Δημοφιλείς αναρτήσεις

Τρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2009

Βιβλία : "Η Αρχαία Σκουριά", της Μάρως Δούκα

Τα πρώτα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση έκαναν την εμφάνισή τους αρκετά βιβλία, τα οποία αναφέρονταν στους αγώνες των αριστερών κατά την εποχή ανάμεσα στον Εμφύλιο Πόλεμο και την Επταετία των Συνταγματαρχών, θέμα, το οποίο μόνο ακροθιγώς και κρυφά μπορούσε να τεθεί στη λογοτεχνία πριν την πτώση της χούντας. Αρκετά από αυτά υπήρξαν υμνητικά για τους αγώνες της Αριστεράς και τις διώξεις, που υπέστησαν τα στελέχη της, ενώ άλλα υπήρξαν άκρως επικριτικά, με πλέον χαρακτηριστικό ανάγνωσμα της κατηγορίας αυτής "ΤΟ ΚΙΒΩΤΙΟ" του Άρη Αλεξάνδρου. Σίγουρα, πάντως, η Μεταπολίτευση και η εντεύθεν νομιμοποίηση του Κ.Κ.Ε. αλλά και η αποδαιμονοποίηση της Αριστεράς βοήθησε αρκετούς λογοτέχνες μας να περιγράψουν την πορεία της κατά τα μετεμφυλιακά χρόνια αλλά και να κρίνουν και κατακρίνουν τις ενέργειες των συνιστωσών της.
"Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΚΟΥΡΙΑ" της Μάρως Δούκα αποτελεί ένα εμβληματικό βιβλίο, το οποίο καθιέρωσε τη συγγραφέα ως μια από τις αντιπροσωπευτικότερες φωνές της λογοτεχνίας μας. Η πρωταγωνίστρια, Μυρσίνη Παναγιώτου, είναι ένας από τους σημαντικότερους χαρακτήρες, που έδωσε η νεότερη ελληνική λογοτεχνία. Πίσω από τη λαμπερή βιτρίνα της μεγαλοαστικής οικογένειάς της κρύβονται, επιμελώς μέχρι ένα σημείο, οι αντιθέσεις των γονέων της αλλά και η απουσία ουσιαστικού συναισθηματικού συνδέσμου μεταξύ τους, πράγμα, που η πρωταγωνίστρια αντιλαμβάνεται πολύ νωρίς. Μην αντέχοντας το αδιάφορο και συχνά προσποιητό πολιτικά αλλά χαλαρό απέναντί της οικογενειακό περιβάλλον, η Μυρσίνη εντάσσεται στη νεολαία Λαμπράκη και συμμετέχει στους αγώνες της ήδη από τα μαθητικά της χρόνια και στη συνέχεια ως φοιτήτρια. Το πραξικόπημα θα τη βρει να διανέμει παράνομο υλικό με άλλα δύο πρόσωπα για λογαριασμό του ανομολόγητου αλλά πανταχού παρόντος Κ.Κ.Ε. Σύντομα, όμως, οι αντιθέσεις μεταξύ των διαφόρων προσώπων αλλά και τάσεων της Αριστεράς θα προβληματίσουν τη Μυρσίνη, η οποία θα επιλέξει να πορευτεί μόνη της το δικό της δρόμο μακρυά από τις μεταπολιτευτικές σκοπιμότητες και τις όποιες συνιστώσες της Αριστεράς. Αλλά το τίμημα θα είναι βαρύ.
Ο συγκλονιστικός μονόλογος της πρωταγωνίστριας, που διατρέχει όλο το βιβλίο, αποτελεί την ομολογία ενός προσώπου, το οποίο αγωνίστηκε, χωρίς να σπεύσει κατά τη Μεταπολίτευση να εξαργυρώσει την όποια προσφορά του. Δεν απολογείται για όσα έκανε και, κυρίως, για την απόφασή της να απομακρυνθεί από τα πρόσωπα, με τα οποία συμπορεύτηκε αλλά επιδιώκει να συνεχίσει το μοναχικό της δρόμο, όπου θα είναι κυρίαρχος του εαυτού της και πιστή στις ιδέες της. Είναι η αποκαλυπτική μαρτυρία της, που την εξυψώνει μακρυά από τους μεταπολιτευτικούς ευτελισμούς και τις σκοπιμότητες της παράταξης, για την οποία αγωνίστηκε και φυλακίστηκε κατά την επταετία. Και για τις ιδέες της αυτές η Μυρσίνη επιλέγει να αφήσει την οικογένεια, τις σπουδές, τους ίδιους τους φίλους της και, κυρίως, την μεγαλοαστική τάξη, ώστε υπόλογη μόνο στον εαυτό της να κοιτάξει κατάματα τον αναγνώστη και να νοιώσει, ότι η ίδια όρισε τη μοίρα της. Και η έντονα συναισθηματική κοπέλα των πρώτων χρόνων της πολιτικοποίησής της μετατρέπεται σε μια συνειδητοποιημένη γυναίκα μέσα από τους αγώνες και τις ταλαιπωρίες της, θλιμμένη από την πορεία της Αριστεράς αλλά και των φίλων της στους αγώνες της, πλην, όμως, χωρίς να χάσει την ανθρωπιά της και να καταστεί άλλη μια κυνική σχολιάστρια.
Πίσω από το μονόλογο της Μυρσίνης περνάει η ιστορία της νεότερης Ελλάδος από τον Εμφύλιο μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης - το βιβλίο γράφτηκε το 1979 - και ο αντίκτυπος, που αυτή είχε στην οικογένεια της πρωταγωνίστριας αλλά και στον περίγυρό της. Ο εκτελεσμένος αδελφός της φίλης της μητέρας της Μυρσίνης και η αναγωγή του σε ήρωα, του οποίου την αίγλη καρπώνεται η αδελφή του, ο διωκόμενος οικογενειακός φίλος, οι πιστοί του κόμματος, που σταδιακά γίνονται δογματικοί και αργότερα παύουν να αγωνίζονται για την Αριστερά, οι κατ' επίφαση αριστεροί με τη δεξιά τσέπη, που πολιτικολογούν εκ του ασφαλούς, χωρίς να αγωνίζονται έστω στο ελάχιστο, και πολλά άλλα πρόσωπα γνωστά σε όσους έζησαν την εποχή εκείνη παρελαύνουν γύρω από τη Μυρσίνη, δημιουργώντας μια πειστική τοιχογραφία της μεταμφυλιακής Ελλάδας.
Για όσους δεν έζησαν τα μετεμφυλιακά χρόνια, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα σπουδαίο μπούσουλα, που περιγράφει το κλίμα της εποχής εκείνης μέσα από τα μάτια μιας κοπέλας από μεγαλοαστική οικογένεια, η οποία ανυψώθηκε και απομακρύνθηκε όχι μόνο από την οικογένειά της αλλά και από την τάξη της, ώστε να πορευτεί το δικό της δρόμο με τίμημα την απομάκρυνσή της από τους πάντες και τα πάντα. Και για όσους εκτιμούν τη σπουδαία λογοτεχνική πένα της συγγραφέως, ιδού το σπουδαιότερο ίσως έργο της!

2 σχόλια:

Pellegrina είπε...

η ωραιότερη ανάγνωση του βιβλίου που έχω διαβάσει -μπορεί να είναι και η ωραιότερη που γράφτηκε ποτέ. Ζητώ την άδεια να την αναδημοσιέυσω στο φέισμπουκ (όλο και κάποιος θα της ρίξει μια ματιά)

(μόλις γύρισα...)

περιούσιος είπε...

@ pellegrina

Καλώς ήλθες από τις διακοπές σου! Ελπίζω να πέρασες καλά και να ξεκουράστηκες! Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια! Και βέβαια μπορείς να την αναδημοσιεύσεις.