αφρίζει). Αλλά αυτά ανήκουν στην παλιά καλή εποχή της Δύσης.

            Επί της ουσίας; Συναρπαστική γραφή, με κομμάτια που βγάζουν να βγήκαν από φιλολογικά περιοδικά υψηλού επιπέδου, αρκετός μισανθρωπισμός και απόψεις που θα ενοχλήσουν, κόλλημα με το σεξ, μια εικόνα παρακμής της Δύσης, οι τουριστικοί προορισμοί ως τόπος επίδειξης της παθογένειας των Δυτικών, ουκ ολίγες βολές προς αρκετούς επωνύμους! Κλασσικός και σταθερά επαναλαμβανόμενος Ουελμπέκ! Αν σας αρέσει ο Ουελμπέκ, θα σας γοητεύσει η γραφή του. Αν, όμως, έχετε διαβάσει την «ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΤΗΣ ΠΑΛΗΣ» ή «ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ», ξέρετε πολύ καλά, τι θα συναντήσετε στην «ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ», οπότε ίσως καλύτερα να ανακαλύψετε κάποιο άλλο συγγραφέα.