Για την παιδεία αλλά χωρίς παιδεία

Το Δεκέμβριο του 2008, κάποιες θεατρικές παραστάσεις στην Αθήνα διεκόπησαν για μερικά λεπτά, προκειμένου κάποια νέα παιδιά να ανεβούν στο σανίδι και να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους για το θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου και κάποια άλλα θέματα. Αρκετός κόσμος τότε θεώρησε λογική την κίνηση των παιδιών αυτών. Άλλοι μίλησαν για απαράδεκτη παρέμβαση σε μια παράσταση και αναφέρθηκαν στο δικαίωμα των συντελεστών να περαιώσουν ανενόχλητοι ένα έργο, για το οποίο έχουν κοπιάσει. Άλλοι πάλι έκριναν απαράδεκτο να αναζητεί ο κόσμος τρόπους ψυχαγωγίας, όταν γύρω μας η κρατική αυθαιρεσία χτυπάει κόκκινο. Κάθε πλευρά είχε τα επιχειρήματά της και ο διάλογος εντός και εκτός Διαδικτύου καλά κράτησε για αρκετές μέρες, όχι, όμως, χωρίς παρεκτροπές ένθεν κακείθεν. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, δεν υπήρξαν αντιδράσεις εκ μέρους των συντελεστών των διακοπεισών παραστάσεων.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο θα είχε ξεχαστεί, αν δεν ερχόταν να μας το θυμίσει ένα παρόμοιο αλλά με διαφορετική κατάληξη περιστατικό. Αυτή τη φορά, υποψήφιοι θύτες ήταν μια ομάδα γονέων, κηδεμόνων και εκπαιδευτικών, η οποία ζήτησε να ανεβεί στη σκηνή του Θεάτρου Πέτρας, όπου ο τραγουδοποιός, κ. Σωκράτης Μάλαμας, θα έδινε συναυλία, και να κάνουν μια παρέμβαση - διαμαρτυρία για τις επερχόμενες αλλαγές στην εκπαίδευση. Όμως, εισέπραξαν αρνητική απάντηση. Επεχείρησαν, λοιπόν, να εισβάλουν στο Θέατρο, με αποτέλεσμα να έλθουν σε σύγκρουση με την ασφάλεια ("μπράβους", κατά τη συντάκτρια της επιστολής, που παρακάτω θα δείτε). Τελικά, μερικοί εξ αυτών κατόρθωσαν να μπουν και να ανοίξουν το πανό με τα συνθήματά τους. Ως επιστέγασμα αυτής της πράξεώς τους, ένα εκ των μελών αυτής της ομάδος συνέταξε αυτή την επιστολή, η οποία αναρτήθηκε σε εκπαιδευτικό-ενημερωτικό ιστότοπο. Η επικεφαλίδα αυτής της επιστολής τα λέει όλα : "Η ξεφτίλα του Μάλαμα".

Αξίζει, βέβαια, να αναρωτηθούμε, τι είδους παιδεία θέλει για τα νέα παιδιά τόσο η συντάκτρια της εν λόγω επιστολής όσο και η ομάδα, που θεώρησε κεκτημένο δικαίωμά της να μπουκάρει σε ένα χώρο, όπου εδίδετο συναυλία, χωρίς προηγουμένως να εξασφαλίσει την άδεια του ίδιου του καλλιτέχνη. Επίσης, έχει σημασία να δούμε, πως αντιμετωπίζεται ένας καλλιτέχνης, ο οποίος μόνο αναίσθητος πολιτικά και κοινωνικά δεν μπορεί να θεωρηθεί απ' όσους έχουν παρακολουθήσει έστω μια συναυλία του, από τη συντάκτρια της ανωτέρω επιστολής, μόνο και μόνο επειδή διεφώνησε με την επιθυμία της ομάδος, στην οποία αυτή ανήκε.

Προσωπικά με τρομάζει η αντίληψη ορισμένων ανθρώπων, που θεωρούν, ότι έχουν κάθε δικαίωμα να διακόπτουν οποιαδήποτε παράσταση επικαλούμενοι έστω μια υπαρκτή και σοβαρή αιτία. Καλώς ή κακώς, κάθε πράγμα έχει τον καιρό του και μια μουσική ή θεατρική παράσταση ή οποιαδήποτε άλλη παράσταση επιτελεί κάποιους βασικούς σκοπούς και για το λόγο αυτό πρέπει να κυλάει αδιατάρακτα. Μια διαμαρτυρία μπορεί να λάβει χώρα οπουδήποτε αλλού και όχι απαραίτητα ως ουρά μιας άλλης εκδήλωσης, στην οποία πρωταγωνιστεί ένας επώνυμος καλλιτέχνης. Επίσης, δεν βρίσκω ιδιαίτερα παρήγορη την άποψη, ότι ένας αγανακτισμένος άνθρωπος, ο οποίος ταυτόχρονα δηλώνει, ότι κόπτεται για την παιδεία, νομιμοποιείται να αγνοεί τα πάντα και, εν προκειμένω, την άρνηση ενός καταξιωμένου καλλιτέχνη να αποδεχθεί το αίτημά του. Με την ίδια λογική προ καιρού, είδαμε τον κ. Νταλάρα να δέχεται βροχή από μπουκάλια από ομάδα αγανακτισμένων συμπολιτών μας για τους γνωστούς λόγους. Και τότε περίσσεψαν οι δικαιολογίες περί δίκαιης οργής για την εύνοια, με την οποία αντιμετώπισε η πολιτική εξουσία της χώρας τον κ. Νταλάρα και τη σύζυγό του. Για το ύφος της επίμαχης επιστολής τα σχόλια περιττεύουν. Το ίδιο και για την επιλογή ενός εκπαιδευτικού ιστότοπου να δημοσιεύσει αυτή την άκρως "διδακτική" επιστολή!

Είναι χρήσιμο να αντιληφθούμε δύο πράγματα. Πρώτον, πάνω στη σκηνή μόνοι άρχοντες είναι οι συντελεστές μιας παράστασης, διότι αυτοί έχουν κατακτήσει το σχετικό δικαίωμα με ποτάμια ιδρώτα, που έχουν χύσει, και ατελείωτες εργατοώρες σε στούντιος, προκειμένου να προσφέρουν αυτο, για το οποίο εκατοντάδες και μερικές φορές χιλιάδες άνθρωποι έρχονται να απολαύσουν. Αυτοί μόνοι νομιμοποιούνται να κρίνουν, αν κάποιος ή κάποιοι θα προβάλουν κάποια αιτήματα ή θα σηκώσουν πανό ή θα διαμαρτυρηθούν καθ' οιονδήποτε τρόπο για γεγονότα της επικαιρότητας. Κανένας καλλιτέχνης δεν υποχρεούται να υιοθετήσει τον τρόπο μιας οποιασδήποτε ομάδος, αν διαφωνεί με αυτόν, και κανένας καλλιτέχνης δεν θα κριθεί από τη στάση του απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές. Κανένα δικαίωμα του κοινού δεν υπερέχει από αυτό του καλλιτέχνη να παρουσιάσει το έργο του χωρίς διακοπές και παρατράγουδα. Έτσι απλά! Σαφώς και υπάρχουν καλλιτέχνες με περισσότερες ανοχές σε τέτοιες παρεμβάσεις, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον κ. Θανάση Παπακωνσταντίνου, ο οποίος προ ετών δέχθηκε να μεταφέρει στο κοινό μια ανακοίνωση υπέρ των συλληφθέντων για συμμετοχή στην οργάνωση "Πυρήνες της Φωτιάς". Αυτό, όμως, δεν συνεπάγεται, ότι ο κ. Μάλαμας και οποιοσδήποτε άλλος καλλιτέχνης αρνηθεί να δεχθεί τέτοιες παρεμβάσεις στην παράστασή του έχει άδικο ή, ακόμα χειρότερα, είναι "ξεφτίλας". Και, δεύτερον, περιμένω από ανθρώπους, που, δηλώνουν, ότι νοιάζονται για την κατάντια της δημόσιας εκπαίδευσης, όχι μόνο να σεβαστούν το δικαίωμα ενός καλλιτέχνη να αξιοποιήσει αυτός, κατά τον τρόπο που κρίνει σκόπιμο, το χώρο και το χρόνο της παρουσίασης του έργου του αλλά και να αντιληφθούν, ότι πρώτοι αυτοί οφείλουν να διαφυλάσσουν τις αρχές εκείνες, στις οποίες πρέπει να βασίζεται η δημόσια εκπαίδευση, μια εκ των οποίων είναι ο σεβασμός στην αντίθετη άποψη και η αποφυγή βιαίων συμπεριφορών και μειωτικών χαρακτηρισμών σε βάρος ενός προσώπου, το οποίο απλά αρνήθηκε να ικανοποιήσει την επιθυμία τους.

Δεν περιμένω να γίνει αντιληπτο, ότι το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, που επικαλείται η πιο πάνω επιστολογράφος, έχει τα όριά του και αυτά σταματούν εκεί, που αρχίζουν τα όρια του αντιστοίχου δικαιώματος κάποιων άλλων προσώπων. Διαπιστώνω μόνο με θλίψη, ότι άνθρωποι, που δηλώνουν, ότι κόπτονται για την παιδεία, μετέρχονται συμπεριφορές, οι οποίες μόνο κοπτόμενους για την παιδεία πολίτες δεν θυμίζουν, και αυτές οι συμπεριφορές κερδίζουν ολοένα περισσότερο έδαφος.