Δημοφιλείς αναρτήσεις

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2008

Λόγος και αντίλογος, η κριτική του κ. Αλεξάκη προς τον Καζαντζάκη

Η προσωπική άποψη του καθενός αποτελεί μια εκτίμηση της πραγματικότητας αναφορικά με κάποια ζητήματα, ήτοι πως κάθε άνθρωπος βλέπει ή αντιμετωπίζει ένα πραγματικό γεγονός ή μια οποιαδήποτε κατάσταση. Η διαμόρφωση προσωπική άποψης αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της προσωπικότητος κάθε προσώπου και, ανεξάρτητως εξάσκησης ή βαισμότητάς της δεν παύει να αποτελεί μια άποψη σεβαστή. Εξαίρεση, φυσικά, στον κανόνα αυτό ισχύει για τις απόψεις εκείνες, που προσβάλλουν ή απειλούν κάποια έννομα αγαθά τρίτων.
Τίθεται, όμως, το ερώτημα, κατά πόσο η διαφορά κάποιων αντιλήψεων αναφορικά με κάποιο ζήτημα μπορεί να αποτελέσει αιτία επικρίσεων εις βάρος του προσώπου με τη διαφορετική άποψη. Αφορμή γι' αυτό το θέμα αποτελεί η εκπεφρασμένη άρνηση του γνωστού συγγραφέως, κ. Βασίλη Αλεξάκη, να δεχθεί την άποψη του ομοτέχνου του Νίκου Καζαντζάκη για το Άγιον Όρος και η, εξ αυτού, εξαπόλυση μύδρων εις βάρος του μακαρίτη Καζαντζάκη, που δεν είδε τί πραγματικά συμβαίνει στο Άγιον Όρος. Η πολεμική αυτή του κ. Αλεξάκη εναντίον του Καζαντζάκη ξεκίνησε προ μηνών και με αφορμή την έκδοση του τελευταίου πονήματός του "Μ.Χ.", ενός σπουδαίου βιβλίου, που αφορά την αναζήτηση του αδελφού μιας ηλικιωμένης κυρίας στο Άγιον Όρος από ένα νεαρό φοιτητή. Συνέπεια αυτής της αναζήτησης είναι η αποκάλυψη μιας σειράς από πραγματικά περιστατικά, που κάθε άλλο παρά ένα πνευματικό και ειδυλλιακό κόσμο, όπως παρουσιάζεται προς τα έξω η Αθωνική Πολιτεία, προδίδουν.
Πέρα από την πεζή πραγματικότητα, που βιώνουμε τον τελευταίο καιρό με τις Μονές-αρπακτικά, τους άπληστους ηγουμένους και μοναχούς και άλλα θλιβερά, εστίασα, κατά την ανάγνωση του παραπάνω βιβλίου αλλά και αρκετές από τις συνεντεύξεις του κ. Αλεξάκη, στα πυρά, που ο εν λόγω συγγραφέας εξαπέλυσε εναντίον του Καζαντζάκη, επειδή προφανώς ο τελευταίος είδε τον πνευματικό κόσμο του Αγίου Όρους και όχι όσα ανεπίτρεπτα συμβαίνουν εκεί. Σε μερικές συνεντεύξεις του, ο κ. Αλεξάκης καταφέρεται και εναντίον δύο άλλων διάσημων επισκεπτών του "Περιβολιού της Παναγίας", του Άγγελου Σικελιανού και του Ζακ Λακαριέρ, που και αυτοί, κατά τους ισχυρισμούς του, ουδέν μεμπτόν είδαν.
Προσωπικά, θεωρώ ότι κάθε άνθρωπος επισκέπτεται κάποιο μέρος είτε για ψυχαγωγία είτε με σκοπό να βιώσει κάποιες καταστάσεις. Εν προκειμένω, ο κ. Αλεξάκης αναφέρεται σε μια σειρά από γεγονότα στην Αθωνική Πολιτεία, τα οποία, αν και συμβάινουν πραγματικά, αποτελούν και την αποκλειστικότητα στο παραπάνω βιβλίο του. Με άλλα λόγια, εκείνο, που κυριαρχεί στο εν λόγω ανάγνωσμα, είναι μια σειρά από αρνητικές καταστάσεις για το Άγιο Όρος, που παρουσιάζονται από το συγγραφέα ως η απόλυτη αλήθεια γι' αυτό.
Κάθε άποψη, όπως προανέφερα, είναι σεβαστή αλλά σε κάθε άποψη υπάρχει και ο αντίλογος. Και εδώ ο αντίλογος είναι ότι ο κ. Αλεξάκης καλλιεργεί μια άποψη για το Άγιον Όρος αποκλειστικά γεμάτη αρνητικά στερεότυπα (ίσως προς το τέλος του βιβλίου αποσυνδέεται από αυτά αλλά η αρχική εντύπωση μένει). Ναι μεν υπάρχουν, ίσως σε πολύ μεγάλο βαθμό, οι καταστάσεις, που αμαυρώνουν την εικόνα του Όρους, τις οποίες και ο κ. Αλεξάκης περιγράφει, αλλά πίσω από αυτή την πικρή πραγματικότητα υπάρχει ένας πνευματικός κόσμος, πιθανόν περιορισμένος αλλά υπαρκτός, που ο Καζαντζάκης συνάντησε, συνομίλησε μαζί του και τον περιέγραψε. Και η επιλογή του να γράψει αποκλειστικά για τον κόσμο αυτό, όσο και αν αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος, δεν παύει να αποτελεί μια προσωπική και γι' αυτό σεβαστή άποψη. Απλά, έχουμε από τη μια πλευρά ένα θιασώτη των ιδεωδών του Γαλλικού Διαφωτισμού και από την άλλη ένα εκφραστή της ορθόδοξης παράδοσης, ο οποίος, ωστόσο, δεν ήταν προσηλωμένος με το γράμμα των διδαχών της, με αποτέλεσμα να αφοριστεί.
Είναι κρίμα, που ένα σημαντικός συγγραφέας, όπως ο κ. Αλεξάκης επέλεξε να καταφέρεται συχνά μετά την έκδοση του εν λόγω βιβλίου του κατά του Καζαντζάκη, επειδή έτυχε ο τελευταίος να ασπάζεται διαφορετική άποψη. Θα δεχόμουν ίσως την πολεμική του, αν ο Καζαντζάκης ήταν ένας φανατικός χριστιανός, που δε δεχόταν άλλη άποψη από τη δική του. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν ήταν. Και εκεί βρίσκεται, κατά την ταπεινή μου άποψη, το "φάουλ" του κ. Αλεξάκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: