Στο μυαλό των αγανακτισμένων

Πιστεύω, πλέον, ξεκάθαρα, ότι οδηγούμαστε σε μια νέα μορφή διχασμού. Προς το παρόν, δεν είναι το ίδιο αιματηρή με τις παλαιότερες, που γνώρισε ο ταλαιπωρημένος τόπος μας - αυτό έλειπε - αλλά σιγά σιγά συγκεντρώνονται όλα εκείνα τα στοιχεία, ώστε να χοντρύνει η όλη κατάσταση. Πρόσφατα, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού μια υπάλληλος διοδίων από μέλη του κινήματος "δεν πληρώνω", τις προηγούμενες μέρες κάποιοι αγανακτισμένοι στην Πλατεία Συντάγματος την έπεσαν σε κάτι δημοσιογράφους, οι οποίοι δεν έχουν καμμία, απολύτως, σχέση με τα χρυσοπληρωμένα αφεντικά τους αλλά ως δημοσιογράφοι δέχθηκαν τις περιποιήσεις των αγανακτισμένων. Στην πρώτη περίπτωση, είχαμε μια υπάλληλο, η οποία προφανώς αρνήθηκε να αφήσει τους κινηματίες να σηκώσουν τις μπάρες. Στη δεύτερη περίπτωση, οι αγανακτισμένοι ξέσπασαν εναντίον εκείνων, που θεωρούν, ότι στηρίζουν την εξουσία, την οποία αυτοί θέλουν να ρίξουν. Και στις δύο περιπτώσεις, είχαμε βία εναντίον προσώπων, που δεν συμμερίζονται τις απόψεις των αγανακτισμένων. Και υπάρχει και η τρίτη περίπτωση προσώπων, που κινούνται στο Διαδίκτυο και μιλούν επιεικώς προσβλητικά - όχι όλοι, να εξηγούμαστε- εναντίον όσων δεν ασπάζονται τις απόψεις και τακτικές των αγανακτισμένων.
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, ότι, πλέον, υπάρχουν πράξεις βίας σε βάρος προσώπων, τα οποία δεν αποδέχονται τη γνώμη των συγκεντρωμένων στις πλατείες. Φιλικά μου πρόσωπα προβληματισμένα με την εν γένει κατάσταση στην Ελλάδα αλλά χωρίς τις υπερβολές ενός σημαντικού κομματιού των αγανακτισμένων, ενώ έχουν πολλές αντιρρήσεις για τα τεκταινόμενα και συζητούμενα στις πλατείες, εντούτοις, όταν έρχεται η ώρα να μιλήσει ο κόσμος εκεί, αυτοί σωπαίνουν, διότι το κλίμα δεν ευνοεί καθόλου την αντίθετη άποψη. Ποιός θα τολμήσει να πει δημοσίως, ότι η βία είναι φασιστική, απ' όπου και αν προέρχεται και όποιος και αν είναι ο στόχος της, χωρίς να κινδυνέψει με λυντσάρισμα από τους λάτρεις της βίας; Πώς να τολμήσει κανείς να πει, ότι απουσιάζει η ψυχραιμία από τις πλατείες και ο ακραίος λόγος κυριαρχεί;
Ναι, μην ενοχλείστε, ο λόγος, που βγαίνει από τις πλατείες, πλέον, είναι, σε πολλές περιπτώσεις, ακραίος. Ο κόσμος μιλάει για χούντα, η οποία μας κυβερνά και η οποία δεν τελείωσε το '73, για μια χώρα, της οποίας οι κάτοικοι είναι οι πιο δυστυχισμένοι και την οποία επιβουλεύονται οι σκοτεινές δυνάμεις και πολλά άλλα παρεμφερή. Κανένας δεν μπαίνει στον κόπο να αναλύσει, ποιες είναι αυτές οι δυνάμεις και τι συμφέρον έχουν να μας αφανίσουν. Όσο για την άποψη περί χούντας, όσοι πρόλαβαν χούντα γνωρίζουν πολύ καλά, ότι περιθώρια διαμαρτυρίας ακόμα και για ψιλοπράγματα τότε ήταν απλά εκτός πραγματικότητας πολλώ δε μάλλον οι συγκεντρώσεις σε πλατείες παρεκτός αν επρόκειτο να χειροκροτήσουν τους χουντικούς. Και, όμως, ο ακραίος αυτός λόγος όχι μόνο δεν αναχαιτίζεται από τους συγκεντρωμένους, μέρος των οποίων διαθέτει μυαλό και, μάλιστα, μπόλικο, αλλά παραδόξως γίνεται αποδεκτός με ζητωκραυγές. Και αυτό είναι το ανησυχητικό, ότι αυτές οι κάποτε περιθωριακές φωνές ξέφυγαν από τη λαθροβιότητα και διεκδικούν περισσότερη προσοχή, την οποία και σταδιακά κερδίζουν.
Μίλησα για ακραίο λόγο και θυμήθηκα δύο εκ των εκφραστών αυτού του λόγου. Ο ένας είναι ο κ. Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος νοιώθοντας σαν ένας νέος Λαμπράκης αποφάσισε με τσαμπουκά να καταλάβει την Πλατεία Αριστοτέλους κόντρα σε κάθε λογική. Ίσως λησμονεί, ότι οι συνθήκες, που επικρατούσαν στην Ελλάδα εν έτει 1963 ήταν εντελώς διαφορετικές. Τότε το αστυνομοκρατούμενο κράτος της ΕΡΕ κυβερνούσε με βία και νοθεία, οι ψηφοφόροι της Αριστεράς γνώριζαν ποικίλες διακρίσεις και, βέβαια, κανένας δεν τολμούσε τότε να καταλάβει πλατείες και κτίρια, διότι τον περίμεναν φυλακές, ξερονήσια και πλούσιος ξυλοδαρμός. Χώρια που ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν άκρως ανιδιοτελής και ως γιατρός φρόντιζε δωρεάν τους μη προνομιούχους, τη στιγμή που ο κ. Θεοδωράκης διεκδικεί αναδρομική βουλευτική αποζημίωση. Ο λόγος του κ. Θεοδωράκη συγκεντρώνει όλη την ακροδεξιά συνωμοσιολογία και εχθρότητα προς τη δημοκρατία, στοχεύει στο συναίσθημα και όχι στη λογική, είναι ρατσιστικός, αντιευρωπαϊκός και ανορθολογιστικός και υπόσχεται λύσεις από το πουθενά και χωρίς καμμία πειστική επιχειρηματολογία. Όλα τα επιχειρήματά του, όπως ότι, δήθεν, θα μας δάνειζαν οι Ρώσσοι και οι Κινέζοι, έχουν καταρριφθεί προ πολλού αλλά αυτός συνεχίζει ακάθεκτος και σε πείσμα κάθε λογικής. Και, όμως, οι υπερβολές του γίνονται αρεστές από ένα σημαντικό κομμάτι των αγανακτισμένων, οι οποίοι μάλλον δεν αναρωτήθηκαν, τι κοινό μπορούν να έχουνε με ένα πρόσωπο, το οποίο υπήρξε αναπόσπαστο κομμάτι της εξουσίας, από την οποία ωφελήθηκε αφάνταστα. Ο έτερος Καππαδόκης είναι ο κ. Λαζόπουλος, ο οποίος μέσα από τις εκπομπές του τονώνει την πεποίθηση, ότι ο φτωχός λαός δεν φταίει σε τίποτα, που εξαπατήθηκε, ότι μόνο οι πολιτικοί φταίνε, ότι οι πολιτικοί όφειλαν να αντισταθούν, όταν τους ζητούσαν ρουσφέτια και άλλα φαιδρά και ανόητα. Κανένας δεν σκέφτηκε, ότι με τον τρόπο αυτό ο κ. Λαζόπουλος υποβιβάζει το λαό σε μια άβουλη μάζα ηλιθίων χωρίς νιονιό. Αν εσείς θεωρείται κολακευτικό να σας θεωρούν πανίβλακα και άξιο κοροϊδίας, τότε μάλλον έχετε μαζοχιστικές τάσεις. Ο γράφων θυμάται πολύ καλά, πάντως, κάπου στα 1994, όταν είχε ψηφιστεί ο νόμος Πεπονή (Ν. 2190/1994), με τον οποίο θα έμπαινε φράγμα στους ασύστολους και καταχρηστικούς διορισμούς στο Δημόσιο - έτσι έγινε αλλά για πολύ λίγο - πολύς κόσμος μπαινόβγαινε στα γραφεία βουλευτών και τους απειλούσε, αν δεν διόριζαν τα παιδιά τους, με βρισιές, που θα έκαναν ακόμα και το χειρότερο χαμάλη του τελευταίου λιμανιού της υφηλίου να κοκκινίσει από ντροπή. Κατά τα άλλα, δεν φταίει ο λαός.Και αν οι παραπάνω φημίζονται για την αμετροέπειά τους, τί να πω για τους πανεπιστημιακούς καθηγητές κ.κ. Μπέη, Κασιμάτη και λοιπούς; Αντισυνταγματικό έβγαλαν το Μνημόνιο και ζήτησαν αναθεώρηση του Συντάγματος, ώστε να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας μαζί με κάποιες άλλες αλλαγές. Για το δεύτερο κανένας, σχεδόν, δεν θυμάται, ότι οι δύο πρώτοι κύριοι είχαν βάλει το χεράκι τους, όντες νομικοί σύμβουλοι του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου στο πετσόκομμα των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ κατά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1986. Για το Μνημόνιο, το ΣτΕ έδωσε τη λύση. Συνταγματικό το Μνημόνιο, δεν παραχωρούνται σε ξένους οργανισμούς αρμοδιότητες, που προβλέπονται από το Σύνταγμα, δεν προσβάλλονται βασικά άρθρα του Συντάγματος κ.ο.κ. Βέβαια, ακόμα δεν έχει καθαρογραφεί η απόφαση αλλά η ήττα των αντιμνημονιακών σε νομικό επίπεδο είναι οδυνηρή.
Όλοι οι παραπάνω διαμορφωτές της κοινής γνώμης έχουν διαμορφώσει μια αντίληψη εντελώς εσφαλμένη για την πραγματικότητα. Ακούω κόσμο να πιστεύει, ότι, αν δεν ανταποκριθούμε στις υποχρεώσεις μας προς τους ξένους, οι τελευταίοι θα μας πάρουν τον εθνικό μας πλούτο, τον οποίο παρεμπιπτόντως κάποιοι δεν θέλουν να εκμεταλλευόμαστε, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, ακόμα και την Ακρόπολη. Κανένας δεν έχει μπει στον κόπο να διαβάσει το Μνημόνιο, για να διαπιστώσει, ότι πουθενά δεν γίνεται αναφορά σε κατάσχεση πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση, που παύσουμε να πληρώνουμε. Ούτε κανένας κάνει έστω μια πενιχρή προσπάθεια να εξηγήσει, ποιες είναι οι σκοτεινές δυνάμεις, που δεν μας αφήνουν να εκμεταλλευτούμε τον εθνικό μας πλούτο, ο οποίος, μια και το 'φερε η κουβέντα, δεν είναι βέβαιο, ότι συμφέρει να εξορυχθεί. Αρκούσαν ορισμένες δηλώσεις του κ. Κασιμάτη για τα παραπάνω και πολλοί "τσίμπησαν". Δεν αμφισβητώ την επιστημονική κατάρτιση του κ. Κασιμάτη ούτε το ήθος του αλλά εν προκειμένω έκανε λάθος εκτίμηση και η απόφαση του ΣτΕ το απέδειξε. Συν τοις άλλοις, υπήρξαν και συνταγματολόγοι, όπως ο κ. Μανιτάκης της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ., που υποστήριξαν τη συνταγματικότητα του Μνημονίου αλλά ο πολύς κόσμος είτε έκανε, ότι δεν ακούει, είτε ειρωνεύτηκε τον κ. Μανιτάκη.
Φυσικά, το κυρίαρχο σύνθημα είναι "να πληρώσουν αυτοί, που τα έφαγαν". ΟΚ, τότε, θα πληρώσουμε και εμείς, διότι και εμείς τα φάγαμε. Η ρήση του κ. Πάγκαλου μπορεί να φαντάζει προσβλητική αλλά λέει την αλήθεια και δεν αποδόθηκε σωστά από τη λαϊκή σοφία, η οποία, στην τελική, δεν αξίζει μάλλον τον χαρακτηρισμό της ως σοφίας (για το λαϊκή δεν αντιλέγω). Ολόκληρη η φράση ήταν «Μαζί φάγαμε τα λεφτά μέσα στο πλαίσιο ενός φαύλου συστήματος πολιτικής πελατείας με αθρόους διορισμούς στο Δημόσιο» και είναι άκρως ρεαλιστική, αφού αποτυπώνει το πελατειακό σύστημα, όπως διαμορφώθηκε από καταβολής νεοελληνικού κράτους μέχρι τις μέρες μας. Επίσης, τα ίδια δανεικά από το εξωτερικό δαπανήθηκαν για την πληρωμή μισθών και συντάξεων, αφού το διογκωμένο ελληνικό δημόσιο κόστιζε περισσότερα απ' όσα παρήγαγε. Λειτουργούμε, συνεπώς, σαν ακριβοδίκαιοι μπαταξήδες, οι οποίοι, αφού έφαγαν, ήπιαν και καλοπέρασαν, τώρα αρνούνται να πληρώσουν το λογαριασμό.
Για το ποιόν των αγανακτισμένων θα αποφύγω να γενικεύσω και θα αρκεστώ σε ό,τι είδα στην πόλη μου τις πρώτες μέρες, όταν τα πράγματα ήταν περισσότερο αγνά. Εκείνες τις ημέρες είδα φάτσες, που προ μηνών τις έβλεπα να κραδαίνουν λάβαρα διαφόρων παρατάξεων, κυρίως των δύο μεγάλων, να μπαινοβγαίνουν στα πολιτικά γραφεία και να κάνουν βαθειές υποκλίσεις στους βουλευτές. Είδα πρόσωπα, που κάποτε είχαν βολευτεί σε πείσμα της νομοθεσίας ως μαθητευόμενοι (ελληνιστί stagiaires) σε δημόσιες υπηρεσίες, να ωρύονται για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και να απειλούν, ότι θα κάνουν επανάσταση. Πήρε, επίσης, το μάτι μου κάτι φατσούλες, που μύριζαν από χιλιόμετρα μακρυά μίσος για τη δημοκρατία. ΟΚ, είδα πολλούς προβληματισμένους ανθρώπους, που πίστευαν, ότι θα αλλάξει κάτι μέσα από τις συγκεντρώσεις στις πλατείες. Δεν ξέρω, αν πηγαίνουν ακόμα εκεί. Εύχομαι για το καλό αυτών των συγκεντρώσεων να εξακολουθούν να πηγαίνουν.
Και, λοιπόν, θα μου πείτε, δεν είναι κακό, που καθυστέρησε ο κόσμος να καταλάβει, ότι τον ενέπαιζαν οι πολιτικοί. Διάβασα ένα άρθρο του καθηγητού κ .Χαρίδημου Τσούκα στην "Κ", που ασπάζεται αυτή την άποψη. Δεν έχω πρόβλημα με την καθυστερημένη αντίδραση του κόσμου αλλά με τα κίνητρά της. Εδώ και πολλά χρόνια η Ελλάδα ζούσε σε μια επίπλαστη ευημερία, η οποία οφειλόταν, σε σημαντικό βαθμό, στα δανεικά από το εξωτερικό. Ταυτόχρονα, διορίζονταν κόσμος αβέρτα στο Δημόσιο αργόμισθοι σε υπηρεσίες, όπου απασχολούνταν το πολύ για ένα δίωρο ημερησίως και, στη συνέχεια, εξαφανίζονταν, ή διορίζονταν ως υπεράριθμοι. Στο Δήμο, όπου ζω, υπάρχουν στο ίδιο γραφείο έως και δέκα πρόσωπα, τα οποία προορίζονται να βγάλουν δουλειά, που άνετα μπορεί να γίνει από 3 πρόσωπα. Κανένας, όμως, δεν έδειχνε να ενοχλείται από αυτή την κατάσταση, αφού είτε ευελπιστούσαν, ότι θα βρεθούν σε ανάλογη κατάσταση, είτε ευρίσκοντο ήδη σε τέτοια, οπότε δεν δάγκωναν το χέρι, που φιλούσαν με το ίδιο πάθος, που η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή φιλούσε τα πόδια του Ιησού Χριστού. Και τότε οι ίδιοι πολιτικοί μας κυβερνούσαν, και τότε τις ίδιες ληστρικές σε βάρος του δημοσίου τακτικές εφάρμοζαν. Θα ήταν πολύ πιο ειλικρινές να παραδεχόταν τότε ο κόσμος, ότι έχουμε ανίκανους πολιτικούς, και να ενεργήσει, εις τρόπον ώστε να τους πετάξει έξω από την εξουσία. Αλλά, είπαμε, κανένας δεν φτύνει εκεί, που έφαγε. Και μόλις στέρεψε η κάνουλα, που έρεε χρήμα, όλοι τότε θυμήθηκαν να παραστήσουν τους επαναστάτες, λησμονώντας, ότι μια κίνηση κρίνεται όχι τόσο από την υλοποίησή της όσο από τη χρονική συγκυρία, κατά την οποία λαμβάνει χώρα.
Δεν είναι όλοι οι αγανακτισμένοι συμφεροντολόγοι, άκουσα να λέγεται από πολύ κόσμο. Αυτό έλειπε! Κάθε γενίκευση είναι απαράδεκτη. Ξέρω κόσμο, ο οποίος έχει πραγματική αγωνία για το μέλλον του τόπου αυτού, ο οποίος δεν ταυτίζεται, σε καμμία περίπτωση, με το πλήθος, που μουντζώνει τη Βουλή και απειλεί θεούς και δαίμονες. Ωστόσο, η νηφαλιότητα έχει χαθεί από τις πλατείες και αυτό, που κυριαρχεί, είναι ένας αχταρμάς από ετερόκλητα συνθήματα, όπου η αξίωση για άμεση δημοκρατία συνυπάρχει με τα πανώ των "δεν πληρώνω" και της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ. Από μια άποψη είναι καλό, που δεν κομματικοποιήθηκαν τα πράγματα αλλά παρέμειναν μια σούπα, όπου κανένας δεν έχει καταφέρει - και ευτυχώς - να καπελώσει κανένα. Ωστόσο, απ' όσο ξέρω, όταν σερβίρεται η σούπα, ο υποψήφιος καταναλωτής της φροντίζει, ώστε να ξεφορτωθεί ό,τι δεν του αρέσει από τα συστατικά της. Και μέσα στον παραπάνω αχταρμά υπάρχουν αρκετοί ακροδεξιοί, που δεν χάνουν καιρό, ώστε να εκφράσουν την απέχθειά τους για τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό. Τί δουλειά μπορεί να έχει ένας νηφάλιος και προβληματισμένος πολίτης, που κατεβαίνει στην πλατεία για να φωνάξει, για όσα τον ενοχλούν, με τους φασίστες;
Τέλος, οι επαναστάσεις είναι, συνήθως, προοδευτικές και ευαγγελίζονται κάτι καινούργιο ή έστω επαναστατικό για τα δεδομένα του τόπου, στον οποίο λαμβάνουν χώρα. Προ ημερών, εμφανίστηκαν στο Σύνταγμα κάποιοι ιερείς της Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας ως επαναστατημένοι και διαφωνούντες με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, κατόπιν προτροπής του Μητροπολίτου τους Αμβροσίου, τον οποίο σιγοντάρει και ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος. Αναφερόμαστε στα ίδια πρόσωπα, που αντιδρούν αρνητικά στο ενδεχόμενο φορολόγησης της εκκλησίας και συχνά επιθυμούν να έχουν λόγο σε κρατικά ζητήματα (θυμηθείται το θέμα των ταυτοτήτων), αποδεικνύοντας ότι δεν τους ενδιαφέρει καθόλου το γενικότερο καλό του τόπου. Σε οποιαδήποτε σοβαρή χώρα τα συγκεκριμένα πρόσωπα, μητροπολίτες και απλοί ιερωμένοι, θα λοιδορούνταν και ίσως τους έπαιρναν με τις ντομάτες. Εδώ, όμως, έγιναν δεκτοί με επευφημίες. Κατά σύμπτωση, εδώ και ένα, περίπου, μήνα, δεν έχει ακουστεί κουβέντα για την κατάργηση του ρουσφετιού, της κομματοκρατίας και του νεποτισμού, για την προστασία του περιβάλλοντος, για τα προβλήματα της δημόσιας εκπαίδευσης κ.λπ. Για τι είδους επανάσταση μιλάμε, λοιπόν;
Ίσως είμαι υπερβολικά απαισιόδοξος με την τροπή, που έχει πάρει αυτή η ιστορία με τους αγανακτισμένους. Σίγουρα δεν υποτιμώ τη δυναμική τους. Ούτε όλες οι επαναστάσεις του παρελθόντος ανά την υφήλιο ήταν χωρίς ελαττώματα, το αντίθετο, θα έλεγα. Σίγουρα, όμως, αυτές πέτυχαν να επιβάλουν ορισμένες νέες καταστάσεις, τις οποίες πολύ αμφιβάλλω όχι μόνο αν θα πετύχουν να επιβάλουν οι αγανακτισμένοι αλλά ακόμα και αν τις έχουν, πραγματικά, κατά νου.

Υ.Γ. Ξαναλέω, ότι μέσα στους αγανακτισμένους υπάρχει αρκετός κόσμος, ο οποίος προβληματίζεται και αποφεύγει τις παχιές ρητορείες και τους ανορθολογισμούς. Δεν έχει, όμως, επιβάλει την άποψή του. Και ένα κίνημα κρίνεται όχι τόσο από τους λίγους σωστούς όσο από τους πολλούς ακραίους, που το σπιλώνουν.