Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν κατέστρεψε μόνο την Ευρώπη αλλά και τις ακμάζουσες Εβραϊκές παροικίες της, με την εξαίρεση αυτής της Μεγάλης Βρεττανίας, στην οποία δεν κατάφερε να εισβάλει ο Χίτλερ. Οι Εβραίοι της Ευρώπης είχαν προσφέρει τα μέγιστα στις χώρες, όπου κατοικούσαν, είχαν λαμπρά επιτεύγματα στον τομέα των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών και αποτελούσαν ίσως τους πιο κοσμοπολίτες κατοίκους της Γηραιάς Ηπείρου της εποχής εκείνης. Ο πόλεμος κατέστρεψε τις εστίες τους και αφάνισε τους περισσότερους από αυτούς. Και μαζί τους χάθηκε και ένας λαμπρός και εκλεπτυσμένος κόσμος.
Την απώλεια αυτού του κόσμου θρηνεί, στην πραγματικότητα, ο Εβραϊκής καταγωγής Αυστριακός συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ στη νουβέλα του "ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΝΟΥΒΕΛΑ" (Εκδόσεις ΑΓΡΑ). Με αφορμή την αναχώρηση του αφηγητή από την Ευρώπη με προορισμό την Αμερική, ενώ έχει ήδη ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, παρακολουθούμε την σκακιστική αναμέτρηση ενός σκοτεινού πρώην κρατουμένου της Γκεστάπο, του Δρος Μπ., με τον παγκόσμιο πρωταθλητή σκακιού Μίρκο Τσέντοβιτς. Ο άγριος εγκλεισμός του Δρος. Μπ. σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, ώστε να σπάσει το ηθικό του και να ομολογήσει που έχει κρύψει τους θησαυρούς των μονών, με τις οποίες συνεργαζόταν το δικηγορικό του γραφείο μετριάζεται, όταν ανακαλύπτει και κλέβει ένα βιβλίο, που περιέχει παρτίδες σκακιού των πρωταθλητών του παρελθόντος, τις οποίες παίζει και αποστηθίζει, ώστε να μη χάσει τα λογικά του. Αυτή η αποστήθιση των παρτίδων αυτών θα ξυπνήσει μέσα του πάνω στο καράβι, που ταξιδεύει για την Αμερική και θα το φέρει αντιμέτωπο με τον Τσέντοβιτς. Μαζί με αυτή, όμως, θα ξυπνήσει και η τρέλλα του εγκλεισμού του.
Η απλά αυτή ιστορία μπορεί να διαβαστεί και ως ένας ύμνος για το σκάκι, τον επονομαζόμενο βασιλιά των παιχνιδιών, που με την απλότητα και συνάμα την αφθονία συνδυασμών, που προσφέρει, χαρίζει τεράστιες συγκινήσεις και συγκεντρώνει μεγάλους θαυμαστές και πανέξυπνους ανθρώπους ως το μόνο παιχνίδι, όπου η τύχη δεν παίζει κανένα, απολύτως, ρόλο.
Στην πραγματικότητα, όμως, ο συγγραφέας επιχειρεί τη νεκρολογία ενός κόσμου, που χάθηκε, αυτόν της εκλεπτυσμένης, μορφωμένης, κοσμοπολίτικης και πάνω από τους εθνικισμούς Μεσοπολεμικής Ευρώπης, ο οποίος σαρώθηκε από τη λαίλαπα του ναζισμού. Η ιδιαίρετη ένταση, με την οποία είναι γραμμένο το βιβλίο (ιδιαίτερα αισθητή κατά τις σκηνές του εγκλεισμού του Δρος. Μπ.), προδίδει και τη συγκίνηση του συγγραφέα για ένα κόσμο, που χάθηκε οριστικά (και οδήγησε τον ίδιο αρχικά στη φυγή από την Αυστρία και, τελικά, το 1942, στην αυτοκτονία).
Δυνατή γραφή και περισσή συμπάθεια για το χαμένο κόσμο του συγγραφέα χαρίζουν αρκετή συγκίνηση στον αναγνώστη, ο οποίος με καθαρό μυαλό μπορεί να τελειώσει ακόμα και σε μια μέρα το συγκεκριμένο βιβλίο (120 σελίδες όλες και όλες). Προσωπικά, πάντως, θεωρώ, ότι το βιβλίο είναι ουσιαστικά ανολοκλήρωτο, αφού η τρέλλα του Δρος. Μπ. δεν κορυφώνεται αλλά υποχωρεί λίγο πριν το τέλος του βιβλίου, αφήνοντας τον αναγνώστη με μια αγωνία χωρίς λύτρωση. Ακόμα και έτσι, όμως, η δύναμη της γραφής του και η συγκίνηση, με την οποία είναι πλημμυρισμένο το βιβλίο, του χαρίζουν πολλά πλεονεκτήματα και το καθιστούν ένα μικρό αριστούργημα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου