Η πίστη σε μια εποχή αμφισβήτησης

Σε μια εποχή έξαρσης του σκεπτικισμού, απόρροια της ευχερέστερης απ' ό,τι στο παρελθόν διακίνησης ιδεών, ο πρώτος στόχος των απανταχού αμφισβητιών είναι η θρησκεία. Ο ρόλος της στην ιστορία, οι σχέσεις της με την εκάστοτε εξουσία, το περιεχόμενο των φερομένων ως ιερών κειμένων της ως και η ίδια η ύπαρξη των ιδρυτών της μπαίνουν στο μικροσκόπιο, αμφισβητούνται και, συχνά απορρίπτονται ως αναληθή. Η επιρροή της στον κόσμο κρίνεται ως κάτι το περιττό, η ηθική παύει να αποτελεί προνόμιο και διδαχή αποκλειστικά του ιερατείου και των κειμένων των θρησκειών άλλως αναπτύσσεται μια τάση, σύμφωνα με την οποία η εκάστοτε κοινωνία μπορεί να είναι φορέας μιας δέσμης αντιλήψεων, που μπορούν να συνοψιστούν σε αυτό, που αποκαλούμε "ηθική", χωρίς να κρίνεται απαραίτητη η μεσολάβηση της θρησκείας πολλώ δε μάλλον να θεωρείται η θρησκεία ως αποκλειστικό φορέας της ηθικής. Και, φυσικά, τίθεται το αμείλικτο ερώτημα, ποια μπορεί να είναι σήμερα η ανάγκη της θρησκείας. Καίρια ερωτήματα, που κερδίζουν περισσότερους οπαδούς καθημερινά, σε μια εποχή, που τα εκκλησιαστικά σκάνδαλα συντρέχουν με τη διάχυση της γνώσης.

Απομένει το περί θείου αίσθημα, που υπάρχει σε αρκετό, ακόμα, κόσμο, απογυμνωμένο, όμως, από τα παραδοσιακά του στηρίγματα. Το πιο βασικό εξ αυτών, η Εκκλησία, δείχνει να χάνεται μέσα σε ένα κυκεώνα σκανδάλων και κακίστων ενεργειών, που απομάκρυναν αρκετό κόσμο από την επιρροή της και ανέδειξαν ακόμα περισσότερο μια αλαζονική και καθόλα ξένη προς το Θείο Λόγο ανώτατη εκκλησιαστική εξουσία, τουλάχιστον του μεγαλύτερου μέρους της. Οι θεωρίες του αθεϊσμού δείχνουν να κερδίζουν έδαφος σε μια κοινωνία, όπου οι παραδοσιακές αξίες μοιάζουν να καταρρέουν. Και ο φανατισμός των λειτουργών των επισήμων θρησκειών ή, τουλάχιστον, η ακραία ερμηνεία των φερομένων ως ιερών κειμένων τους σε μια εποχή, όπου ο Ορθός Λόγος φαίνεται να έχει περισσότερη ισχύ απ' ό,τι άλλες εποχές συντελεί στην περαιτέρω απομάκρυνση του κόσμου από τα θεία.

Πέρα από τη χρησιμότητα του σκεπτικισμού σε μια εποχή, που δείχνει, ότι επιδιώκει να αποβάλλει τις όποιες χρόνιες προκαταλήψεις της, το περί θείου αίσθημα δεν παύει να παραμένει ισχυρό σε αρκετό, ακόμα, κόσμο, ο οποίος ναι μεν γνωρίζει και βδελύσσεται τα στραβά και ανάποδα της Εκκλησίας και των επισήμων θρησκειών αλλά εξακολουθεί να εμπνέεται και να κερδίζει δύναμη από ορισμένα πρόσωπα, που ίδρυσαν και στήριξαν την κάθε θρησκεία. Και τούτο δεν προδίδει απαραίτητα αδυναμία, όπως συχνά παρουσιάζεται, αλλά πίστη σε ορισμένες αξίες, που δίνουν ένα νόημα στην καθημερινότητά μας ή, τουλάχιστον, αυτό πιστεύουν όσοι ασπάζονται μια θρησκεία, πεποιθήσεις, οι οποίες δεν αποκλείεται να συνυπάρχουν με το σκεπτικισμό και τα ρεύματα αμφισβήτησης της εποχής μας.

Ίσως σε αυτές τις περιπτώσεις βρίσκει την εφαρμογή της η ρήση του Αντρέι Ταρκόφσκυ, ότι "αν πιστεύεις, υπάρχει (προφανώς ο Θεός), αν δεν πιστεύεις, δεν υπάρχει". Πίσω από αυτή την ενδεχομένως απλουστευτική λογική κρύβεται η ελευθερία στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του καθενός μας, στοιχείο της οποίας μπορεί να είναι οι όποιες μεταφυσικές αναζητήσεις. Και αυτές δεν στηρίζονται απαραίτητα στην ύπαρξη και λειτουργία μιας επίσημης θρησκείας ως και στην υιοθέτηση του τυπικού της αλλά δύνανται να λειτουργούν αυτόνομα και με βάση το βίο και το λόγο του ιδρυτή της, πέρα από ακραίες ερμηνείες ορισμένων εκπροσώπων του ιερατείου, χωρίς να αποκλείουμε την ύπαρξη φωτισμένων ιερέων, που συγκεντρώνουν όσους πιστούς θέλουν να ακούσουν κάτι, που θα τους αγγίξει. Και η πίστη αυτή μπορεί μεν να διαμορφώνει την καθημερινότητα όσων είναι φορείς της αλλά λειτουργεί χωρίς εξαρτήσεις από την επίσημη θρησκεία, πέρα από την άσκηση κάποιων λατρευτικών καθηκόντων και, κυρίως, δεν στρέφεται κατά όσων δεν την ασπάζονται. Και αυτή η πίστη δεν έχει κανένα λόγο να φοβάται την εξέλιξη των αθεϊστικών κινημάτων και, κυρίως, να τα εχθρεύεται.

Απλές έως απλουστευτικές παρατηρήσεις, που εκφράζουν αποκλειστικά τον υποφαινόμενο, που, με αφορμή τις ημέρες του Πάσχα βρήκε την ευκαιρία να τις διατυπώσει.

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ!