Από τότε, που ο γράφων θυμάται τον εαυτό του, θυμάται τις διαβόητες αγορεύσεις περί επιστροφής της πολιτιστικής μας κληρονομίας, η οποία βρίσκεται εγκατεσπαρμένη σε πολλά μουσεία και συλλογές της αλλοδαπής, αποτέλεσμα κλοπής και παράνομων συναλλαγών σε ταραγμένες εποχές για το έθνος. Ποιός μπορεί να ξεχάσει το θέμα των Ελγινείων Μαρμάρων, που η αείμνηστη Υπουργός Πολιτισμού κα. Μερκούρη είχε θέσει ως πολιτιστική προτεραιότητα της χώρας κάποια εποχή; Πόση γκρίνια είχε ξεσηκώσει ο αείμνηστος δάσκαλος στα θαμπωμένα μαθητούδια του, μεταξύ των οποίων και ο γράφων, όταν τους έλεγε πόσο τον είχε πονέσει, που ολόκληρη η αρχαία Πέργαμος είχε ξηλωθεί από την αρχική της θέση και ευρίσκετο, πλέον, στο Βερολίνο; Και πολλά άλλα παρεμφερή παραδείγματα θα μπορούσε κανείς να επικαλεστεί.
Η πρόσφατη αναφορά της "Ελευθεροτυπίας" στο υπό διάλυση Μουσείο Ελευθεριάδη-Τεριάντ, στη Λέσβο, στο οποίο στεγάζονται έργα καλλιτεχνών, όπως ο Σαγκάλ, ο Πικάσο και άλλοι, έθεσε σε δοκιμασία τη φαντασία μου. Το ίδιο και η συλλογή του Σινοϊαπωνικού Μουσείου της Κέρκυρας, την οποία συνέλεξε ο τέως διπλωμάτης κ. Μάνος, που υπηρέτησε σε πρεσβείες χωρών της Άπω Ανατολής επί 30ετία. Το ίδιο και η συλλογή Κωστάκη, τουλάχιστον το μέρος αυτής, που το καθεστώς της πάλαι ποτέ Ε.Σ.Σ.Δ. επέτρεψε στο διάσημο συλλέκτη να πάρει μαζί του κατά τον επαναπατρισμό του στην Ελλάδα(το υπόλοιπο υπάρχει στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ στη Μόσχα). Εννοώ, ότι τα εκθέματα των παραπάνω μουσείων και συλλογών αποτελούν προϊόντα πνευματικών ανθρώπων και εν γένει καλλιτεχνών, που ελάχιστη ή και καμμία, απολύτως, σχέση δεν έχουν με την Ελλάδα. Εν ολίγοις, δεν αποτελούν κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομίας, εκτός αν κάποιοι ευφάνταστοι ελληνολάτρες και ελληνόπληκτοι προσπαθήσουν να βρουν ελληνική ρίζα στους Ρώσσους καλλιτέχνες της Ρωσσικής Πρωτοπορίας ή τον Πικάσο. Τί στην ευχή, οι Έλληνες αποίκησαν μια εποχή όλο τον κόσμο, δε θα υπήρχαν ψήγματα ελληνισμού στις καρδιές και της ψυχές των καλλιτεχνών αυτών ή έστω κάποια προγιαγιά, που μιλούσε 5 λέξεις ελληνικές;
Στα σοβαρά τώρα, οι παραπάνω συλλογές αποτελούν σαφώς κόσμημα για τη χώρα μας, αν παραβλέψουμε την κατάσταση λ.χ. του Μουσείου Ελευθεριάδη-Τεριάντ. Μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης των φιλομαθών, των ανήσυχων αλλά και των μαθητών, που μπορούν να έλθουν σε επαφή με την καλλιτεχνική κληρονομία άλλων λαών. Με μια κατάλληλη προβολή μπορούν να αποτελέσουν ένα επικερδές για το μουσείο, που τα εκθέτει, γεγονός, το οποίο, αν επενδυθεί σωστά, θα συμβάλει στην περαιτέρω προβολή του πολιτισμού. Και, βέβαια, υπάρχει η δυνατότητα μέσα από τη μελέτη τους να διακριβωθούν οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκαν.
Η πιθανή, όμως, έλευση κάποιας χώρας, από την οποία είλκυε την καταγωγή του ο καλλιτέχνης του Χ έργου, με αίτημα την επιστροφή του σε αυτή, θα πρέπει κάποια στιγμή να μας προβληματίσει. Ειδικά για τις περιπτώσεις εκείνες, που τα έργα του τάδε διάσημου καλλιτέχνη βρίσκονται ατάκτως εριμμένα σε κάποιο υπόγειο ή σε κάποιο οίκημα, που σε καμμία περίπτωση δε θυμίζει μουσείο (Μουσείο Ελευθεριάδη-Τεριάντ, για παράδειγμα). Και, ανεξάρτητα από τις συνθήκες, υπό τις οποίες εκτίθεται ένα έργο, που ανήκει σε μη έλληνα καλλιτέχνη, είναι, νομίζω, αναφαίρετο δικαίωμα κάθε χώρας να ζητήσει να την επιστραφούν κομμάτια της πολιτιστικής κληρονομίας της. Και δε νομίζω, ότι στην περίπτωση αυτή θα χωρούν δικαιολογίες, τύπου "η χώρα αυτή δε διαθέτει τους κατάλληλους χώρους, για να εκθέσει αυτά τα έργα" ή "μα η χώρα αυτή περιφρονούσε τον τάδε καλλιτέχνη, ενόσω αυτός ζούσε", διότι στην πρώτη περίπτωση καλό θα ήταν να επαναφέρουμε στη μνήμη μας το πρώην "Μουσείο της Ακρόπολης", όπου στοιβάζονταν κομμάτια ενός εκ των λαμπρότερων μνημείων της παγκοσμίου κληρονομίας, ενώ στη δεύτερη δε θα έβλαπτε να θυμηθούμε τις συνθήκες, υπό τις οποίες δημιούργησαν πολλοί καλλιτέχνες μας.
Η θύμηση της αντίδρασης του κ. Νιλ ΜακΓκρέγκορ, Διευθυντού του Βρεττανικού Μουσείου, ότι τα Ελγίνεια Μάρμαρα δεν θα επιστραφούν στην Ελλάδα ούτε ως δάνειο λοιδορήθηκε και ορθώς. Το θέμα θα ήταν, αν ποτέ ανέκυπτε πρόβλημα επιστροφής του Χ εκθέματος στη χώρα καταγωγής του δημιουργού του, να μην ακολουθούσαμε αυτή την τακτική. Και πολύ φοβάμαι, ότι με την έλλειψη ψυχραιμίας, που αντιμετωπίζουμε τα περισσότερα θέματα στη χώρα μας, αν ανακύψει ποτέ ζήτημα επιστροφής καλλιτεχνημάτων από άλλες χώρες, θα δούμε και τέτοιες συμπεριφορές. Και, μάλιστα, από μεγαλόσχημους! Μεγαλόσχημους στα λόγια και την αγένεια!
(που αποτέλεσε και το ερέθισμα για την παρούσα ανάρτηση)
6 σχόλια:
Καλησπέρα. Η γνώμη μου είναι ότι δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να επιστρέφεται τίποτα πουθενά. η εθνικότητα του έργου υπάρχει μέσα στο ίδιο, στην ταυτότητά του,όσο αυτή είναι γνωστή, και οι συνθήκες κλοπής κλπ δεν ήταν παρά οι ιστορικές συνθήκες της κάθε εποχής, που κι αυτές προστίθενται στην ιστορία του κάθε έργου. Χάρη στις μετακινήσεις, ακόμα και τις "κλοπές", χάρη στον αποικισμό, (να ένα καλό του)τα έργα, όλα τα έργα, έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο. Όχι ότι θα ήταν άσχημα τα ελγίνεια πχ (που ποτέ δεν κατάλαβα γιατί τα λένα "μάρμαρα"!) να έρθουν στην Ελλάδα, αλλά κι εκεί που είναι τόσος κόσμος τα βλέπει, περισσότερος από ό,τι εδώ 9και φυσικά μαθαίνει από πού είναι, δεν παραχάραξε κανείς την ιστορία τους). Τέλος πάντων, καλά ειναι να ερθουνε, αλλ΄προσωπικά δεν το θεωρώ σπουδαίο. Ούτε τα νιώθω σώνει και καλά"δικά μου", τα νιώθω όλου του κόσμου, όλης της γης.
Όσο για το μουσείο που λες (που το αγνοούσα, δεν έχω πάει στη Λέσβο), δεν είμαι η κατάλληλη να σχολιάσω, απέχω πολύ από την ψύχραιμη μέση άποψη: όταν διαβάζω Ματίς και Σαγκάλ σχεδόν κλαίω, και άρα η γλώσσα μου ειναι φτωχότατη να εκφράσει τι ένιωσα διαβάζοντας το άρθρο (ειδικά οι ποντικοπαγίδες με τελείωσαν) Αλλά σ' αυτή τη χώρα αυτά δεν είναι σπουδαία. Τώρα μάλιστα με την οικονομική κρίση έχουμε και δικαιολογία...
