Δημοφιλείς αναρτήσεις

Τετάρτη 25 Αυγούστου 2010

Βιβλία : "Το μηδέν και το άπειρο", του Άρθουρ Καίσλερ

Στα τέλη της δεκαετίας του '30 έλαβαν χώρα οι διαβόητες "Δίκες της Μόσχας", όπου δικάστηκαν και καταδικάστηκαν στην εσχάτη των ποινών τα περισσότερα μέλη του τότε Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν η εποχή, που η προσωπική εξουσία του δυνατού άνδρα της χώρας αυτής, του Ιωσήφ Στάλιν, παγιωνόταν, σαρώνοντας όσους θεωρούσε δυνάμει αντιδραστικούς.
Ο Άρθουρ Καίσλερ έζησε τα γεγονότα της μεσοπολεμικής περιόδου ως δημοσιογράφος και απέκτησε μια γνώση για τα τεκταινόμενα της εποχής εκείνης ιδιαίτερα πολύτιμη. Στις εμπειρίες του από τα γεγονότα στην τότε Ε.Σ.Σ.Δ. βασίζεται και το βιβλίο του "ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΕΙΡΟ". Πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι ο Νικολάι Ρουμπασώφ, ανώτατο κομματικό στέλεχος με πλούσια διαδρομή στο Κόμμα, ο οποίος φυλακίζεται με την κατηγορία, ότι σχεδίασε τη δολοφονία του Στάλιν. Στο κελλί του προβαίνει σε μια αναδρομή του κομματικού παρελθόντος του και αναζητεί τα αίτια, εξαιτίας των οποίων το Κόμμα έφτασε να θέλει να απαλλαγεί από τα καλύτερα στελέχη του. Η κατάληξη αυτής της ενδοσκόπησης θα είναι η σκιαγράφηση των δικών του ευθυνών αλλά και η αφοσίωση, με την οποία θα αποδεχθεί το ρόλο του θύματος και θα θυσιαστεί για το Κόμμα.
Ο Ρουμπασώφ θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε από τα στελέχη του Κόμματος, το οποίο, αν και αφοσιώθηκε ψυχή τε και σώματι στην επανάσταση, εντούτοις κατηγορήθηκε, ότι σχεδίαζε τη δολοφονία του Στάλιν - κατηγορία ιδιαίτερα προσφιλής στα σταλινικά χρόνια - και εκτελέστηκε. Αποτελεί την παλαιά φρουρά του Κόμματος, η οποία με την κατάρτιση και την αφοσίωσή της βοήθησε να επικρατήσει η επανάσταση και πάλεψε για να περάσει αυτή τα σύνορα της χώρας του. Πιστός στο κόμμα, δεν είχε τον παραμικρό ενδοιασμό να κρατήσει για τον εαυτό του τις όποιες αμφιβολίες σχετικά με την ορθότητα της κομματικής γραμμής. Αν κρατήσει κανείς την τυφλή πίστη στο Κόμμα και αφαιρέσει όλα τα υπόλοιπα συστατικά του χαρακτήρα του Ρουμπασώφ, τότε έχει στη διάθεσή του τη νέα γενιά κομματικών στελεχών, η οποία βοήθησε να σαρωθούν τα περισσότερα από τα παλαιά κομματικά στελέχη. Κάπως έτσι ο Ρουμπασώφ συνειδητοποιεί με πικρία, ότι στελέχη, όπως αυτός, ήταν, πλέον, άχρηστα στο καθεστώς, όπως αυτό αναμορφωνόταν από το Στάλιν, ο οποίος δεν αρκούνταν στην τυφλή υπακοή αλλά επιθυμούσε να απαλλαγεί από την παλαιά φρουρά του κόμματος, σε όποια βαθμίδα και αν αυτή ευρίσκετο, ώστε να εδραιώσει την προσωπολατρεία του. Και μπροστά σε αυτή την ανάγκη η προσφορά του Ρουμπασώφ στο Κόμμα δεν μετρούσε.
Ο Ρουμπασώφ εμφανίζεται τόσο ως θύτης όσο και ως θύμα. Η αναδρομή του στο παρελθόν του φέρνει στο νου στιγμές, κατά τις οποίες δεν δίστασε να θυσιάσει πρόσωπα με προσφορά στο Κόμμα, είτε επειδή έτσι είχε τεθεί από το κόμμα είτε επειδή ελάφραινε με αυτό τον τρόπο τη θέση του. Και εδώ ο Ρουμπασώφ συμβολίζει τον αξιωματούχο του Κόμματος, ο οποίος στην προσπάθειά του να κρατηθεί στη θέση του σε ένα ανελεύθερο καθεστώς κατηγορεί ευθέως πρόσωπα, ότι δεν είχαν συμμορφωθεί με την κομματική γραμμή, ενώ εγνώριζε, ότι αυτό δεν είναι αληθές, μέχρι να συντριβεί και αυτός από τις μυλόπετρες του Κόμματος.
Το πιο πικρό συμπέρασμα του Ρουμπασώφ είναι η συνειδητοποίηση του λόγου, για τον οποίο απέτυχε η επανάσταση να περάσει τα σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης. Η επιθυμία του Κόμματος να ελέγξει με πυγμή τα κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης, η μονολιθική αντίληψη, ότι το Κόμμα είναι ο μόνος φορέας της αλήθειας αλλά και η αδιαλλαξία, με την οποία αντιμετώπιζε τα λοιπά αριστερά κόμματα της Γηραιάς Ηπείρου αποτέλεσαν την αιτία, που η επανάσταση στάθηκε αδύνατο, τουλάχιστον προπολεμικά, να επεκταθεί και σε άλλες χώρες. Μια σκληρή αλήθεια, την οποία ο συγγραφέας σκιαγραφεί με πιστότητα.
Ο Ρουμπασώφ απέχει από τον απεχθή ήρωα, που κατέχει εξουσία στα ανελεύθερα καθεστώτα. Μέσα από την υποχρέωσή του να υιοθετήσει την άκαμπτη κομματική γραμμή γνωρίζουμε έναν άνθρωπο, ο οποίος τρέφει μέσα του αρκετές αμφιβολίες, αν το Κόμμα είναι αλάθητο, αλλά γνωρίζει πολύ καλά, ότι δεν έχει περιθώρια απόκλισης. Είναι ο τραγικός ήρωας, που γνωρίζει, ότι βαδίζει στον ίδιο δρόμο με τα πρόσωπα, τα οποία θυσίασε, για να κρατηθεί στη θέση του. Ξέρει, ότι το τέλος του είναι προδιαγεγραμμένο και γι' αυτό η αρχική επιθυμία του να υπερασπιστεί τον εαυτό του κάμπτεται μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα, ήτοι την αναπόφευκτη εξόντωσή του. Γνωρίζει, ότι δεν έπραξε κάτι αντίθετο προς το συμφέρον του Κόμματος αλλά η θυσία του είναι μονόδρομος. Στο δράμα του ο θάνατός του αποτελεί τη μόνη κάθαρση.
Μουντό και τραγικό αλλά συνάμα διαφωτιστικό για τη σκοτεινή εποχή, στην οποία αναφέρεται, το βιβλίο συνδυάζει τη δημοσιογραφική γραφή με τον καθαρά συγγραφικό λόγο, ώστε να μην κουράζει, καθηλώνοντας τον αναγνώστη και υποδεικνύει, ότι όσο καλές και αν είναι οι προθέσεις μιας επανάστασης, είναι πολύ δύσκολο αυτή να αποφύγει τον εκτροχιασμό προς αντιδημοκρατικές πρακτικές.

Δεν υπάρχουν σχόλια: