Ένας αμφιλεγόμενος μεταστάς

Ο θάνατος του πρώην Μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνου (Καντιώτη) έδωσε αφορμή για πλήθος σχολίων. Τα περισσότερα από αυτά εστίασαν, όπως είναι φυσικό μετά από ένα θάνατο, στα θετικά του εν λόγω ιερέα, ο οποίος στήριξε με όλες του τις δυνάμεις την υπόθεση της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή αλλά και απέφυγε να αναμιχθεί στα σκάνδαλα, που ταλάνισαν την Εκκλησία της Ελλάδος τα τελευταία χρόνια. Χάραξε μια μοναχική πορεία, η οποία εκτιμήθηκε από πολύ κόσμο, που εκτίμησε την εντιμότητά του αλλά και την υποστήριξή του προς τους φτωχούς και κατατρεγμένους της κοινωνίας. Δεν λείπει, βέβαια, και η άποψη, ότι ιεράρχες, όπως ο ανωτέρω, χρειάζονται σήμερα στη χώρα μας, για να τονώνουν το κουράγιο του λαού και να στηρίζουν την Ορθοδοξία.

Για την εντιμότητα του πρώην Φλωρίνης έχουν γραφτεί δεκάδες κείμενα. Η αλήθεια είναι, ότι ουδέποτε ακούστηκε το όνομά του σε υποθέσεις διασπάθισης ιερών κονδυλίων, ουδέποτε επεδίωξε ανώτατα αξιώματα και ποτέ δεν κατηγορήθηκε για συμμετοχή στα γνωστά παιχνίδια εξουσίας, που συνηθίζονται στην Εκκλησία της Ελλάδος. Απεναντίας, ελάχιστοι μπορούν να αρνηθούν την εκ μέρους του οργάνωση συσσιτίων κατά την περίοδο της Κατοχής αλλά και το ιδιαίτερο φιλανθρωπικό έργο της Μητροπόλεώς του. Κυρίως, όμως, στέκονται στην κριτική, που εξαπέλυε κατά προσώπων με ισχύ, χωρίς να υπολογίζει τις πιθανές συνέπειες.

Ωστόσο, πίσω από τον αδέκαστο υποστηρικτή της Ορθοδοξίας, των ταπεινών και καταφρονεμένων κρυβόταν ένας άνθρωπος με όχι ιδιαίτερα τιμητικό παρελθόν και κάθε άλλο παρά προοδευτικές ιδέες. Υπήρξε στρατιωτικός ιερέας σε μια εποχή φορτισμένη πολιτικά, ενώ εξελέγη Μητροπολίτης Φλωρίνης από τη γνωστή αριστίνδην Σύνοδο του 1967, όταν η χούντα θέλησε με τρόπο πραξικοπηματικό να παρέμβει στα εσωτερικά της Εκκλησίας της Ελλάδος. Οι επιθέσεις του αλλά και ο αφορισμός του σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου, όταν ο τελευταίος γύριζε την ταινία "Το μετέωρο βήμα του πελαργού", καθώς και των ηθοποιών της ταινίας άφησαν εποχή και κατέδειξαν ένα σκληρό και οπισθοδρομικό πρόσωπο του εν λόγω ιεράρχη. Ίδια στάση τήρησε και για τις καρναβαλικές εκδηλώσεις του Αμύνταιου και του Ξινού Νερού. Όσο για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, διορίστηκε Μητροπολίτης Φλωρίνης επί χούντας και ουδέποτε έβαλε κατ' αυτής, ενώ διακρίθηκε για τις απαράδεκτες επιθέσεις του κατά δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων και πολιτικών αρχόντων όχι για πολιτικά και πολιτειακά ζητήματα αλλά για θρησκευτικά και προσωπικά. Και, βέβαια, φρόντισε, ώστε να ξηλώσει από τη μητρόπολή του οτιδήποτε θύμιζε το σλαβικό στοιχείο.

Στην πραγματικότητα, ο μεταστάς, πλέον, πρώην μητροπολίτης υπήρξε επιζήμιος στην περιοχή του. Τα θετικά, που του πιστώνονται, είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, πράγματα αυτονόητα για ένα ιεράρχη και, σε κάθε περίπτωση, δεν αρκούν για να τον διακρίνουν θετικά. Ο σκοταδιστικός του ρόλος στην περιοχή έγινε η αιτία να χωριστεί ο πληθυσμός της μητρόπολης σε πιστούς και μη, διάκριση εντελώς ανόητη σε μια εθνικά ευαίσθητη περιοχή, όπου έπρεπε να επικρατεί σύμπνοια και, σε κάθε περίπτωση, δεν υπήρχε λόγος διχασμού. Τα συσσίτια, που φημολογείται, ότι διοργάνωνε επί Κατοχής, ναι μεν αποτελούν σημαντικό έργο αλλά αντισταθμίζονται από τη θητεία του ως στρατιωτικού ιερέα, όταν και κατηγορήθηκε, ότι μαρτυρούσε στις στρατιωτικές αρχές όσα μάθαινε από κρατουμένους αντάρτες κατά την εξομολόγηση. Όσο για τη διαβόητη αντίστασή του κατά των αρχών, εκκλησιαστικών και πολιτικών, αυτή κυμάνθηκε σε επίπεδο ενδοεκκλησιαστικών διαφορών, χωρίς ποτέ να μεμφθεί τον Ιερώνυμο (Κοτσώνη) για τον τρόπο, με τον οποίο εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος - άλλωστε και ο μεταστάς είχε τοποθετηθεί στη Μητρόπολη Φλωρίνης από την αριστίνδην Συνοδο - ενώ απείχε επιδεικτικά από πάσα κριτική προς τις εκάστοτε κυβερνήσεις αναφορικά με την οικονομική πολιτική τους, περιοριζόμενος σε αυστηρά προσωπικά ζητήματα, που άγγιζαν τα όρια της αδιακρισίας. Και, φυσικά, η αλλεργία του προς τον πολιτισμό και την πολιτιστική ιδιαιτερότητα της μητρόπολής του έγινε η αιτία διωγμών και ταλαιπωριών αρκετών ανθρώπων στην περιοχή του, επειδή έτυχε να σκέφτονται διαφορετικά από αυτόν, ακόμα και να έχουν άλλη μητρική γλώσσα από αυτόν.

Είναι λογικό ο θάνατος ενός ανθρώπου να δίνει την αφορμή, λόγω σεβασμού προς την απώλειά του, να προβληθούν αποκλειστικά τα θετικά του. Δεν μπορεί, όμως, να αποτελεί λόγο διαστρέβλωσης της σκληρής και σκοταδιστικής πραγματικότητας, που χαρακτήριζε μια ολόκληρη μητρόπολη την εποχή της παντοδυναμίας του θανόντος.