"Γράφοντας" τους φωτισμένους

Έτυχε, όταν πήγαινα στην Τετάρτη Δημοτικού, να έχω ένα δάσκαλο, που είχε τη φαεινή ιδέα να δημιουργήσουμε μια σχολική βιβλιοθήκη. Έφερε ο καθένας μερικά βιβλία, άλλος αυτά, που του έδωσαν οι γονείς του, άλλος κάποια, που τα αγόρασε με το χαρτζιλίκι του, έφερε και ο δάσκαλος μερικά και η βιβλιοθήκη ήταν έτοιμη σε λίγες ημέρες. Ξεκίνησε τότε ο θεσμός του δανεισμού των βιβλίων, στον οποίο μπορούσαν να συμμετάσχουν και μαθητές από άλλες τάξεις και διάρκεσε μέχρι την Έκτη Δημοτικού, οπότε και προβιβαστήκαμε στο Γυμνάσιο.

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε και σήμερα, που μιλάω με τους περισσότερους από τους τότε συμμαθητές μου, διαπιστώνω με πίκρα, ότι, εκτός από 2-3 από αυτούς, κανένας τους δεν διαβάζει ούτε αθλητική εφημερίδα. Αρκετοί από αυτούς νοιώθουν μια αλλεργία στο γραπτό κείμενο. Οι περισσότεροι επικαλούνται τις πάσης φύσεως υποχρεώσεις τους, οι οποίες δεν τους αφήνουν καθαρό μυαλό, ώστε να διαβάσουν οτιδήποτε. Άλλοι τα ρίχνουν στο άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα, που τους έκανε να μισήσουν το διάβασμα.

Αναφέρω την παραπάνω ιστορία, επειδή ακούω ολοένα και περισσότερο να επιρρίπτονται ευθύνες στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και, γενικά, στο κράτος για την κατάσταση, που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα. Ναι, πράγματι, έχουμε ανεπαρκείς προϊσταμένους στις δημόσιες υπηρεσίες. Ναι, οι υφιστάμενοί τους δεν πάνε πίσω, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Ναι, το Ελληνικό Δημόσιο τρώει τα καλύτερα παιδιά του και, στις περισσότερες περιπτώσεις, τους αφαιρεί κάθε διάθεση να αποδώσουν. Και, σε ό,τι αφορά τη δημόσια εκπαίδευση, έχουμε εκατοντάδες εκπαιδευτικούς, οι οποίοι παραδίδουν τη διδακτέα ύλη αντί να διδάσκουν πραγματικά.

Ωστόσο, όμως, υπάρχουν και μερικοί εκπαιδευτικοί, για να εστιάσω στον τομέα της δημόσιας εκπαίδευσης, που πασχίζουν να ξεστραβώσουν τους μαθητές τους με όσα μέσα έχουν στη διάθεσή τους. Παλεύουν κόντρα σε απίστευτες αντιξοότητες να πείσουν τα παιδιά να ανοίξουν τους ορίζοντές τους. Ο παραπάνω δάσκαλός μου ανήκε σε αυτούς και πίστευε, ότι μέσα από το διάβασμα μπορούσαμε να γίνουμε υπεύθυνοι πολίτες και να μπορέσουμε, έτσι, να συμβάλουμε στην επίλυση των χρονίων προβλημάτων της χώρας μας. Ουτοπικό; Ίσως, αλλά τουλάχιστον ο μακαρίτης, παρεμπιπτόντως, δάσκαλός μου δεν φημιζόταν για τον πεσσιμισμό του, ακριβώς επειδή όραμά του ήταν να φτιάξει προβληματισμένους μαθητές και όχι προβληματικούς ανηλίκους.

Και, όμως, οι περισσότεροι από τους συμμαθητές μου δεν θέλησαν να μάθουν από τις προσπάθειες αυτού του ανθρώπου. Και υπάρχουν και πολλοί άλλοι συνέλληνες, οι οποίοι, ενώ είχαν την τύχη να έχουν φωτισμένους ή έστω φιλότιμους εκπαιδευτικούς, εντούτοις αγνόησαν επιδεικτικά τις όποιες διδαχές τους και παρέμειναν πεισματικά κλεισμένοι στον ταπεινό μικρόκοσμό τους, αγνοώντας πάσα νουθεσία για άνοιγμα των οριζόντων τους και εμμένοντας στην φθηνή καθημερινότητά τους. Δεν αναφέρομαι μόνο σε εκείνους τους μαθητές, των οποίων οι οικογένειες πάλευαν σκληρά για τον επιούσιο - και οι οποίες στο παρελθόν ήταν ακριβώς εκείνες, που φρόντιζαν περισσότερο για τη μόρφωση των παιδιών τους αλλά στον κυκεώνα των μύδρων εναντίον του κράτους και των επίβουλων ξένων φαίνεται, ότι το έχουμε ξεχάσει - αλλά και σε εκείνους, που ζούσαν σε οικογένειες με εξασφαλισμένους μισθούς και λυμένο το πρόβλημα της επιβίωσης. Σε όποια κατηγορία και αν ανήκαν οι παραπάνω συμμαθητές μου, η σχέση τους με το διάβασμα παραμένει προβληματική.

Θυμήθηκα την παραπάνω ιστορία απ' το σχολείο αυτό τον καιρό, που ακούγονται πανταχόθεν φωνές - ενίοτε και υστερικές κραυγές αλλά δεν θα τα χαλάσουμε στην ένταση - για τα αίτια της εν γένει κρίσης, που διάγουμε ως χώρα και κοινωνία, πρόξενος των οποίων θεωρείται, πάντα από τις ίδιες φωνές, το κράτος και μόνο αυτό, ενίοτε και οι ξένες δυνάμεις, φανερές και κρυμμένες, που μας θέλουν πιόνι τους. Και αναρωτήθηκα, αν παίρναμε ως λαός έστω και ένα 10% απ' όσα πάσχισαν να μας μάθουν όσοι φωτισμένοι εκπαιδευτικοί μας δίδαξαν, θα είχαμε φτάσει σε αυτό το σημείο;