Ανορθολογισμόν θέλομεν και ας τρώγωμεν πέτρες

Άκουγα προ ημερών σε κάποια δημόσια υπηρεσία ένα νεότατο παιδί να αναμασά τα περί πλούτου της ελληνικής γλώσσας, η οποία έχει 8 εκ. λεκτικούς τύπους και τα περί Hellenic Quest. Επειδή ετύγχανε να το γνωρίζω, του έπιασα την κουβέντα και προσπάθησα να του πω, ότι όλ' αυτά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να εισπράξω την απάντηση, ότι υπάρχουν κάποιοι, που θέλουν να μας πείσουν, ότι η γλώσσα μας δεν αξίζει, ώστε να την εγκαταλείψουμε σταδιακά. Μου ανέφερε, μάλιστα, την περιβόητη Δήλωση Κίσσινγκερ, για να με πείσει για τη βασιμότητα των λεγομένων του. Όχι, δεν μου ανέφερε, ποιοί είναι αυτοί οι "κάποιοι".

Εδώ και καιρό, έχουν δημοσιευθεί κριτικές στους παραπάνω μύθους αλλά και σε πολλούς άλλους νεότερους, όπως, για παράδειγμα, αυτό των δανείων, που θα μας έδιναν Ρωσσία και Κίνα, με τις οποίες αποδείχθηκε, ότι δεν είχαν καμμία σχέση με την πραγματικότητα. Παρ' ολ' αυτά, ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας επιμένει με αστείρευτο πείσμα να υπερασπίζεται την αλήθεια αυτών των μύθων, συχνά με πολεμική διάθεση. Είναι το ίδιο κομμάτι της κοινωνίας μας, το οποίο ασπάζεται την άποψη, ότι έχει εφευρεθεί το φάρμακο για τον καρκίνο αλλά οι φαρμακοβιομηχανίες δεν το διοχετεύουν στην αγορά ή οι Ευρωπαίοι θέλουν να μας πτωχεύσουν, για να μας αγοράσουν για ένα ξεροκόμματο. Και στις δύο περιπτώσεις, περιττεύει είτε να τους υπενθυμίσετε, ότι δεν έχουν κανένα όφελος οι φαρμακοβιομηχανίες από τη μη διοχέτευση στην αγορά ενός τέτοιου φαρμάκου, είτε ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να αγοράσουν από τώρα και σε χαμηλές τιμές τις χώρες της Βαλτικής ή τη γείτονα Βουλγαρία.
Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα εξειδικευμένες γνώσεις ή σπάνια ευφυία, για να γίνει αντιληπτό, ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό σε μια κοινωνία, η οποία ουδέποτε φημιζόταν για την παιδεία της και την εν γένει φιλομάθειά της, να παρουσιάζονται τέτοιοι μύθοι ως αληθινές ιστορίες και να γίνονται πιστευτοί. Δεν πάνε πολλά χρόνια, άλλωστε, που η επίσημη εκπαίδευση θεωρούσε απαρέγκλιτη προϋπόθεση της παιδείας των ελληνοπαίδων τη διδασκαλία περί Κρυφού Σχολειού ή της ενάρξεως της Επαναστάσεως του '21 στην Αγία Λαύρα ανήμερα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ολόκληρες γενιές μαθητών εκπαιδεύτηκαν να πιστεύουν τυφλά ό,τι έμαθαν στα θρανία και φουρνιές δημοσιογράφων, πολιτικών και δημοσίων προσώπων προέβαλαν αυτούς τους μύθους ως πραγματικούς. Σε μια τέτοια κοινωνία χρειάζεται τιτάνια προσπάθεια να αναζητήσει κανείς τις πηγές εκείνες, που κονιορτοποιούν αυτούς τους μύθους και ακόμα πιο γερο στομάχι, για να υπομείνει αυτό, που θα ακολουθήσει τη διάδοση των πορισμάτων του.
Διότι το πιο παρανοϊκό δεν είναι η επικράτηση του ανορθολογισμού αλλά το γάντζωμα των πολλών από αυτόν. Ο ανορθολογισμός δεν έχει απλά περάσει στην κουλτούρα μας αλλά έχει μετατρέψει την πλειονότητα σε εχθρό του ορθού λόγου και της έρευνας. Ο μύθος προσφέρει μια παρηγοριά, ότι κάπου υπάρχει κάποια σκοτεινή οντότητα, η οποία απεργάζεται την καταστροφή μας, και απαλλάσσει τον άνθρωπο από κάθε προσπάθεια να χρησιμοποιήσει το νου του, ώστε να ανεύρει την αλήθεια. Ο κατεδαφιστής των πάσης φύσεως μύθων αντιμετωπίζεται ως σάλος, που έρχεται να ανατρέψει την πνευματική βολή του τόπου και να διαταράξει τη μακαριότητα της κοινωνίας των ατράνταχτων δεδομένων. Τα κίνητρά του αμφισβητούνται. Αφού έχουμε ό,τι θεωρούμε ως αληθινό στα χέρια μας, ποιό σκοπό έχει και μας ενοχλεί;

Πριν από δέκα, περίπου, χρόνια, χιλιάδες συμπολίτες μας ξεχύθηκαν στους δρόμους, απαιτώντας την επαναφορά της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες. Ήταν πολύ περισσότεροι απ' όσους έχουν ποτέ διαδηλώσει ζητώντας να αυξηθούν τα κονδύλια για την έρευνα. Επίσης, έχω διαβάσει άπειρα κείμενα, τα οποία υπαινίσσονται, ότι η Ελλάδα δεν θα είχε περιέλθει σε κρίση, αν ζούσε ακόμα ο Χριστόδουλος ή ήταν ακόμα πρωθυπουργός ο κ. Καραμανλής (ο νεότερος) αλλά σχεδόν κανένα κείμενο, το οποίο να αναρωτιέται, πόσο καλύτερη παιδεία θα είχαμε, αν δεν είχε αποσυρθεί το βιβλίο ιστορίας του Σταυριανού. Τυχαίο;