Η κοινωνία της ευκολίας

Ελάχιστος κόσμος στην Ελλάδα γνωρίζει επιστήμονες, όπως τον κ. Φώτη Καφάτο ή τον κ. Κωνσταντίνο Δασκαλάκη. Ελάχιστοι, επίσης, γνωρίζουν κάποιους νέους επιχειρηματίες, οι οποίοι βασιζόμενοι στη νέα τεχνολογία και με άψογο επαγγελματισμό εξάγουν ελληνικά προϊόντα στο εξωτερικό. Ακόμα λιγότερο γίνονται γνωστοί ορισμένοι μαθητές ελληνικών σχολείων, που διακρίνονται σε διεθνείς διαγωνισμούς.

Απεναντίας, οι περισσότεροι έμαθαν για τον  καπετάνιο, ο οποίος προσπάθησε να εμποδίσει τον τέως πρωθυπουργό, κ. Γ. Παπανδρέου, να επιβιβαστεί στο πλοίο του, ή για το μαθητή, που μούντζωσε τους επισήμους σε κάποια μαθητική παρέλαση στη Λάρισσα ή για τον ιατρό από τη Χαλκίδα, που κατέθεσε μήνυση για εσχάτη προδοσία σε βάρος όσων βουλευτών ψήφισαν το πρώτο Μνημόνιο αλλά και του τότε πρωθυπουργού, κ. ΓΑΠ. Άπαντες μνημονεύονται με ευνοϊκά σχόλια από μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μας και έχουν εξυψωθεί σε ήρωες και πατριώτες. Διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης, παραδοσιακά και εναλλακτικά, αναφέρονται επαινετικά στα πρόσωπα αυτά και συχνά αναρωτιούνται, γιατί αυτά δεν έχουν προβληθεί περισσότερο. Ενίοτε ακολουθεί η απάντηση, συχνά από τα ίδια μέσα, που θέτουν την ερώτηση, ότι αυτή η απόκρυψη συμβαίνει, επειδή αυτά τα πρόσωπα θεωρούνται επικίνδυνα για την εξουσία.

Ίσως όλ’ αυτά να έχουν να κάνουν με το είδος της επιτυχίας, με την οποία πιστώνονται όλα τα παραπάνω πρόσωπα και των δύο κατηγοριών. Ο επιστήμονας έχει λυώσει παντελόνια διαβάζοντας συγγράμματα και με τα μούτρα σε υπολογιστές και άλλα μέσα, για να μάθει το αντικείμενό του και να μπορέσει να διατυπώσει όσο πιο ασφαλώς γίνεται τις θεωρίες του. Ο επαγγελματίας έχει περάσει ατελείωτες εργατοώρες αναζητώντας πελάτες, εισπράττοντας συχνά την απόρριψη με σκαιό τρόπο και αναγκαζόμενος να γίνει, εκτός από έμπορος, λογιστής, εκπαιδευτής (των υπαλλήλων του), πλασιέ, προγραμματιστής Η/Υ και άλλα πολλά. Ο μαθητής, ο οποίος δόθηκε στο γνωστικό αντικείμενο, που τον γοητεύει, παλεύει σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον, όπως αυτό το μέσου ελληνικού σχολείου, να αποκομίσει όσο το δυνατό περισσότερες γνώσεις, συχνά με τη στάμπα του «φύτουλα» από τους συμμαθητές του και, ταυτόχρονα φορτωμένος με φροντιστήρια. Όλοι τους έχουν θυσιάσει πολλά, για να πετύχουν το στόχο τους, χωρίς πάντοτε το αποτέλεσμα να είναι βέβαιο. Ο κόπος τους είναι τεράστιος και το μυαλό τους έχε πάρει απίστευτες στροφές, για να φτάσουν μέχρι το ποθητό αποτέλεσμα.

Τα πρόσωπα, όμως, των άλλων κατηγοριών δεν πιστώνονται με ανάλογες τακτικές. Οι συμπεριφορές τους θα μπορούσαν να ανήκουν στο μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας μας, αφού δεν απαιτούν είτε ιδιαίτερες επιστημονικές γνώσεις είτε ταλέντο στο επιχειρείν. Οι πράξεις τους δεν αποτελούν προϊόν κοπιώδους διανοητικής προσπάθειας. Είναι οι συνέπειες ενός θυμικού, που έχει πάρει διαζύγιο από τη λογική και με μένος εξωτερικεύεται προς πάσα κατεύθυνση. Είναι μια έκρηξη, υπολογισμένη ή αυθόρμητη δεν έχει σημασία, προορισμένη να παρασύρει πολλούς στο διάβα της είτε ως υποστηρικτές είτε ως θύματά της.

Έτσι, οι δεύτερες αυτές συμπεριφορές γίνονται περισσότερο γνωστές και δημοφιλείς, ακριβώς επειδή οι θύτες είναι πρόσωπα χωρίς ξεχωριστές ικανότητες ή ασυνήθιστη διάνοια. Είναι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που δεν διαφέρουν σε τίποτα από την πλειονότητα των κατοίκων αυτής της χώρας και θα μπορούσαν κάλλιστα να πίνουν μια μπυρίτσα με αυτούς και να τα λένε σαν παλιόφιλοι, χωρίς να τους «πρήζουν» με βαρετές επιστημονικές θεωρίες ή δυσνόητα επιχειρηματικά σχέδια. Ένα πολύ μεγάλο τμήμα της κοινωνίας μας δεν θέλει να ακούει πράγματα, που μπορούν να διευρύνουν τους ορίζοντές της και να τη βοηθήσουν να αλλάξει προς το καλύτερο τον τρόπο σκέψης της, αλλά πύρινους λόγους σε βάρος των πολιτικών, εμπρηστικούς επιθετικούς προσδιορισμούς, στείρες αρνήσεις και λύσεις δια μέσου συνοπτικών διαδικασιών (ενίοτε και χωρίς αυτές). Δεν λείπει μόνο η υπομονή, για να παραδειγματιστούν από ορισμένα πρόσωπα, αλλά και η παιδεία, για να τα αξιολογήσουν καταλλήλως.

Και κάπως έτσι ακόμα περισσότεροι λαμπροί επιστήμονές μας, κάποιοι εκ των οποίων θα έχουν επιλέξει να παραμείνουν στην Ελλάδα και να προσφέρουν από εδώ σε πείσμα των όποιων αντιξοοτήτων, θα παραμένουν στο σκοτάδι και θα γίνονται γνωστοί σε ελάχιστο κόσμο, ενώ την ίδια στιγμή οι θιασώτες του παραλογισμού θα κατακτούν ολοένα και περισσότερες καρδιές σε μια συγχυσμένη κοινωνία. Διότι θα λένε λόγια, που χαϊδεύουν τ’ αυτιά, και ας απέχουν πολύ απ’ τη λογική. Διότι δεν θα ζητούν σκέψη και αυτογνωσία, αλλά θα αξιώνουν καταδίκες και λύσεις με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς κόπο και χρονοτριβή.