Δημοφιλείς αναρτήσεις

Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2008

Βιβλία : "ΕΘΝΑΦΥΠΝΙΣΗ ΚΑΙ ΕΘΝΟΓΕΝΕΣΗ, ΟΡΛΩΦΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ", του Νίκου Ροτζώκου

Η εθνική ιστοριογραφία είχε, από την εποχή του Παπαρρηγόπουλου υιοθετήσει την αρχή της αδιάλειπτης συνέχειας του ελληνικού έθνους, σύμφωνα με την οποία υπήρχε ανέκαθεν η αντίληψη, ότι οι Έλληνες διαθέτουν εθνική συνείδηση, ότι, δηλαδή ανήκουν σε ένα συλλογικό μόρφωμα με κοινή γλώσσα και αντιλήψεις. Στα πλαίσια αυτής της αντίληψης, μια σειρά από επαναστατικά κινήματα, όπως αυτό των Ορλωφικών το 1770, αποτελούσαν εθνική επανάσταση, η οποία προετοίμασε το έδαφος για την τελική Επανάσταση του ’21, η οποία και οδήγησε στην ανεξαρτησία της Ελλάδος.
Ο καθηγητής νεότερης και σύγχρονης Πολιτικής Ελληνικής Ιστορίας στο Α.Π.Θ., κ. Νικόλαος Ροτζώκος, με το βιβλίο του "ΕΘΝΑΦΥΠΝΙΣΗ ΚΑΙ ΕΘΝΟΓΕΝΕΣΗ, ΟΡΛΩΦΙΚΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ", διατυπώνει μια διαφορετική άποψη από την κυρίαρχη θεώρηση. Η μονογραφία αυτή εστιάζει κυρίως στη σύγκριση ανάμεσα στα Ορλωφικά και την Επανάσταση του ’21, προκειμένου να καταδείξει, ότι τα πρώτα δεν υπήρξαν μια εθνική επανάσταση, όπως, τουλάχιστον, την εννοούμε σήμερα. Και τούτο, διότι αφενός προηγήθηκε των ζυμώσεων εκείνων, που οδήγησαν στην αποκρυστάλλωση της εθνικής αντιλήψεως αφετέρου από τα κείμενα της εποχής εκείνης, κυρίως τη Διακήρυξη του Ορλώφ αλλά και άλλα κείμενα και κινήσεις προσώπων, τα οποία είτε συμπαθούσαν τη Ρωσσία είτε ενεργούσαν για λογαριασμό της, προκύπτει, ότι οι ενέργειες των Ρώσσων κατέτειναν να ξεσηκώσουν του υπόδουλους χριστιανικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ώστε να προκαλέσουν ένα δεύτερο μέτωπο στους Οθωμανούς, με τους οποίους είχαν ήδη εμπλακεί σε πόλεμο (που τελείωσε με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή το 1774, η οποία σκόρπισε απογοήτευση στους Έλληνες, που είχαν πιστέψει στις ρωσσικές υποσχέσεις), αντιπαραβάλλοντας τα δεινά, που υφίσταντο οι υπόδουλοι χριστιανικοί πληθυσμοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από ένα δυνάστη οπισθοδρομικό, βάρβαρο και αλλόθρησκο, με τα οφέλη, που θα αποκόμιζαν, αν συντάσσονταν με τους Ρώσσους. Μιλάμε, βέβαια, για μια εποχή, όπου η αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη προωθούσε ένα φιλοπρόοδο και καλλιεργημένο πρόσωπο, προβάλλοντας τη σχέση της με διανοουμένους της εποχής του Διαφωτισμού, όπως ο Βολταίρος. Βρισκόμαστε, άλλωστε, σε μια εποχή, κατά την οποία το πρότυπο της πεφωτισμένης μοναρχίας, το οποίο καλλιέργησε ο Μεγάλος Φρειδερίκος της Πρωσσίας και ακολούθησε, τουλάχιστον επιφανειακά, η Μεγάλη Αικατερίνη, καλλιεργεί την ευτυχία στους υπηκόους του με τη συνετή και διεπόμενη από πνεύμα δικαιοσύνης διακυβέρνησή του.
Με άλλα λόγια, τα Ορλωφικά, εκτός του ότι δεν είχαν την έκταση, που είχε η Επανάσταση του ’21, καθόσον δεν υπήρξε ο ίδιος μαζικός ξεσηκωμός, δεν αποσκοπούσαν στην ανεξαρτησία της Ελλάδος, σύμφωνα με την άποψη του συγγραφέα ,αλλά οι διακηρύξεις και λοιποί λόγοι τόσο των λογίων της εποχής εκείνης όσο και των προσώπων, που δρούσαν για λογαριασμό της Ρωσσίας, εκτός του ότι προηγήθηκαν την εποχής, κατά την οποία παγιώθηκε η αντίληψη περί έθνους στους υπόδουλους Έλληνες, δεν ομιλούν περί ανεξαρτησίας των Ελλήνων αλλά απλά στην ένταξή τους σε ένα άλλο κράτος, στο οποίο κυριαρχούσαν οι αρχές του Διαφωτισμού. Ο συγγραφέας, βέβαια, δεν αρνείται, ότι οι ζυμώσεις για την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης είχαν ήδη αρχίσει, κυρίως στις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού (Βιέννη, Τεργέστη, Βενετία κ.λπ.), σε συνδυασμό με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου σε κάποιες περιοχές (π.χ. Ιωάννινα και Κοζάνη) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου οι υπόδουλοι Έλληνες είχαν συσσωρεύσει πλούτο, χάρη στο εμπόριο με τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες αλλά και έρχονταν σε επαφή με τις ιδέες του Διαφωτισμού. Ωστόσο, οι ιδέες του Διαφωτισμού περί δικαιοσύνης, συνετής διοίκησης, ελευθερίας κ.λπ. δεν είχαν, την εποχή των Ορλωφικών, οδηγήσει, ακόμα, στην παγίωση της εθνικής συνείδησης και αυτό φαίνεται και στους σκοπούς των εμπλεκομένων στην επανάσταση αυτή, όπως παρουσιάζονται από το συγγραφέα. Αντίθετα, στις παραμονές της Επαναστάσεως του ’21, η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης είχε λάβει χώρα και οδήγησε στο ξέσπασμα της επανάστασης αυτής, με σκοπό την ελευθερία και ανεξαρτησία της Ελλάδος και όχι την ένταξή της σε μια άλλη χώρα, έστω και αν σε αυτή κυριαρχούσαν οι ιδέες του Διαφωτισμού.
Ο συγγραφέας κρίνει και τους εθνοκεντρικούς ιστορικούς, που ασχολήθηκαν με τα Ορλωφικά, αρχής γενομένης από το Σάθα και φτάνοντας μέχρι το Βακαλόπουλο. Δε συμφωνεί μαζί τους, ότι τα Ορλωφικά υπήρξαν εθνική επανάσταση και αντικρούει τα επιχειρήματά τους τόσο περί συνέχειας του ελληνικού έθνους όσο και περί της ανωριμότητας των Ελλήνων, που στοίχισε την αποτυχία των Ορλωφικών αλλά και άλλα.
Έχει μεγάλη σημασία να σταθούμε στην αντίληψη του συγγραφέα απέναντι στους συναδέλφους του ιστορικούς του παρελθόντος. «Δεν είναι στις προθέσεις μου να απαξιώσω την εθνική ιστοριογραφία επειδή προέβαλλε στο παρελθόν τις αρχές του εθνικισμού, επειδή δηλαδή δεν ήταν δυνατόν να αντιληφθεί αυτό που, σε μεγάλο βαθμό, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε ή, τέλος πάντων, να συζητήσουμε σήμερα: ότι το ιδεώδες της εθνικής ανεξαρτησίας δεν αποτελεί πάγιο και διαχρονικό πολιτικό όραμα, αλλά ιστορικά προσδιορισμένο ιδεολογικό και πολιτικό φαινόμενο της νεωτερικότητας-και ότι το έθνος ως υπέρτατη και αποκλειστική μορφή συλλογικής ταυτότητας και πηγή πολιτικής νομιμοφροσύνης αποτελεί φαινόμενο της ίδιας ιστορικής διάρκειας. Θα ήταν τουλάχιστον ανιστόρητο το επιχείρημα απαξίωσης της εθνικής ιστοριογραφίας, αφού υπήρξε κι η ίδια φορέας, και παράγωγο ταυτόχρονα, των ιδεών του εθνικισμού και της κατίσχυσής τους στον σύγχρονο κόσμο. Η κριτική προσέγγιση της εθνικής ιστοριογραφίας έχει λοιπόν να κάνει με την ανάδειξη της ιστορικότητάς της και όχι με την καταγγελία του εθνοκεντρισμού της". Σε μια εποχή, όπου δείχνει να παγιώνεται μια ένταση ανάμεσα στους αναθεωρητές των αρχών της Ελληνικής Ιστορίας (Λιάκος, Ρεπούση κ.λπ.) και τους πιστούς των αρχών αυτών, είναι σημαντικό να ακούγεται μια ψύχραιμη φωνή, η οποία επιχειρεί μια διαφορετική ανάγνωση της νεότερης ιστορίας μας, χωρίς να κατακρημνίζει τους παλαιότερους εθνικεντρικούς ιστορικούς μας.
Διαβάστε, επίσης : ta-nea.dolnet.gr/default.asp?pid=30&ct=19&artid=16944&enthDate=06042007 (μια άποψη του κ. Βαγενά για το βιβλίο αυτό)

Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2008

Η επιστροφή της κας. Τσέκου

Θα μπορούσε να είναι ένα από τα χιλιάδες παιδιά, που, αφού πάλεψαν να εισαχθούν σε μια πανεπιστημιακή σχολή και μετά να την τελειώσουν, μπήκαν στην επαγγελματική ζούγκλα της Ελλάδος και προσπάθησαν με κάποιο καλό βύσμα να εισαχθούν στο ποθητό Ελληνικό Δημόσιο. Δεν θεωρώ απαραίτητα κακή τη σκέψη περί διορισμού εκεί, καθόσον ο καθένας έχει το δικαίωμα να θέτει κάποιες φιλοδοξίες στη ζωή του ή έστω να τις περιορίζει, όπως αυτός νομίζει. Οπωσδήποτε, δεν μπορούν να έχουν όλοι τα μεγαλεπήβολα σχέδια για τη ζωή τους, αλλιώς θα είχαμε διαγκωνισμό στη ζωή πραγματικών επιστημόνων και σωστών ανθρώπων και όχι πτυχιούχων με επίφαση επιστημονικότητας και επιθυμία να διοριστούν κάπου μόνιμα στο Ελληνικό Δημόσιο πάση θυσία και συχνά χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς.
Την επιστημονικότητα της κα. Τσέκου θα αποφύγω να την κρίνω, κυρίως διότι δεν τη γνωρίζω προσωπικά. Πάντως, μια κοπέλα, που εισάγεται πρώτη στην πρώτη σχολή προτίμησής της, σαφώς δεν είναι αδιάφορη, καθώς είτε θα πρόκειται για ένα πανέξυπνο πρόσωπο είτε για μια επιμελέστατη μαθήτρια, αφού η παλαιά Τρίτη Δέσμη δεν αξίωνε απαραίτητα να είσαι διάνοια, ώστε να εισαχθείς σε κάποια από τις περιζήτητες τότε σχολές της.
Κάποια στιγμή, η κα. Τσέκου μονοπώλησε το ενδιαφέρον των Μ.Μ.Ε., όχι, όμως, λόγω της επιστημονικής της κατάρτισης αλλά εξαιτίας του δεσμού της με τον Προϊστάμενό της στο Υπουργείο Πολιτισμού, τέως Γενικό Γραμματέα, κ. Ζαχόπουλο ούσα συμβασιούχος υπάλληλος. Και η προσωπική ζωή του παρανόμου αυτού ζεύγους, καθότι έγγαμος ο κ. Ζαχόπουλος, θα περνούσε στα κρυφά, αν δεν μεσολαβούσε η παραίτηση και η απόπειρα ανθρωποκτονίας του πάλαι ποτέ ισχυρού ανδρός του Υπουργείου Πολιτισμού και η σύνδεση των παραπάνω ενεργειών με τη φημολογούμενη κατηγορία εκβιασμού, στην οποία προέβη η κα. Τσέκου εις βάρος του κ. Ζαχόπουλου. Τελικά, της απαγγέλθηκε κατηγορία, κρατήθηκε προσωρινά, για να αρθεί το μέτρο αυτό, ύστερα από λίγο καιρό και, έκτοτε, η κα. Τσέκου πέρασε σε δεύτερη (και βάλτε) μοίρα για τα Μ.Μ.Ε.
Εσχάτως, η κα. Τσέκου αποτέλεσε εκ νέου αντικείμενο προβολής από τα Μ.Μ.Ε., με αφορμή το υπό έκδοση, κατά δήλωσή της βιβλίο της, όπου θα αναφέρεται στα όσα διαδραματίστηκαν κατά τη θητεία της ως συμβασιούχου υπαλλήλου του Υπουργείου Πολιτισμού και, κυρίως, κατά την εποχή της σχέσεώς της με τον κ. Ζαχόπουλο. Μάλιστα, νεόκοπη εφημερίδα προτίθεται να το προσφέρει στους αναγνώστες της.
Προσωπικά, θεωρώ, ότι, όταν κάποιο πρόσωπο δε διστάζει να σχετιστεί με έναν άνθρωπο, που ναι μεν δε διαθέτει την υπέρτατη εξωτερική γοητεία, που αξιώνει κάποια γυναίκα αλλά έχει πολλή εξουσία στα χέρια του και δη εξουσία τέτοια, ώστε να υπόσχεται διορισμούς στο Ελληνικό Δημόσιο (οι φιλοδοξίες, που λέγαμε παραπάνω), αφήνει ουκ ολίγα ερωτηματικά για τη διαγωγή του αλλά και τους, τυχόν, ηθικούς ενδοιασμούς του. Με άλλα λόγια, αν δεν θέλεις ο ίδιος/η ίδια να υποστείς το ενδεχόμενο να σε αγκαλιάζει, στην καλύτερη περίπτωση, ένας κάθε άλλο παρά εμφανίσιμος αλλά με πολιτική ισχύ άνδρας, απλά και εσύ διατηρείς την ηθική σου ακεραιότητα και δε δίνεις λαβή για σχόλια.
Για την κα. Τσέκου, όμως, η θεώρηση των πραγμάτων ήταν μάλλον διαφορετική, γι’ αυτό και η πρόσφατη ιστορία της έγινε «βούκινο» στα ημεδαπά Μ.Μ.Ε. Δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα δεν έχει σημασία, άλλωστε, όταν ο κόσμος δέχεται να τρέφεται με τηλεοπτικά, ραδιοφωνικά, έντυπα και ηλεκτρονικά υποπροϊόντα, τότε νομιμοποιεί τον κάθε ιδιοκτήτη Μ.Μ.Ε. να προσφέρει αυτή τη δίαιτα σε ολοένα και μεγαλύτερες μερίδες.
Η επικείμενη, λοιπόν, έκδοση του βιβλίου της κα. Τσέκου, δυστυχώς, φανερώνει με το χειρότερο τρόπο ένα τρόπο σκέψης, που ούτε επιστήμονα προδίδει ούτε καν στοιχειώδη αξιοπρέπεια. Απλά αναδεικνύει μια τάση εκδικητικότητας εναντίον εκείνων, στους οποίους κάποτε η ίδια η συγγραφέας προσέτρεξε να διοριστεί και προέβη στις όποιες παραχωρήσεις. Φυσικά, δεν μπορώ να γνωρίζω το περιεχόμενο του εν λόγω βιβλίου αλλά φαντάζομαι, ότι θα είναι κάτι ανάμεσα σε μια διεκτραγώδηση της ζωής της και την καταγγελία όσων είχαν τη δύναμη να την εκμεταλλευτούν.
Σαφέστατα και δεν είναι η κα. Τσέκου το πρώτο πρόσωπο, που λαμβάνει υποσχέσεις για διορισμό στο Ελληνικό Δημόσιο με ηθικά ανταλλάγματα και αντιδρά άσχημα. Είναι, όμως, ίσως μια απτή απόδειξη του επιπέδου ενός σημαντικού κομματιού των συμπολιτών μας, που δεν ορρωδεί προ ουδενός, προκειμένου να επιτύχει το διορισμό του στο Ελληνικό Δημόσιο και, κυρίως, προτίθεται να καταστρέψει όσους το χρησιμοποίησαν κα απεδείχθη ότι το κορόιδεψαν και, τελικά, δεν το διόρισαν. Και, λόγω της προβολής της από τα Μ.Μ.Ε. η όλη εικόνα φαντάζει ακόμα πιο αποκρουστική. Και εκμηδενίζει παν πιθανό ελαφρυντικό υπέρ της επίδοξης ερωμένης, μετέπειτα κρατουμένης και, τελικώς, εκδικούμενης συγγραφέως.

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008

Και αν τα ζητήσουν πίσω;

Από τότε, που ο γράφων θυμάται τον εαυτό του, θυμάται τις διαβόητες αγορεύσεις περί επιστροφής της πολιτιστικής μας κληρονομίας, η οποία βρίσκεται εγκατεσπαρμένη σε πολλά μουσεία και συλλογές της αλλοδαπής, αποτέλεσμα κλοπής και παράνομων συναλλαγών σε ταραγμένες εποχές για το έθνος. Ποιός μπορεί να ξεχάσει το θέμα των Ελγινείων Μαρμάρων, που η αείμνηστη Υπουργός Πολιτισμού κα. Μερκούρη είχε θέσει ως πολιτιστική προτεραιότητα της χώρας κάποια εποχή; Πόση γκρίνια είχε ξεσηκώσει ο αείμνηστος δάσκαλος στα θαμπωμένα μαθητούδια του, μεταξύ των οποίων και ο γράφων, όταν τους έλεγε πόσο τον είχε πονέσει, που ολόκληρη η αρχαία Πέργαμος είχε ξηλωθεί από την αρχική της θέση και ευρίσκετο, πλέον, στο Βερολίνο; Και πολλά άλλα παρεμφερή παραδείγματα θα μπορούσε κανείς να επικαλεστεί.
Η πρόσφατη αναφορά της "Ελευθεροτυπίας" στο υπό διάλυση Μουσείο Ελευθεριάδη-Τεριάντ, στη Λέσβο, στο οποίο στεγάζονται έργα καλλιτεχνών, όπως ο Σαγκάλ, ο Πικάσο και άλλοι, έθεσε σε δοκιμασία τη φαντασία μου. Το ίδιο και η συλλογή του Σινοϊαπωνικού Μουσείου της Κέρκυρας, την οποία συνέλεξε ο τέως διπλωμάτης κ. Μάνος, που υπηρέτησε σε πρεσβείες χωρών της Άπω Ανατολής επί 30ετία. Το ίδιο και η συλλογή Κωστάκη, τουλάχιστον το μέρος αυτής, που το καθεστώς της πάλαι ποτέ Ε.Σ.Σ.Δ. επέτρεψε στο διάσημο συλλέκτη να πάρει μαζί του κατά τον επαναπατρισμό του στην Ελλάδα(το υπόλοιπο υπάρχει στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ στη Μόσχα). Εννοώ, ότι τα εκθέματα των παραπάνω μουσείων και συλλογών αποτελούν προϊόντα πνευματικών ανθρώπων και εν γένει καλλιτεχνών, που ελάχιστη ή και καμμία, απολύτως, σχέση δεν έχουν με την Ελλάδα. Εν ολίγοις, δεν αποτελούν κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομίας, εκτός αν κάποιοι ευφάνταστοι ελληνολάτρες και ελληνόπληκτοι προσπαθήσουν να βρουν ελληνική ρίζα στους Ρώσσους καλλιτέχνες της Ρωσσικής Πρωτοπορίας ή τον Πικάσο. Τί στην ευχή, οι Έλληνες αποίκησαν μια εποχή όλο τον κόσμο, δε θα υπήρχαν ψήγματα ελληνισμού στις καρδιές και της ψυχές των καλλιτεχνών αυτών ή έστω κάποια προγιαγιά, που μιλούσε 5 λέξεις ελληνικές;
Στα σοβαρά τώρα, οι παραπάνω συλλογές αποτελούν σαφώς κόσμημα για τη χώρα μας, αν παραβλέψουμε την κατάσταση λ.χ. του Μουσείου Ελευθεριάδη-Τεριάντ. Μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης των φιλομαθών, των ανήσυχων αλλά και των μαθητών, που μπορούν να έλθουν σε επαφή με την καλλιτεχνική κληρονομία άλλων λαών. Με μια κατάλληλη προβολή μπορούν να αποτελέσουν ένα επικερδές για το μουσείο, που τα εκθέτει, γεγονός, το οποίο, αν επενδυθεί σωστά, θα συμβάλει στην περαιτέρω προβολή του πολιτισμού. Και, βέβαια, υπάρχει η δυνατότητα μέσα από τη μελέτη τους να διακριβωθούν οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκαν.
Η πιθανή, όμως, έλευση κάποιας χώρας, από την οποία είλκυε την καταγωγή του ο καλλιτέχνης του Χ έργου, με αίτημα την επιστροφή του σε αυτή, θα πρέπει κάποια στιγμή να μας προβληματίσει. Ειδικά για τις περιπτώσεις εκείνες, που τα έργα του τάδε διάσημου καλλιτέχνη βρίσκονται ατάκτως εριμμένα σε κάποιο υπόγειο ή σε κάποιο οίκημα, που σε καμμία περίπτωση δε θυμίζει μουσείο (Μουσείο Ελευθεριάδη-Τεριάντ, για παράδειγμα). Και, ανεξάρτητα από τις συνθήκες, υπό τις οποίες εκτίθεται ένα έργο, που ανήκει σε μη έλληνα καλλιτέχνη, είναι, νομίζω, αναφαίρετο δικαίωμα κάθε χώρας να ζητήσει να την επιστραφούν κομμάτια της πολιτιστικής κληρονομίας της. Και δε νομίζω, ότι στην περίπτωση αυτή θα χωρούν δικαιολογίες, τύπου "η χώρα αυτή δε διαθέτει τους κατάλληλους χώρους, για να εκθέσει αυτά τα έργα" ή "μα η χώρα αυτή περιφρονούσε τον τάδε καλλιτέχνη, ενόσω αυτός ζούσε", διότι στην πρώτη περίπτωση καλό θα ήταν να επαναφέρουμε στη μνήμη μας το πρώην "Μουσείο της Ακρόπολης", όπου στοιβάζονταν κομμάτια ενός εκ των λαμπρότερων μνημείων της παγκοσμίου κληρονομίας, ενώ στη δεύτερη δε θα έβλαπτε να θυμηθούμε τις συνθήκες, υπό τις οποίες δημιούργησαν πολλοί καλλιτέχνες μας.
Η θύμηση της αντίδρασης του κ. Νιλ ΜακΓκρέγκορ, Διευθυντού του Βρεττανικού Μουσείου, ότι τα Ελγίνεια Μάρμαρα δεν θα επιστραφούν στην Ελλάδα ούτε ως δάνειο λοιδορήθηκε και ορθώς. Το θέμα θα ήταν, αν ποτέ ανέκυπτε πρόβλημα επιστροφής του Χ εκθέματος στη χώρα καταγωγής του δημιουργού του, να μην ακολουθούσαμε αυτή την τακτική. Και πολύ φοβάμαι, ότι με την έλλειψη ψυχραιμίας, που αντιμετωπίζουμε τα περισσότερα θέματα στη χώρα μας, αν ανακύψει ποτέ ζήτημα επιστροφής καλλιτεχνημάτων από άλλες χώρες, θα δούμε και τέτοιες συμπεριφορές. Και, μάλιστα, από μεγαλόσχημους! Μεγαλόσχημους στα λόγια και την αγένεια!
(που αποτέλεσε και το ερέθισμα για την παρούσα ανάρτηση)

Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2008

Και έξω μαυρίλα

Έρχονται στιγμές, που αποφασίζεις να ταξιδέψεις με το νου (διότι να ταξιδέψεις πραγματικά είναι αδύνατο, λόγω δουλειάς) στον κόσμο, επιθυμώντας αφενός να διευρύνεις τους ορίζοντές σου αφετέρου να ξεφύγεις από τη γκρίνια και την απαισιοδοξία, που τείνουν να καταστούν κύρια προϊόντα της χώρας μας. Και πέφτεις :
.- Στις δηλώσεις του ιατρού Κλάιβ Ίβιαν, που ασχολείται με τη φροντίδα των ασθενών του AIDS στη Νότιο Αφρική και διατείνεται, ότι ο νυν Πρόεδρος της χώρα, κ. Τάμπο Μπέκι, απαγόρευε επί 15 χρόνια την εισαγωγή αντιρετροϊκών φαρμάκων στη χώρα του, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ασθένεια αυτή, διότι θεωρούσε, ότι υπάρχει συνωμοσία φαρμακευτικών πολυεθνικών εις βάρος της χώρας του και πίστευε, ότι το AIDS προκαλείται από τη φτώχεια και την κακή διατροφή (για περισσότερα σχετικά με την εξάπλωση της αθένειας αυτής στην πιο ανεπτυγμένη χώρα της Αφρικής, οράτε www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=1253300) και
.- Στην επιδημία χολέρας, που έχει ενσκήψει στη Ζιμπάμπουε εν έτει 2008.
Επέστρεψα στα της Ελλάδος ταχύτατα.

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2008

Δημοκρατία και πανεπιστημιακό άσυλο

Το νέο κατόρθωμα των γνωστών-αγνώστων κουκουλοφόρων, που εισέβαλαν στο αμφιθέατρο της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. και απαίτησαν από τους παρευρισκόμενους να το εκκενώσουν, αποτελεί ένα, ακόμα, λαμπρό παράδειγμα της καταχρήσεως του πανεπιστημιακού ασύλου, ιδίως από τα πρόσωπα εκείνα, τα οποία κραυγάζουνε περισσότερο απ' όλους για τη διατήρησή του. Τελικά, το αμφιθέατρο εκκενώθηκε, ο Πρύτανης του Α.Π.Θ., κ. Μάνθος, ήταν ο μόνος, που τόλμησε να μείνει μέσα και οι κουκουλοφόροι αρκέστηκαν να αφήσουν τα σημάδια τους εντός του χώρου αυτού, ήτοι συνθήματα, βρωμιές και άλλα συναφή.
Προσωπικά, μπορώ να δεχθώ, ότι το πανεπιστημιακό άσυλο δημιουργήθηκε, ώστε να προφυλάσσεται η ελεύθερη σκέψη και έκφραση αλλά και η ακαδημαϊκή έρευνα και ζωή. Και δεν ήταν παράλογη η θέσπισή του, καθόσον το πανεπιστήμιο στο κοντινό παρελθόν αποτελούσε ένα ενοχλητικό αγκάθι για την εξουσία, λόγω της μόρφωσης, που παρήγαγε και η οποία δημιουργούσε πρόσωπα, που αμφισβητούσαν την εξουσία, ειδικά σε μια εποχή, κατά την οποία η χώρα μας δεν φημιζόταν για τις δημοκρατικές ελευθερίες της. Και μιλάμε για μια εποχή, κατά την οποία δραστηριοποιούνταν εντός των πανεπιστημιακών χώρων η διαβόητη ΕΚΟΦ, που οι μέθοδοί της ελάχιστα διέφεραν από αυτές, που οι γνωστοί-άγνωστοι χρησιμοποιούν. Η ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά ως κακόγουστο αστείο.
Αναρωτιέμαι, όμως, τί είδους ελευθερία της έκφρασης προστατεύει το πανεπιστημιακό άσυλο στην περίπτωση των κουκουλοφόρων, ειδικά, όταν οι τελευταίοι όχι μόνο δεν εκφράζουν κάποια άποψη, που χρήζει προστασίας, αλλά απλά επιδίδονται σε ένα φασισμό του χειρότερου είδους. Και μη βιαστείτε να πείτε, ότι ο φασισμός είναι ίδιον των προσώπων, που κινούνται στους αντίποδες των αναρχικών, διότι η έκφραση του φασισμού αποτελεί χαρακτηριστικό όλων, δυστυχώς, εκείνων των πολιτικών ομάδων, που απλά ενδιαφέρονται να επιβάλουν τη δική τους άποψη και μόνο αυτή.
Εκείνο, όμως, που με ενοχλεί περισσότερο, είναι, ότι σε καμμία πορεία από αυτές, που διοργανώνουν οι κοπτόμενοι για την κατάσταση της δημόσια παιδείας φοιτητές, δεν ετέθη η εκδίωξη των κουκουλοφόρων από τα πανεπιστήμια πολλώ δε μάλλον η προστασία της δημόσιας πανεπιστημιακής περιουσίας, την οποία καταστρέφουν ή λεηλατούν (θυμηθείτε τι έγινε στο γραφείο του κ. Βασσάλου στην Πάντειο ή το Οικονομικό Πανεπιστήμιο).
Θα πείτε, ότι, όταν οι φοιτητές μας βλέπουν παντού γύρω τους ότι πολλοί καταχρώνται ή καταπατούν τις ελευθερίες της Δημοκρατίας, δεν μπορούμε να αξιώνουμε από αυτούς κάτι καλύτερο. Ε, όχι, λοιπόν! Από παιδιά, που μεγάλωσαν με δυνατότητες ενημέρωσης, που ούτε η αμέσως προηγούμενη γενιά δεν είχε, και είδαν την κατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα μας, περίμενα και περιμένω κάτι διαφορετικό, ήτοι μια πιο δημοκρατική συμπεριφορά και, κυρίως, τη μη επίδειξη φασιστικής νοοτροπίας, όπως έγινε στο αμφιθέατρο της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. Και, κυρίως, περιμένω να μην επαναλάβει τα λάθη και τις καταχρήσεις των παλαιότερων γενιών.
Μπορούμε, κατόπιν των ανωτέρω να μιλήσουμε για Δημοκρατία εντός των πανεπιστημιακών χώρων της Ελλάδος;

Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008

Γιορτή προς το τέλος της μέρας

Η βροχή είχε αρχίσει να πέφτει βάρβαρα στο τζάμι του, διαταράσσοντας τις σκέψεις του, αν μπορούσες να χαρακτηρίσεις σκέψεις εκείνο το συνοθήλευμα ξεκάρφωτων ιδεών, που τριγυρνούσε στο κεφάλι του. Ήταν μια μέρα τρελλή, ούτε την ονομαστική του εορτή δεν είχε μπορέσει να χαρεί. Όλο το πρωί να τρέχει σε μια παραλυμένη από την απεργία των εργαζομένων στο μετρό Αθήνα, από δημόσια υπηρεσία σε δημόσια υπηρεσία, με υπαλλήλους, που ένοιωθες ότι βαριόνταν ακόμα και να ανασάνουν, να του δημιουργούν προσκόμματα και να μην τον εξυπηρετούν, με ένα τηλέφωνο να χτυπάει ακατάπαυστα, διότι οι πελάτες δεν καταλαβαίνουν ότι για να εξυπηρετηθούν, πρέπει να προθυμοποιηθεί προς τούτο η δημόσια υπηρεσία και ο εντολοδόχος τους δεν είναι μάγος να τους κάνει τη δουλειά μόνος του, τα ταξί γεμάτα γκρινιάρηδες πελάτες και αγενέστατους ταξιτζήδες, που δε σταματούσαν στιγμή να βρίζουν ρωμαίικα τους άλλους οδηγούς κατά τα αλεπάλληλα σλάλομ τους στους πηγμένους από την κίνηση δρόμους, ο κόσμος να σπρώχνει για να του ανοίξουν το πεζοδρόμιο και αυτός να αισθάνεται να πνίγεται σε μια αφιλόξενη μεγαλούπολη, όπου κανένας δε φαινόταν να δίνει δεκάρα, αν θα χρειαστεί να περάσει πάνω από το τομάρι σου, ώστε να κάνει τη δουλειά του ή έστω να βρει ελεύθερο δρόμο να διαβεί. "Να τελειώσω γρήγορα να γυρίσω πίσω", σκεφτόταν.
Στο λεωφορείο της επιστροφής ένοιωθε ότι το εκρηκτικό μίγμα της κοκομοιριάς και της αγένειας, που τον είχε μαστιγώσει στο κλεινόν άστυ, είχε ενσκήψει σαν επιδημία και στους επιβάτες. Μουτρωμένες κοπέλες να βρίζονται σα λιμενεργάτες με τους συνομιλητές τους εις επήκοον των συνεπιβατών τους, ηλικιωμένες κυρίες να μασουλάνε πλαταγίζοντας τη γλώσσα τους και ένας οδηγός, που έμοιαζε να πιστεύει, ότι θα βραβευθεί, αν πετύχει όσο το δυνατό περισσότερες λακκούβες του δρόμου, που με θράσος είχαν βαφτίσει εθνική οδό. Να κοιμηθεί ούτε λόγος, αφού το λεωφορείο ήταν φτιαγμένο με προδιαγραφές Πυγμαίων, για να μη μιλήσουμε για τις λακκούβες, που μόνο ως νανουρητό δε λειτουργούσαν.
Και στο γραφείο, η εικόνα δεν ήταν καλύτερη. 2-3 πελάτες από εκείνους, που δεν καταδέχονται να τηλεφωνήσουν, πριν έλθουν, τον περίμεναν με άγριες διαθέσεις, ο ένας χρωστούσε την παράσταση ενός δικαστηρίου αλλά προφανώς είχε επιβάλει στον εαυτό του να το ξεχάσει και ο άλλος εξακολουθούσε να ρωτάει επανειλημμένως τα ίδια πράγματα και να λαμβάνει για πολλοστή φορά τις ίδιες απαντήσεις, που ενδεχομένως φάνταζαν ως υπερβολικές για να τις αφομοιώσει ο ταπεινός του νους. Απλά δράμα, θα περάσει, σκέφτηκε.
Όταν έφυγε και ο τελευταίος πελάτης, έκλεισε την πόρτα του γραφείου. Η βροχή είχε αρχίσει το ανελέητο σφυροκόπημά της στο τζάμι. Στο youtube έπαιζε η Nostalgia του Yanni. Και πάλι! Και πάλι! Και πάλι! Και κάθε φορά που έπαιζε, η αρνητική ενέργεια, που τον είχαν ποτίσει, έφευγε και σκόρπιζε στον αέρα. Επιτέλους, βράδυ Παρασκευής και ημέρα γιορτής, μονολόγησε. Και τα τελευταία αρνητικά μόρια διαλύθηκαν.
Βγήκε έξω και κλείδωσε την πόρτα του γραφείου του. Η κοπέλα του τον περίμενε να βγουν για να γιορτάσουν. Μια κουραστική μέρα είχε τελειώσει, ένα ξεκούραστο και εποικοδομητικό βράδυ ξεκινούσε. Η βροχή τον χτύπησε στο πρόσωπο. Κράτησε την ομπρέλλα του κλειστή. "Η βροχή καθαρίζει την ατμόσφαιρα και το μυαλό των ανθρώπων", σκέφτηκε και προχώρησε.

Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2008

Θρησκευτική κατήχηση μέσω της κρατικής τηλεόρασης

Δεν έχω κανένα πρόβλημα να παραδεχτώ τις όποιες θρησκευτικές μου πεποιθήσεις, ως, επίσης, και να σεβαστώ τους τρίτους, είτε είναι θρήσκοι είτε αγνωστικιστές και, κυρίως, οπουδήποτε και αν πιστεύουν. Φυσικά, θεωρώ, ότι επιβάλλεται ο σεβασμός στο δικαίωμα του άλλου είτε να θρησκεύεται (ή να εκκλησιάζεται) είτε να μην πιστεύει σε καμμία μεταφυσική ιδέα.
Δυστυχώς, όμως, παρακολουθώντας πρόσφατα, έπειτα από αρκετό καιρό, το πρωινό κυριακάτικο πρόγραμμα της ΕΤ-1 αισθάνθηκα, ότι στο Μέγαρο της Αγίας Παρασκευής οι θρησκευτικές επιλογές των διοικούντων προδίδουν το ελάχιστο ή και ανύπαρκτο ενδιαφέρον τους για τα δικαιώματα όσων δεν πιστεύουν στην Ορθοδοξία ή το χριστιανισμό και, ακόμα περισσότερο, δηλώνουν άθεοι. Η μετάδοση της Θείας Λειτουργίας, όσο και αν εντάσσεται, θα πουν πολλοί, στο πρόγραμμα της ελληνικής τηλεόρασης εδώ και πολλά χρόνια, εντούτοις δεν παύει να αποτελεί ένα αναχρονισμό, που, συνάμα, προδίδει και ελάχιστο σεβασμό στα δικαιώματα όσων δεν ανήκουν στο χριστεπώνυμο και ορθόδοξο πλήθος, για να μην αναφερθούμε σε πιθανή προσπάθεια κατήχησης δια της τηλεοράσεως (άλλα και άλλα είδη «κατήχησης» ευδοκιμούν στην τηλεόραση). Και, σε σημαντικό βαθμό, θα έλεγα τα ίδια και για την εκπομπή «Αρχονταρίκι», όπου ο Αρχιεπίσκοπος Δημητριάδος Ιγνάτιος συζητά με διάφορους καλεσμένους θέματα της επικαιρότητας, αν και εδώ περισσότερο με απασχολεί η επιλογή του παρουσιαστή (να υποθέσω, ότι είναι τυχαίο, ότι αποτελούσε πνευματικό τέκνο του εκλιπόντος τέως Μητροπολίτη Δημητριάδος και μετέπειτα Αθηνών Χριστόδουλου, τη στιγμή, που υπάρχουν λαμπρότατοι κληρικοί, όπως ο π. Φιλόθεος Φάρος, που θα μπορούσαν να παρουσιάσουν μια τέτοια εκπομπή;) παρά η εκπομπή καθεαυτή.
Σε μια εποχή, όπου η χώρα μας σύρεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για παραβιάσεις, όπως η μη αναγνώριση νομικής προσωπικότητας της Καθολικής Εκκλησίας, αρκούμενη να την αναγνωρίζει απλά ως «γνωστή θρησκεία», καταγγέλλεται για την επιμονή της να χαρακτηρίζει ως μάθημα Θρησκευτικών τη διδασκαλία της Ορθοδοξίας και να μην έχει ορίσει κάποιο εναλλακτικό μάθημα για όσους μαθητές δεν επιθυμούν να διδαχθούν τα επίσημα Θρησκευτικά, εξακολουθεί να επιβάλλει με ποικίλους τρόπους στους υπηκόους της αλλά και όσους αλλοδαπούς διαβιούν εντός της ελληνικής επικράτειας να δηλώσουν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, κατά τρόπο αντίθετο προς τα οριζόμενα στη Συνθήκη της Ε.Σ.Δ.Α., καθυστερεί μέσω του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (άλλος αναχρονισμός) να αναγνωρίσει νεότερες θρησκείες και, το κυριότερο απ’ όλα, εξακολουθεί και περιβάλλει Ελληνορθόδοξη Εκκλησία με προνόμια ασύλληπτα για τις λοιπές θρησκείες και δόγματα (οράτε athens.usembassy.gov/root/reports08/religiousfreedom08_greece.pdf), είναι τουλάχιστον επιβαρυντική η εμμονή της ΕΡΤ σε συμπλήρωση του προγράμματός της με εκπομπές, που στόχο έχουν την προώθηση του ορθοδόξου δόγματος του χριστιανισμού.
Δηλαδή, αν υπήρχε μια ισότιμη προβολή και των υπολοίπων δογμάτων και θρησκειών, θα λυνόταν το πρόβλημα; Όχι, διότι σκοπός της τηλεόρασης και δη της κρατικής, που την πληρώνουμε όλοι οι Έλληνες πολίτες, είτε την παρακολουθούμε και μας αρέσει είτε όχι, δεν είναι να προβαίνει σε μορφές προσηλυτισμού μέσα από την προβολή της Θείας Λειτουργίας αλλά, αν πρέπει σώνει και καλά να μιλήσει για τη θρησκεία, να ενημερώνει τους τηλεθεατές-πολίτες για τα ισχύοντα σε θρησκείες και δόγματα με μια εκπομπή θρησκειολογικού περιεχομένου, να αναφέρεται στην ιστορία τους και, γενικά, να αποφεύγει τις προτιμήσεις σε συγκεκριμένες θρησκείες ή δόγματα.
Μα δεν αποτελεί η Ορθοδοξία μια από τις παραδόσεις μας; Πέρα από τις όποιες ενστάσεις μπορεί να έχει κανείς για την επινόηση της παράδοσης, η Ορθοδοξία, όπως και οι άλλες παραδόσεις αποτελούν επιλογές συγκεκριμένων προσώπων, τις οποίες ουδείς πολλώ δε μάλλον η κρατική τηλεόραση έχει δικαίωμα να επιβάλλει σε όσους τη συντηρούν με τον οβολό τους, χωρίς να έχουν άλλη επιλογή. Επιπλέον, τόσο η Ορθοδοξία όσο και ο χριστιανισμός αποτελούν τμήμα της παιδείας, που έλαβαν πολλοί από εμάς αλλά εκτός από εμάς υπάρχουν και οι Έλληνες καθολικοί, οι Έλληνες Εβραίοι, οι Έλληνες μουσουλμάνοι, οι Έλληνες αγνωστικιστές (ή άθεοι, αν προτιμάτε), οι μετανάστες από άλλες χώρες, που είτε δεν ασπάζονται την Ορθοδοξία είτε δεν ανήκουν σε κάποια θρησκεία ή δόγμα κ.λπ. Με ποια λογική θα επιβάλλει η κρατική τηλεόραση σε όλες αυτές τις κατηγορίες συνανθρώπων μας τις θρησκευτικές επιλογές της;
Και αυτό βρήκες να ενοχληθείς, θα απορήσουν πολλοί. Ε, ναι, και αυτό βρήκα ανάμεσα σε όσα δεν μου αρέσουν στην κρατική τηλεόραση. Δεν είναι το μόνο αλλά είναι εκείνο ακριβώς, για το οποίο ουδέποτε άκουσα τους πολιτικούς μας να διαμαρτύρονται. Ήτοι, διάφοροι πολιτικοί διαμαρτύρονται, επειδή οι ομάδες της Θεσσαλονίκης δεν προβάλλονται επαρκώς από τις αθλητικές εκπομπές των κρατικών καναλιών (μάλλον δεν βλέπουν ΕΤ-3 αλλά εδώ ανοίγουμε άλλη κουβέντα), διάφορα κόμματα γκρινιάζουν, επειδή δεν προβάλλεται το πρόγραμμά τους, πολύς κόσμος φωνάζει για τον τρόπο επιλογής του προσωπικού της κρατικής τηλεόρασης αλλά και για τη διαχείριση των χρημάτων, που της χορηγούνται αλλά ουδέποτε άκουσα ένα πολιτικό να διαμαρτύρεται για την επιλογή της κρατικής τηλεόρασης να εμπλουτίζει το πρόγραμμά της με εκπομπές ελληνορθόδοξου περιεχομένου.

Βιβλία : "Παραδείγματος χάριν, ο ναζί αδελφός μου", του Ούβε ΤΙμ

1943 : Ο 19χρονος αδελφός του αφηγητή-συγγραφέα στρατεύεται εθελοντικά στα Βάφεν Ες-Ες, πριν αυτά εισβάλουν στην Ουκρανία. ΤΟν Οκτώβριο του ίδιου έτους χάνει τη ζωή του στο μέτωπο. Η απώλειά του στιγματίζει την οικογένειά του και κάθε πτυχή της ζωής της περνάει από τη σκέψη, πώς θα ήταν τα πράγματα, αν αυτός ζούσε. Και ο αφηγητής-συγγραφέας αναζητεί το αληθινό πρόσωπο του χαμένου αδελφού του μέσα από το διασωθέν πολεμικό του ημερολόγιο σε μια εποχή, όπου η μεταπολεμική Γερμανία ζει μέσα στις ενοχές για τα δεινά, που προκάλεσε κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και προσπαθεί να ορθοποδήσει.
Ο βραβευμένος Γερμανός συγγραφέας Ούβε Τιμ με την εν μέρει αυτοβιογραφική αυτή νουβέλα αποκαλύπτει μια πτυχή της οικογένειάς του. Επιχειρεί να ανακαλύψει τον πραγματικό χαρακτήρα του Καρλ-Χάιντς, του νεκρού αδελφού του, από τον οποίο έχει ελάχιστες αναμνήσεις (σκοτώθηκε, όταν ο συγγραφέας ήταν 3 ετών). Μαζί, όμως, με την αναζήτησή του αυτή ο συγγραφέας παρουσιάζει το πρόσωπο της μεταπολεμικής Γερμανίας, μιας χώρας, που βγήκε κατεστραμμένη από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα από την πορεία της οικογένειάς του παρουσιάζει τα αίτια, που οδήγησαν τη χώρα αυτή να εμπιστευτεί τις τύχες της στον Αδόλφο Χίτλερ και να παρασυρθεί από τα σχέδιά του. Φυσικά, ο γερμανικός λαός, η πλειοψηφία του, τουλάχιστον, που συνετάχθη με το ναζισμό, ενήργησε εν γνώσει του, καθόσον τα ιδανικά περί ανώτερης (άρειας) φυλής, που πρέσβευε ο ναζισμός, άγγιξαν πολλούς Γερμανούς. Η τελική ήττα αποτέλεσε τη μεγαλύτερη δοκιμασία για όσους Γερμανούς επέζησαν του πολέμου αυτού, αφού αναγκάστηκαν να παραδεχθούν την ήττα τους όχι μόνο στο στρατιωτικό πεδίο αλλά και στο πολιτιστικό, όπως μαρτυρεί η διαμάχη του συγγραφέα με τον πατέρα του, όταν ο τελευταίος απαγορεύει στο γιό του να φοράει μπλουτζήν. Οι ενοχές πνίγουν τη χώρα και πολλοί Γερμανοί σπεύδουν να επιρρίψουν τις ευθύνες για την ήττα στο Χίτλερ, αρνούμενοι να δεχθούν ότι γνώριζαν τι συνέβαινε (η μητέρα του συγγραφέα αναρωτιέται μεταπολεμικά τί να απέγιναν οι Εβραίοι γείτονές της).
Η οικογένεια του συγγραφέα αποτελεί τους πρωταγωνιστές, μέσα από την πορεία της ζωής των οποίων παρουσιάζεται η ζωή στη μεταπολεμική (Δυτική, πλέον) Γερμανία. Κάθε μέλος της οικογένειας του συγγραφέα φέρνει τη δοκιμασία του. Ο πατέρας βλέπει τη Γερμανία να καταρρέει και το μύθο περί ανώτερης φυλής να συντρίβεται, ενώ μεταπολεμικά συντρίβεται και το όνειρό του να αποκτήσει δική του δουλειά, αποτέλεσμα της οποία συντριβής είναι ο αλκοολισμός του. Η μητέρα αποτελεί μια φιγούρα γεμάτη εγκαρτέρηση, που δε σταματά να συμπαραστέκεται στον πατέρα, διατηρώντας ένα αξιοπρεπές πένθος για το χαμένο γιο. Και η κόρη ζει μια ζωή χωρίς έρωτα, μέχρι τα γεράματά της, οπότε και βιώνει λίγο πριν το θάνατό της τη χαρά του αισθήματος αυτού.
Ο νεκρός αδελφός αποτελεί το πρότυπο του άριου νέου, όπως των ήθελε ο ναζισμός. Ξανθός, γαλανομάτης, υπάκουος, πειθαρχημένος, φιλοπόλεμος και πιστός στα κελεύσματα του εθνικοσοσιαλισμού, στρατεύεται εθελοντικά, τρέφει περιφρόνηση για τους σλάβους, που καλείται να πολεμήσει και πεθαίνει γεμάτος πίστη για τα ιδανικά της χώρας του. Και μαζί του πεθαίνει, έστω 2, περίπου, χρόνια αργότερα και ο ναζισμός, τουλάχιστον ως κυρίαρχη στη Γερμανία ιδεολογία.
Ο συγγραφέας κινείται στα βήματα άλλων συμπατριωτών του ομοτέχνων, όπως ο Γκύντερ Γκρας και ο Μπέρνχαρντ Σλινκ, που αποτυπώνουν στα βιβλία τους τις μεταπολεμικές τύψεις της χώρας τους μέσα από τις ζωές καθημερινών ανθρώπων. Και το επιτυγχάνει με ένα μικρό αλλά περιεκτικό, λόγω της πυκνής γραφής του, βιβλίο, όπου ακόμα και η συχνή αναδρομή στο μέσο της αφήγησης δε διακόπτει τη ροή του κειμένου αλλά κατατοπίζει τον αναγνώστη για τα πάθη της μεταπολεμικής Γερμανίας και τα αίτιά τους.

Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2008

35 χρονια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Αν το νόημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ήταν η ελευθερία, τότε ζούμε στην εποχή, που η κατάχρησή της αποτελεί τον κανόνα, άλλως η επίκληση του αιτήματος των φοιτητών της εποχής εκείνης (και όχι μόνο αυτών) για ελευθερία οδηγεί στα γνωστά επεισόδια, που αμαυρώνουν κάθε χρόνο την επέτειο αυτή.
Αν το νόημα όσων έλαβαν χώρα τις ημέρες εκείνες του Νοεμβρίου του 1973 ήταν η Δημοκρατία, τότε η κακοποίησή της, συχνά στο όνομα των αγώνων όσων αγωνίστηκαν γι΄αυτή εκείνη την εποχή, τείνει να προκαλέσει εθισμό ακόμα και σε όσους διαθέτουν στοιχειώδεις δημοκρατικές ευαισθησίες ου μην και να λειτουργήσει σαν επιδημία.
Αν τείνουν πολλοί να προβάλλουν όσους συμμετείχαν μεν στα γεγονότα εκείνων των ημερών μέσα στο Πολυτεχνείο, πλην, όμως, έσπευσαν να εξαργυρώσουν το κλέος, που τους περιέβαλε μεταπολιτευτικά, ένεκα της συμμετοχής τους αυτής, με πολιτικές (και όχι μόνο αυτές) θέσεις, τότε προφανώς αγνοούμε τους περισσότερους αφανείς και άγνωστους, μέχρι σήμερα, αγωνιστές. Ή, τουλάχιστον, προτιμάμε να τους αγνοούμε, προβάλλοντας ένα στείρο νιχιλισμό, ότι τίποτε δεν έχει μείνει από εκείνη την εξέγερση, ότι όλοι πουλήθηκαν και άλλα εύπεπτα και διαιτητικά, που είναι της μόδας.
Αν υπάρχουν αρκετοί, που θεωρούν ότι κανένας δε σκοτώθηκε εντός του χώρου του Πολυτεχνείου και προβάλλουν την άποψη αυτή, τότε ζούμε σε εποχές, όπου το (μικρό, προς το παρόν) κύμα του αναθεωρητισμού των γεγονότων του Πολυτεχνείου τείνει να επισκιάσει το νόημα του αγώνα εκείνου και να το υποβιβάσει σε μια απλά σύρραξη χωρίς ιδεολογικό υπόβαθρο, όμοια με αυτή, που οι μηδενιστές και βάνδαλοι καταληψίες (πολλοί, τουλάχιστον, από αυτούς) κάνουν σε σχολεία και πανεπιστήμια.
Αν η παρουσία στη δημόσια ζωή προσώπων με ενεργό καθεστωτικό ρόλο τα χρόνια εκείνα δεν ενοχλεί, τότε μάλλον ζούμε στη χώρα της κοντής μνήμης και είμαστε άξιοι των κυβερνώντων μας.
Και κάπου πίσω απ' όλ' αυτά κρύβεται το νόημα της εξεγέρσεως του Πολυτεχνείου. Πού είναι, όμως; Και εμείς τί κάνουμε για να το αναδείξουμε και να το περάσουμε στις επόμενες γενιές; Άλλως αξίζει να το αφηγούμαστε, ως εάν να επρόκειτο για επίκαιρα της εποχής εκείνης, όταν δεν έχουμε διδαχθεί όσα θα έπρεπε να έχουμε μάθει από αυτό; Γιατί η καθημερινότητα αποδεικνύει, ότι ελάχιστα έχουμε μάθει από τα γεγονότα των ημερών εκείνων του Νοεμβρίου του 1973.

Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2008

Η ώρα της αλήθειας για την κοινωνία μας

Το νέο τηλεπαιχνίδι "Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ" αποτελεί το νέο αντικείμενο ενασχόλησης όσων παρακολουθούν τα τηλεοπτικά τεκταινόμενα στη χώρα μας. Η παρουσιάστρια Ευγενία Μανωλίδου, διάσημη μουσικός και μαέστρος, αποφάσισε να γίνει γνωστή και εκτός των καλλιτεχνικών κύκλων της Ελλάδος, παρουσιάζοντας ένα παιχνίδι, όπου οι παίκτες καλούνται να απαντήσουν σε μια σειρά από ερωτήσεις, παρουσία συγγενικών τους προσώπων, που αφορούν προσωπικά τους θέματα. Απ' όσο γνωρίζω, η αρχική ιδέα ανήκε σε κάποιους παραγωγούς της μακρυνής Κολομβίας, οι οποίοι πρώτοι έστησαν ένα τέτοιο παιχνίδι και, στη συνέχεια, μέσω Η.Π.Α., ήλθε και στην ημεδαπή. Βέβαια, το αντίστοιχο παιχνίδι στις Η.Π.Α. έχει κοστίσει τη διάλυση αρκετών οικογενειών αλλά δεν αποκλείω, αν και το απεύχομαι, να δούμε παρόμοια σκηνικά και εδώ, αν και η ελληνική εκδοχή είναι πιο ελαφριά.
Με αφορμή την επικείμενη παρέμβαση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεοράσεως αλλά και όσα ακούγονται για τις πρακτικές των διοργανωτών του παιχνιδιού αυτού, ήτοι τις ενστάσεις για τη νομιμότητά του, θα μπορούσαν να διατυπωθούν οι ακόλουθες αντενστάσεις :
α) Η διαδικασία εκβιάζεται με την προσφορά χρημάτων : Έχοντας, στο παρελθόν, συμμετάσχει σε τηλεπαιχνίδια γνώσεων, είχα την τιμή να γνωρίσω κόσμο, που έσπευδε να συμμετάσχει σε αυτά, με την εκπίδα να κερδίσει κάποια χρήματα, ώστε να βουλώσει κάποιες τρύπες του οικογενειακού προϋπολογισμού. Δεν μπορώ να κατηγορήσω ανθρώπους, που η ανάγκη τους σπρώχνει να αναζητήσουν κάποιες μεθόδους συμπληρώματος του οικογενειακού επιδόματος, πλην, όμως, στην περίπτωση των παικτών, που είχαν την ιδέα να συμμετάσχουν στο τηλεπαιχνίδι, που παρουσιάζει η κα. Μανωλίδου, υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Οι παίκτες αυτοί εν γνώσει τους εδέχθησαν να υποβληθούν σε μια σειρά από ερωτήσεις με αυστηρά προσωπικό χαρακτήρα και, το κυριότερο, να απαντήσουν σε αυτές και, μάλιστα, δημοσίως. Ήτοι, δεν είχαν κανένα ενδοιασμό να μάθει το φιλοπερίεργο τηλεοπτικό κοινό της Ελλάδος προσωπικά τους θέματα. Εκβιάστηκαν με την προσφορά χρημάτων γι' αυτό; Προσωπικά διαφωνώ. Διότι, αν ήθελαν αυτοί οι παίκτες να διαφυλάξουν την προσωπικότητά τους, απλούστατα θα αναζητούσαν είτε μια δεύτερη εργασία είτε, πολύ απλά, θα προτιμούσαν να στερηθούν κάποια αγαθά, ώστε να διαφυλάξουν την αξιοπρέπειά τους στερούμενοι κάποιων πραγμάτων. Άλλως, αν δεχθούμε ότι μπορεί κανείς να συμμετέχει σε τηλεπαιχνίδια, με την ελπίδα να κερδίσει κάποια χρήματα, ώστε να τακτοποιήσει τις όποιες οικονομικές του εκκρεμότητες, τότε μπορεί να επιλέξει κάποια από τα λοιπά τηλεπαιχνίδια, που προβάλλονται αυτό τον καιρό και τα οποία περισσότερο σεβασμό δείχνουν προς τον παίκτη.
Από την άλλη πλευρά, οι, μέχρι στιγμής, παίκτες του τηλεπαιχνιδιού αυτού είναι ενήλικες, ήτοι πρόσωπα με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Ακόμα, ο εκάστοτε παίκτης συμμετέχει παρουσία μελών της οικογενείας του, τα οποία, συνήθως, προτρέπουν τον παίκτη να αποκαλύψει τα μύχια μυστικά του. Επομένως, και αυτά τα μέλη είναι απλά συνένοχοι και, εκ του λόγου αυτού, ενισχύουν τη νομιμότητα του παιχνιδιού αυτού.
β) Αγνοούμε την ψυχολογική κατάσταση των παικτών : Δεν αποκλείεται ο τάδε παίκτης να επισκέφτηκε το παιχνίδι αυτό π.χ. υπό την απειλή της κατασχέσεως της οικίας του ή υπό την πίεση των συγγενών του. Και πάλι, όμως, έχουμε να κάνουμε με ενήλικες, οι οποίοι μπορούσαν να έχουν επιλέξει κάποιον περισσότερο αξιοπρεπή τρόπο να κερδισουν κάποια χρήματα. Και η συνοδεία των συγγενών πιστοποιεί είτε την απροθυμία αυτών να ενισχύσουν τον πιεσμένο οικονομικά συγγενή τους είτε την αδυναμία του παίκτη να απορρίψει τον άπληστο και πιεστικό συγγενικό του κύκλο. Οπότε πάλι οδηγούμαστε στη νομιμοποίηση του παιχνιδιού.
γ) Δε νομιμοποιείται το παιχνίδι αυτό, αν κάποιος προθυμοποιείται μόνος του να υποστεί την ταπείνωσή του : Εξαρτάται για ποια προσβαλλόμενα έννομα αγαθά ομιλούμε. Αν πρόκειται για το έννομο αγαθό της τιμής και της αξιοπρέπειας, τότε η συναίνεση του παίκτη αίρει το όποιο αξιόποινο άλλως την όποια απαξία της πράξης. Αν, τώρα, ο παίκτης δεν διαθέτει τη λογική να σταθμίσει τις συνέπειες των πράξεών του, τότε συμφωνώ, ότι θα πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις εις βάρος των διοργανωτών του παιχνιδιού, της παρουσιάστριας και του τηλεοπτικού σταθμού, που το φιλοξενεί. Αλλά, μέχρι στιγμής, η νοητική κατάσταση των παικτών φαίνεται διαυγέστατη, οπότε επιστρέφουμε στα της νομιμοποίησης. Και, εντέλει, μιλάμε για ενήλικες, που γνωρίζουν εδώ και ένα μήνα, που προβάλλεται αυτό το παιχνίδι, τι είδους ερωτήσεις υποβάλλονται, οπότε για ποια άγνοια μιλάμε; Εν γνώσει τους έχουν ταπεινωθεί όσοι πήγαν εκεί, οπότε ας μην κλαίγονται.
δ) Η προβολή του παιχνιδιού αυτού προσβάλλει τη δημόσια αξιοπρέπεια : Απ' όσα αποσπάσματα του τηλεπαιχνιδιού με την επωνυμία "Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ" μπόρεσα να παρακολουθήσω, διεπίστωσα ότι διαθέτουμε ένα τηλεοπτικό κοινό πρόθυμο να καταβροχθίσει ό,τι του προσφέρουν. Άλλως, κυριαρχεί η λογική της χαλάρωσης ου μην και της πολτοποίησης μέσω της παρακολούθησης μιας εκπομπής, όπως το παιχνίδι αυτό. Ωστόσο, το ίδιο αυτό κοινό έχει τη δυνατότητα, αν το επιθυμεί, είτε να αλλάξει τηλεοπτικό σταθμό, αν κρίνει ότι θέλει να συνεχίσει να βλέπει τηλεόραση, είτε να κλείσει την τηλεόραση. Τόσο απλά! Η εμμονή του κοινού να επιβραβεύει με υψηλά ποσοστά τηλεθέασης τέτοιες εκπομπές απλά προδίδει απροθυμία να σταθμίσει κανείς τις συνέπειες των προτιμήσεών του άλλως να αρνηθει την προσβολή της αξιοπρέπειάς του. Δεν αρνούμαι ότι στο εξωτερικό και στις προηγμένες, ακόμα, χώρες συμβαίνουν τα ίδια και χειρότερα, πλην, όμως, απεχθάνομαι την επίκληση παραδειγμάτων προς αποφυγή από την αλλοδαπή προς δικαιολόγηση των κακώς κειμένων της ημεδαπής.
Και τί γίνεται με όσους στερούνται της νοητικής δυνατότητας να σταθμίσουν τις συνέπειες της παρακολούθησης ενός τέτοιου παιχνιδιού; Συγγνώμη αλλά ζούμε σε μια χώρα, όπου ο "φτωχός και ταλαίπωρος", κατά τα άλλα, λαός ή, τουλάχιστον, ένα σεβαστό ποσοστό αυτού σπεύδει να προβεί σε πάσης φύσεως παρατυπία, ώστε να διορίσει το παιδί του στο Δημόσιο, να νομιμοποιήσει το αυθαίρετό του, να σβήσει την κλήση, που του επέβαλε η Τροχαία, να φοροδιαφύγει κ.λπ.Εκεί, λοιπόν, προβαίνει ασμένως στην απαραίτητη νοητική διεργασία, ώστε να επιτύχει το σκοπό του. Να πιστέψω, λοιπόν, ότι δεν μπορει να κάνει το ίδιο, όταν του προσφέρουν μια εκπομπή, όπως "Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ";
Δεν αρνούμαι ότι πρέπει να αφήσουμε το Ε.Σ.Ρ. να κάνει τη δουλειά του, αν κρίνει ότι συντρέχουν λόγοι προς τούτο αναφορικά με την εκπομπή αυτή. Από εκει και πέρα, όμως, έχουμε το τηλεοπτικό κοινό, που αρμόζει στις εκπομπές, που προβάλλονται στους τηλεοπτικούς σταθμούς μας. Και αυτό αποτελεί μια, δυστυχώς, αδιάψευστη εικόνα της κοινωνίας μας.

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2008

Διαφορά επωνυμίας

Ας υποθέσουμε ότι στη θέση του κ. Καρβέλα και της κας. Πάνια ήταν ένας κοινός, με την έννοια του μη επωνύμου, θνητός. Το πρόσωπο αυτό παρεβίαζε κατά συρροή και κατ' εξακολούθηση τον Κώδικα Οδικής κυκλοφορίας. Αγνοούσε, για να το πούμε κομψά, τα σήματα των τροχονόμων να ακινητοποιήσει το όχημά του και διάνθιζε την παραβατική αυτή συμπεριφορά με χειρονομίες, που δεν θα τις χαρακτηρίζαμε ακριβώς εγκάρδιες. Συνέχιζε να αναπτύσσει ταχύτητα και, πάντως, να μην ακινητοποιεί το όχημά του, παρά το γεγονός, ότι ακολουθούνταν από περιπολικά. Και όταν ακινητοποιούνταν το όχημά του, αυτός έβγαινε και έβριζε χυδαία τους αστυνομικούς. Να θυμισω ότι εις βάρος του κ. Καρβέλα και της κας. Πάνια ασκήθηκε ποινική δίωξη για παραβάσεις του Κ.Ο.Κ., εξύβριση, απείθεια και απειλή.
Μήπως λείπει κάποιο αδίκημα, που συνήθως προσάπτουν οι αστυνομικοί σε πρόσωπα, που έχουν παραβιάσει, ως άνω, το νόμο; Δυστυχώς, υπάρχει και είναι η αντίσταση (άρθρο 167 του Ποινικού Κώδικα), που προσάπτεται σε πρόσωπα, τα οποία μεταχειρίζονται βία ή απειλή βίας ώστε να εξαναγκάσει υπάλληλο ή αρχή να ενεργήσουν πράξη αναγομένη στα καθήκοντά τους ή να παραλείψουν νόμιμη πράξη. Και από μόνη της επισύρει ποινή φυλάκισης ενός έτους σε πρώτο βαθμό. Και, κυρίως, η ποινή ούτε μετατρέπεται ούτε αναστέλλεται.
Με όποιες ενστάσεις και αν έχει κανείς για την τακτική της αστυνομίας να προσάπτει ελαφρά τη καρδία το εν λόγω αδίκημα στους όποιους παραβάτες ή μη, πιστεύω ότι η συμπεριφορά των ανωτέρω επωνύμων προσώπων ήταν ακριβώς εκείνη, που θα επέβαλε να ασκηθεί εις βάρος τους ποινική δίωξη για το αδίκημα της αντίστασης. Πλην, όμως, ο κ. Εισαγγελέας ποινικής δίωξης απλά δεν άσκησε ποινική δίωξη για το αδίκημα αυτό.
Φυσικά, όλα θα κριθούν στο αρμόδιο δικαστήριο και εκεί θα αποφασιστεί η ενοχή ή η απαλλαγή των ανωτέρω επωνύμων προσώπων. Αλλά δεν μπορώ να αγνοήσω το γεγονός οτι συχνά τα πρόσωπα, που βρίσκονται στην επικαιρότητα καθ' οιονδήποτε τρόπο, τυγχάνουν ελαφρότερης ποινικής μεταχειρισης. Και, εν προκειμένω, η απουσία της αντίστασης από το κατηγορητήριο είναι επιεικώς προκλητική.
Υ.Γ. Βέβαια, κρατώ πάσα επιφύλαξη, εάν τελέστηκαν, πράγματι, τα αδικήματα, που προσάπτονται στον κ. Καρβέλα και την κα. Πάνια. Αλλά η έκθεσή τους στη χτεσινή εκπομπή του κ. Τριανταφυλλόπουλου μαρτυρούσε συμπεριφορά ανθρώπων, που απλά παρεβίασαν το νόμο και τώρα επιχειρούν να θολώσουν τα νερά.

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2008

Η (μη) λογική της διάδοσης

Είναι η τέταρτη φορά, που έφτασε στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση η είδηση περί της, δήθεν, πρότασης του Κυπριου ευρωβουλευτού κ. Ματσάκη, για την απλοποιηση της ελληνικής γλώσσας. Και, φυσικά, συνοδεύεται από την εξίσου πλαστή δήλωση Κίσσινγκερ περί αφελληνισμού δια της αφαιρέσεως της γλώσσας.
Δεν πρωτοτυπώ διαπιστώνοντας ότι οι θεωρίες συνωμοσίας ειναι ιδιαίτερα δημοφιλείς ανάμεσα στους χρήστες των ποικίλων εφαρμογών του Διαδικτύου. Ωστόσο, χρήζει ιδιαίτερης ανάλυσης η εμμονή πολλών ανθρώπων να διαδίδουν ιστορίες και μύθους. Και αν πρόκειται για ψυχαγωγικές ιστορίες, χαλάλι! Αλλά πρόκειται για μύθους, που πλασάρονται ως αλήθειες. Και, το χειρότερο, διαδίδονται ως αλήθειες.
Θα δικαιολογούσε κανείς αυτή την τάση με το επιχείρημα ότι ο σημερινός άνθρωπος δεν έχει το χρόνο να επεξεργαστεί μια είδηση, ήτοι να διακριβώσει τη βασιμότητά της και μετά να την καταστήσει γνωστή σε τρίτους. Θα διαφωνήσω. Η πεμπτουσία της σημερινής ζωής πρέπει να είναι ακριβώς η κριτική σκέψη, ήτοι η ύπαρξη ενός διανοητικού φίλτρου, που θα επιτρέπει να κρίνονται οι όποιες ειδήσεις και απόψεις. Και, επειδή στην καθημερινή μας ζωή, συντρέχουν πολλοί λόγοι, που επιβάλλουν να διαθέτουμε κριτική σκέψη, ως, επίσης, οι περισσότεροι από εμάς καλούνται καθημερινά να κρίνουν κάποιες καταστάσεις στην εργασία μας, τότε αναρωτιέμαι για ποιο λόγο αφήνουμε τη λογική έξω από την εκτός εργασίας καθημερινότητά μας.
Είναι, πραγματικά, παράδοξο να βλέπει κανείς πόσο εύπιστος είναι ο κόσμος σε τέτοιες ειδήσεις. Και, κυρίως, πόσο πρόθυμα επιθυμεί να καταστήσει κοινωνό των ιδεών αυτών και τρίτους.
Να ένας, ακόμα, χρήσιμος ρόλος για τους ιστολόγους! Η κατάρριψη των μύθων! Αλλά με προσοχή και κριτική σκέψη!

Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2008

Βιβλία : "Ο κολυμβητής", της Ζούζα Μπανκ

Νοέμβριος του 1956 : Η Ουγγρική Επανάσταση συντρίβεται από τα σοβιετικά στρατεύματα. Χιλιάδες Ούγγροι παίρνουν το δρόμο προς τη Δύση. Ανάμεσά τους και η μητέρα της Κάτα και του Ίστι, των κεντρικών ηρώων του βιβλίου, η οποία αιφνιδιαστικά εγκαταλείπει την οικογένειά της. Ο πατέρας καταρρέει ψυχολογικά, πουλάει το σπίτι και το χωράφι του και μαζί με τα παιδιά του παίρνουν το δρόμο για την Ανατολική Ουγγαρία, όπου συνεχώς αλλάζουν στέγη, μένοντας σε διάφορους συγγενείς. Η απώλεια της μητέρας παραμένει κάτι το αξεπέραστο για τον πατέρα, ο οποίος βυθίζεται ολοένα στη θλίψη, ενώ τα παιδιά προσπαθούν να ξεχάσουν τη μητέρα τους. Ο Ίστι αποκτά περίεργες συνήθεις, καθώς τριγυρίζει στα χωράφια γύρω από τα σπίτια, όπου μένουν, συνομιλεί με το νερό, αφού συνήθως ζουν κοντά σε ποταμούς και γενικά πλάθει ένα δικό του κόσμο. Η αδελφή του, Κάτα, δένεται με τους ανθρώπους, που τους φιλοξενούν, ζει τις αγωνίες, τις φιλοδοξίες τους ή την έλλειψη αυτών και τα προβλήματά τους. Και τα δύο αδέλφια μαζί ζουν τις ημέρες της παιδικότητάς τους, καθώς αυτές τελειώνουν, προσπαθώντας να λησμονήσουν τη μητέρα τους, η οποία αποτελεί γι' αυτούς μια απροσδιόριστη και μακρυνή φιγούρα, που, όμως, δεν παύει να τους λείπει. Μεγάλη παρηγοριά τους είναι το κολύμπι, που τους μαθαίνει ο δεινός κολυμβητής πατέρας τους.
Η ουγγρικής καταγωγής (οι γονείς της εγκατέλειψαν την Ουγγαρία μετά την καταστολή της επανάστασης του 1956) Γερμανίδα συγγραφέας Ζούζα Μπανκ είναι πολύ γνωστή στη χώρα γέννησής της. Το εν λόγω βιβλίο αποτελεί το καλύτερο, ίσως, βιβλίο της και σκιαγραφεί με γκρίζο χρώμα τη ζωή στη μετεπαναστατική Ουγγαρία και, συγκεκριμένα, στην επαρχία της, όπου ζουν και μετακομίζουν συνεχώς οι πρωταγωνιστές. Οι νύξεις για το καθεστώς είναι ελάχιστες αλλά αρκετές, ώστε να καταδείξουν την πολιτική κατάσταση στη χώρα αλλά και την εξ αυτής ψυχολογία των κατοίκων, οι οποίοι δίχως υπερβολή ζουν μια μουντή ζωή χωρίς την παραμικρή αλλαγή. Η συγγραφέας εστιάζει κυρίως στην παιδικότητα του Ίστι και της Κάτα, στην αθωότητά τους, που έχει ήδη πληγεί με την ξαφνική αναχώρηση της μητέρας τους, και στην προσπάθειά τους να τη διατηρήσουν αλώβητη, προσπάθεια, όμως, που δε στέφεται πάντοτε με επιτυχία. Τονίζεται, επίσης, η αδιαφορία του πατέρα τους, ο οποίος έχει παραδοθεί στη στενοχώρια και αποφεύγει επιμελώς τη συναναστροφή του με τα παιδιά του πολλώ δε μάλλον την όποια προσπάθεια για την ανατροφή τους.
Η βασανιστική πορεία προς το τέλος της παιδικότητας, όμως, δίνεται με αρκετά μακροσκελή τρόπο, ήτοι η συγγραφέας θεωρώ ότι εξαντλεί σύντομα το θέμα της, με αποτέλεσμα από ένα σημείο και μετά να επαναλαμβάνεται. Δεν υπάρχει κάποιο περιστατικό ή κάποια διαδοχή περιστατικών, που θα κρατούσαν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και θα συνέτρεχαν παράλληλα με την καθημερινότητα των ανήλικων πρωταγωνιστών, όπως, λόγου χάρη, συμβαίνει στο σπουδαίο "ΜΗ ΣΚΟΤΩΝΕΙΣ ΤΑ ΚΟΤΣΥΦΙΑ" της Χάρπερ Λη. Η παράθεση της φυγής της μητέρας των παιδιών και η ζωή της στη Δύση αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη αλλά μετά το πέρας της επιστρέφουμε στην μουντή καθημερινότητα και επανάληψη της Ουγγαρίας των χρόνων μετά το 1956.
Αν σκοπός της συγγραφέως ήταν να περιγράψει την πορεία προς την ενηλικίωση μέσα σε μια γκρίζα χώρα, όπου τίποτα δεν άλλαζε, τότε ο σκοπός της επετεύχθη και, μάλιστα, με αριστοτεχνικό τρόπο. Αλλά θεωρώ ότι το βιβλίο θα μπορούσε να χωρέσει αυτή την ιστορία σε αρκετά λιγότερες σελίδες. Και τότε θα διαβαζόταν πολύ πιο ευχάριστα. Αλλά, επαναλαμβάνω, ότι αυτό δε μειώνει τη συγγραφική σπουδαιότητά του.

Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2008

Ο μεσσιανισμός του Κ.Κ.Ε. με αφορμή την περίπτωση Ομπάμα

Μας πείσατε, κυρία Παπαρρήγα και λοιποί ηγέτες του Κ.Κ.Ε., ότι γνωρίζετε και κατέχετε την απόλυτη αλήθεια. Τι Ομπάμα τι Μακέιν, κατά το τί Παπάγος τι Πλαστήρας! Διαχρονικά τα μηνύματά σας, διαχρονικός και ο μηεδνισμός σας! Δεν είναι κακό να είναι κανείς απαισιόδοξος, άλλωστε, αν λάβουμε υπόψη τη ρήση του νομπελίστα συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου, "ο απαισιόδοξος είναι ένας αισιόδοξος, που έχει καλή ενημέρωση". Μήπως, λοιπόν, ο μηδενιστής είναι εκείνος, που στερείται της στοιχειώδους ενημερώσεως; Κινδυνεύω ,όμως, να γίνω αγενής απέναντι σε σας και το κόμμα σας, κυρία Παπαρρήγα.
Λοιπόν, δε διαφωνώ μαζί σας, ότι ο κ. Ομπάμα είναι ένα πρόσωπο βγαλμένο από το σύστημα, που κατευθύνει τις Η.Π.Α. Άλλωστε, γι' αυτό και ήταν υποψήφιος πρόεδρος. Ούτε, φυσικά, η επιθετική εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. θα αλλάξει. Απλά θα αλλάξει προσωπείο, με σκοπό να ξαναγίνει η χώρα τουλάχιστον συμπαθής στις άλλες χώρες. "Εξωραϊσμό του ιμπεριαλισμού" αποκαλεί το επίσημο όργανο του κόμματός σας, ο "Ριζοσπάστης", δηλαδή, την εκλογή Ομπάμα στην Προεδρία των Η.Π.Α. και δεν έχει απόλυτα άδικο.
Ωστόσο, με ενοχλεί η εκνευριστική απόρριψη πολλών καταστάσεων εκ μέρους σας, κυρία Παπαρρήγα, όταν αυτές οι καταστάσεις δεν ανταποκρίνονται στις ιδεολογικές σας καταβολές ου μην και αγκυλώσεις. Δεν ασπάζεται κάποιος την κομμουνιστική σας ιδεολογία; Τον ξαποστέλνετε στο πυρ το εξώτερο. Τόσος δογματισμός, τέλος πάντων, σε μια εποχή, της οποίας έχει προηγηθεί η κατάρρευση πολλών ιδεολογιών ή, τουλάχιστον, των μεθόδων εφαρμογής τους, δεν είναι λιγάκι υπερβολικός; Δεν περιμένω, φυσικά, να μου απαντήσετε, απλά καταθέτω τις απόψεις μου.
Δεν με ενοχλεί καθόλου η απόρριψη κάποιων καταστάσεων, όπως, λόγου χάρη, της εκλογής του Μπάρακ Ομπάμα στη θέση του Προέδρου των Η.Π.Α., αρκεί να διαθέτει κάποιος επιχειρήματα γι' αυτή τη στάση του. Και δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες δημοσιογράφοι, διανοούμενοι, ιστολόγοι αλλά και άλλοι έχουν διατυπώσει θέσεις τόσο υπέρ όσο και κατά του συγκεκριμένου προσώπου, παραθέτοντας μια σειρά από επιχειρήματα, που αιτιολογούν τη θέση τους. Δεν έχει σημασία, αν διαφωνώ ή συμφωνώ μαζί τους, μου αρκεί, που παραθέτουν μια σειρά από επιχειρήματα, που, αν μη τι άλλο, αποδεικνύουν πρόσωπα με κρίση και άποψη. Και η κρίση φέρνει την άποψη, η άποψη, όμως, δεν είναι πάντα αποτέλεσμα μιας κρίσης. Η σκέψη οδηγεί στη διαμόρφωση μιας άποψης μέσα από μια συλλογιστική αλλά δεν αποκλείεται το πρόσωπο να αρκείται σε μια σειρά από τσιτάτα ή το αναμάσημα όσων έμαθε ένα καιρό κάπου και την αναπαραγωγή αυτών, συμπεριφορά, που ούτε συλλογισμό αποτελεί ούτε προϊόν σκέψης.
Με άλλα λόγια, η συλλήβδην απόρριψη πάσης ιδέας, προσώπου ή καταστάσεως, που δεν υιοθετεί ή δε συμβαδίζει με τις δικές σας αντιλήψεις, δεν αποτελεί κρίση αλλά μια μηδενιστική άποψη, που προδίδει έναν ανυπόκριτο και άκρατο μεσσιανισμό, ήτοι μια πεποίθηση ότι, πλην υμών, ουδείς άλλος γνωρίζει ή δύναται να κατέχει την αλήθεια. Και το χειρότερο είναι ότι δεν αντιλαμβάνεστε αυτό το μεσσιανισμό σας άλλως προσποιείστε ότι δεν τον αντιλαμβάνεστε. Και δυσκολεύομαι να πω, τί από τα δύο είναι χειρότερο.

Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2008

Μια νέα αρχή για τις Η.Π.Α.;

Ο 44ος Πρόεδρος των Η.Π.Α. είναι, πλέον, ο Μπάρακ Ομπάμα. Η επιτυχία του συνίσταται, αναμφίβολα, στο γεγονός ότι μπόρεσε να εκφράσει την ελπίδα του μεγαλύτερου μέρους των συμπολιτών του για επίλυση των οικονομικών, κοινωνικών κ.λπ. προβλημάτων, που αντιμετωπίζει η χώρα τους. Και αυτό σε μια χώρα, όπου, μέχρι και τις προηγούμενες εκλογές και επί σειρά ετών μόλις το 50% ασκούσε το δικαίωμα του εκλέγειν και οι νέοι άνθρωποι απέφευγαν επιμελώς να εγγραφούν στους οικείους εκλογικούς καταλόγους, είναι πολύ σημαντικό.
Βέβαια, η ωραιοποίηση των πραγμάτων είναι επικίνδυνη. Ο κ. Ομπάμα είναι μεν ο πρώτος αφροαμερικανός, έστω μερικώς, που εξελέγη Πρόεδρος των Η.Π.Α., πλην, όμως, δεν παύει να αποτελεί ένα πρόσωπο, που μεγάλωσε σε μια λευκή οικογένεια, πήγε στα καλύτερα σχολεία και πανεπιστήμια και, γενικά, δεν έζησε τις στερήσεις και τις διακρίσεις, που εξακολουθούν να υφίστανται οι μειονότητες της χώρας του. Και δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας, ότι ο πρώην γερουσιαστής του Ιλλινόις είναι μεν λιγότερο συντηρητικός και πολεμοχαρής από τον προκάτοχό του, Τζωρτζ Μπους το νεότερο, αλλά ούτε δήλωσε ότι θα αποσύρει το σύνολο των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ, συντηρώντας, έτσι, την οικονομική αιμορραγία της χώρας του, έστω μερικώς, ούτε, βέβαια, δείχνει διατεθειμένος να τεθεί αντιμέτωπος με τα οικονομικό κατεστημένο της χώρας του, το οποίο, κακά τα ψέμματα, του παρέσχε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει την πιο δαπανηρή προεκλογική εκστρατεία στην ιστορία των Η.Π.Α.
Αν κάτι αναδεικνύει τον Μπάρακ Ομπάμα στα μάτια του κόσμου, αυτό είναι, αναντίρρητα, η επιτυχία του στην καλλιέργεια της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο στη χώρα του. Σε μια χώρα, όπου ένας στους 171 ιδιοκτήτες ακινήτων είτε απώλεσε την οικία του από πλειστηριασμό είτε απειλείται με πλειστηριασμό, 35 εκατομμύρια κάτοικοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και 43 εκατομμύρια δεν έχουν την παραμικρή ασφαλιστική κάλυψη (σε σύνολο πληθυσμού 250 εκατομμυρίων, περίπου, κατοίκων), θεωρείται μεγάλη επιτυχία να σπρώξεις το 65% του πληθυσμού στις κάλπες και, κυρίως, να εξασφαλίσεις το 53%, περίπου, των ψήφων, όταν, όπως προαναφέραμε, δεν διακρίνεσαι για το ριζοσπαστικό σου πρόγραμμα.
Και επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, αξίζει να παρακολουθήσουμε τη φιλότιμη προσπάθεια του κ. Ομπάμα, ο οποίος θα δείξει, αν θα αλλάξει το πρόσωπο των Η.Π.Α. ή θα αρκεστεί σε ένα βεβιασμένο μέικ-απ.

Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2008

Το μικρό μάθημα του κ. Ρουσσόπουλου

Παρακολουθώντας, έστω αποσπασματικά, τη χτεσινή συνέντευξη του τέως Υπουργού κ. Ρουσσόπουλου στον κ. Πρετεντέρη, διεπίστωσα ότι ο τέως υπουργός ίσως δεν αντελήφθη τί ακριβώς οδήγησε στην αποπομπή του από την κυβέρνηση.
Συγκεκριμένα, επαναλάμβανε τα περί 20ετούς θητείας του στο χώρο της δημοσιογραφίας και της, εξ αυτής, συγκέντρωσης πλούτου, ως εάν αυτός να ήταν ο λόγος της απομάκρυνσής του από την κυβέρνηση. Και όσες φορές ο, όχι ιδιαίτερα άσπιλος και άμωμος, κ. Πρετεντέρης προσπάθησε να του αποσπάσει κάποια κουβέντα, που θα φανέρωνε ότι ο τέως υπουργός έχει αντιληφθεί τους λόγους, που τον έθεσαν εκτός κυβέρνησης, ο τελευταίος απλά συνέχιζε να αναμασά τα παραπάνω.
Φυσικά, δεν πήρε είδηση, κατά δήλωσή του, τις απίστευτες κινήσεις της Μονής Βατοπεδίου. Και ας ήταν ο ηγούμενος Εφραίμ πνευματικός του! Και ας ευρίσκετο αυτός τακτικά σε διάφορα υπουργεία, μεταξύ των οποίων και σε αυτό, του οποίου, μέχρι πρότινος, προΐστατο ο κ. Ρουσσόπουλος, αξιώνοντας οικονομική ενίσχυση! Ο κ. Ρουσσόπουλος το αντελήφθη, όταν το αντελήφθημεν και οι υπόλοιποι Έλληνες. Και ας υπήρχαν, και πριν αναλάβει την εξουσία το κόμμα, στο οποίο ανήκει ο κ. Ρουσσόπουλος, αποδείξεις ότι η Μονή Βατοπεδίου σχεδίαζε να καταλάβει δια πλαγιου τρόπου δημόσιες εκτάσεις. Και απ' ό,τι φαίνεται στην επιλογή πνευματικού πατρός εκ μέρους του κ. Ρουσσόπουλου δε μέτρησε στο ελάχιστο η ύποπτη πολιτεία του σεβασμιωτάτου Εφραίμ.
Κατόπιν όλων αυτών, πολύ φοβάμαι ότι η αποπομπή του κ. Ρουσσόπουλου από την κυβέρνηση ήταν το λιγότερο, που αυτός υπέστη. Διότι από την παραπάνω συνέντευξή του απεδείχθη, ότι ουδέν μάθημα έλαβε από το φέρσιμό του ως υπουργός και την, εντεύθεν, απομάκρυνσή του από το υπουργείο, που κατείχε. Τουλάχιστον, αν ασχοληθεί εκ νέου με τη δημοσιογραφία, πιστεύω ότι θα μπορέσει πάλι να γίνει ο συμπαθής και σεμνός δημοσιογράφος, που είχαμε γνωρίσει.

Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2008

Στο ύψος σου!

Δεν αξίζει τον κόπο να απαντάς στο ακατάσχετο βρισίδι και την εν γένει περιρρέουσα χυδαιότητα και ευτέλεια. Αυτό, ίσως, ζητάνε από σένα, να απαντήσεις, ώστε να αποδείξουν ότι είσαι ένας από αυτούς. Αυτοί δεν έχουν να αποδείξουν κάτι, το βλέπεις και εσύ και όλοι μας καθημερινά, το επιβεβαιώνουν και οι ίδιοι με κάθε μέσο. Εσύ, όμως;
Οφείλεις στον εαυτό σου, πρωτίστως, να αποδείξεις, ότι είσαι διαφορετικός από αυτούς. Ίσως όχι απαραίτητα ανώτερος αλλά διαφορετικός. Και η διαφορετικότητα μπορεί να σε οδηγήσει στην ανωτερότητα, αν αυτό επιθυμείς.
Σίγουρα, όμως, η διαφορετικότητα, άλλως αποστασιοποίησή σου από τους καθημερινούς υβριστές και προπαγανδιστές του ευτελούς και του στάσιμου, θα σε οδηγήσει σε ένα άλλο δρόμο. Και αυτός θα είναι ο δικός σου δρόμος, αυτός, που εσύ επέλεξες και διαμόρφωσες, αυτός, που θα σε οδηγήσει να πετύχεις κάποια πράγματα δικά σου, να υλοποιήσεις τα όνειρά σου και να διαμορφώσεις τη δική σου οντότητα.
Και, αν σκέφτεσαι περισσότερο τους τρίτους απ' ό,τι τον εαυτό σου, η διαφοροποίησή σου απ' όσους πλασάρουν το φθηνό και εφήμερο ίσως ωφελήσει και άλλους, εκτός από σένα. Αρκεί να μη σε παρασύρουν οι αρνητικές σκέψεις, η απαισιοδοξία των ημερών και οι δελεαστικοί τρόποι όσων προωθούν αυτά, που κατά βάθος δεν σου αρέσουν.
Στο χέρι σου είναι να σταθείς στο ύψος σου. Από σένα εξαρτάται να διατηρήσεις το κουράγιο σου ακμαίο.