@ pellegrina
Καλημέρα! Η άποψή σου είναι υπερεθνική υπό την έννοια, ότι κρίνει ένα έργο ανεξάρτητα από την καταγωγή του δημιουργού του. Και υπό μια έννοια, για τα έργα, που δημιουργήθηκαν, προτού τεθούν οι βάσεις του εθνικισμού, αν υποθέσουμε, ότι η έννοια του έθνους είναι νεωτερικός όρος, δεν έχεις άδικο. Ωστόσο, η αποικιοκρατία στέρησε με την αρπαγή αρχαιοτήτων από τις αποικίες τη δυνατότητα αυτά να προβάλουν την πολιτιστική τους κληρονομία και να αποκομίσουν οφέλη, τα οποία θα μπορούσαν να τα βοηθήσουν. Ούτε έμειναν άγνωστα μέρη, όπω η Μάτσου Πίτσου ή το Τάτζ Μαχάλ, επειδή έμειναν στον τόπο ανέγερσής τους.Χώρια, που η κλοπή είναι κλοπή ανεξαρτήτως συνθηκών.
Θεωρώ, ότι πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα στις χώρες καταγωγής των δημιουργών ενός πολιτιστικού έργου να κατέχουν και να εκθέτουν το έργο αυτό.
Τώρα, αναφορικά με το μουσείο Ελευθεριάδη-Τεριάντ, το είχα επισκεφτεί μικρός με τους γονείς μου και θυμάμαι, ότι ήταν εντελώς αφύλακτο. Ούτε φύλακας ούτε κάποιος να εξηγεί τι εκτίθεται εκεί ούτε τίποτα. Τον Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ δεν τον ήξερα και τον έμαθα τότε αλλά δεν υπήρχε κανείς στο μουσείο να μου πει δύο λόγια γι' αυτόν. Δεν έχω λόγο να πιστέψω, ότι το άρθρο της "Ε" έλεγε ψέμματα για την κατάσταση του μουσείου αυτού και σίγουρα θύμωσα, που το διάβασα.
Τέλος πάντων, λύσεις υπάρχουν για τη διάσωση των μουσείων και των εν γένει πολιτιστικών μας μνημείων, αρκεί να υπάρχει η θέληση. Ας γίνει κάτι σαν το National Trust, που υπάρχει στην Αγγλία!
μερα. τι ειναι το national trust;
Κατά τα άλλα συμφωνώ μαζί σου, απλώς εδω στην Ελλάδα αυτό το να "αποκομίσει οφέλη" -η χωρα καταγωγης- ειναι το αδυνατο σημειο: ΠΟΙΟΙ θα αποκομίσουν τα οφέλη; τεσπα, καλώς να έρθουν.
υγ: το νεο μουσείο της ακρόπολης είναι ΦΡΙΚΤΟ. Σπανιότατα οικοδομημα μου εχει φανει τόσο αποκρουστικό, και ΔΕΝ είμαι υπέρ των παραδοσιακών κλπ, κάθε άλλο. Επίσης, επειδή πήγα μια φορά, αυτό το γυάλινο πάτωμα έιναι ΞΕΝΟ προς τον άνθρωπο, ο άνθρωπος δεν είναι πουλί. ΜΕ ΔΙΩΧΝΕΙ. (ένιγουεί, αυτό σε σχέση με τα οφέλη και το ποιοι..)
@ pellegrina
Η αλήθεια είναι, ότι τα οικονομικά οφέλη θα τα αποκομίσουν οι διαχειριστές των μουσείων. Αλλά ο κόσμος, που θα έλθει να τα δει, αντί να τρέχει στο εξωτερικό, πιστεύω, ότι θα βγει εξίσου κερδισμένος, αρκεί να το πάρει απόφαση να πάει και σε κανένα μουσείο.
Το NATIONAL TRUST αποτελεί ένα οργανισμό μη κερδοσκοπικό, ο οποίος μέσω δωρεών μαζεύει χρήματα, προκειμένου να συντηρεί μνημεία, κτίρια κ.λπ. ιστορικής ή αισθητικής σημασίας. Ρίξε μια ματιά στο www.nationaltrust.org.uk/main/!
γιαπωνεζικα σπαθια κλπ εχουνε και στο πολεμικο μουσειο
τα οποια δεν δανειζονται διοτι οι γιαπωνεζοι ο,τι δικο τους μπει δεν ξαναβγαινει με καμμια παναγια
ΛοΛ
Ανώνυμε, καλώς ήλθε στο ταπεινό μου ιστολόγιο! Τουλάχιστον οι Γιαπωνέζοι δεν έχω ακούσει να έχουν ελληνικές αρχαιότητες στα μουσεία τους, αν και ποτέ δεν ξέρεις.
Δημοσίευση σχολίου