Ένας σκοταδιστής "αντιεξουσιαστής"

Υπέπεσε στην αντίληψή μου πρόσφατα, σε κάποια δημόσια υπηρεσία, μια αφίσα, η οποία διαφήμιζε μια εκδήλωση του "ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ", που έλαβε χώρα τον περασμένο Σεπτέμβριο με θέμα "Ο ΟΣΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ". Δε γνωρίζω, τι ακριβώς συζητήθηκε στο εν λόγω συνέδριο αλλά η εκδήλωση αυτή αποτέλεσε την αφορμή, ώστε να επισκεφτώ την ιστοσελίδα του παραπάνω ινστιτούτου (www.papoulakos.org/).

Σε ένα κράτος, όπου επιτρέπεται η ελευθερία της έκφρασης, είναι λογικό να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με απόψεις, με τις οποίες δεν συμφωνεί. Πλην, όμως, το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης, ως απόρροια του δικαιώματος στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, όχι μόνο επιτρέπει τη διατύπωση μιας άποψης χωρίς προσκόμματα αλλά και επιβάλλει το σεβασμό σε αυτή, χωρίς αυτό, βέβαια, να αποκλείει τον αντίλογο στην άποψη αυτή.

Μια προσεκτική ανάγνωση της εν λόγω ιστοσελίδας, όμως, αποδεικνύει, ότι το δικαίωμα στον αντίλογο μερικές φορές είναι επιβεβλημένο, κυρίως όταν διατυπώνονται απόψεις, οι οποίες πηγαίνουν κόντρα στην πραγματικότητα. Θα ήταν απαράδεκτο, βέβαια, να αρνηθεί κανείς στους δημιουργούς της παραπάνω ιστοσελίδας αλλά και όσους σέβονται και τιμούν τον Παπουλάκο να εκφράζονται ευμενώς για το βίο και την πολιτεία του. Ωστόσο, ορισμένα θέματα στην εν λόγω ιστοσελίδα μάλλον βγάζουν μάτι.

Διαβάζει κανείς, λοιπόν, στην εν λόγω ιστοσελίδα, ότι "ο μοναχός Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος από τον Aρμπουνα των Καλαβρύτων, με την ζωή του και τον αγώνα του εξέφραζε μία αντίδραση του γαλουχημένου στην Ορθόδοξη παράδοση λαού, έναντι των αλλοιώσεων από το ισχυρό κοσμικό πνεύμα του διαφωτισμού, που με την υλική του λάμψη, άρχισε να εισέρχεται και να επιβάλλεται από το νεοσύστατο κράτος, θαμπώνοντας και ανατρέποντας συθέμελα στις ψυχές των ανθρώπων τις πατροπαράδοτες αξίες του ταλαίπωρου γένους μας": Και ποιά είναι, άραγε, αυτή η Ορθόδοξη παράδοση, που επικαλείται ο συκτάκτης της ιστοσελίδας αυτής; Από τις ελάχιστες πληροφορίες, που υπάρχουν για τον Παπουλάκο, γνωρίζουμε, ότι επρόκειτο για ένα πρόσωπο αγράμματο, που εργαζόταν ως χοιροσφάκτης στον Άρμπουνα Καλαβρύτων, τόπο καταγωγής του, και έπειτα από κάποια ασθένεια - χωρίς αυτό να είναι απόλυτα επιβεβαιωμένο - εγκατέλειψε τα εγκόσμια και περιεβλήθη το μοναχικό σχήμα. Μετά από παραμονή αρκετών ετών είτε στη σκήτη, που αυτός (φημολογείται ότι) έφτιαξε, είτε στο Μέγα Σπήλαιο, έλαβε άδεια ιεροκήρυκα και άρχισε να κηρύττει αρχικά στην περιοχή των Καλαβρύτων και μεταγενέστερα στην υπόλοιπη Πελοπόννησο και σε κάποια νησιά του Αργοσαρωνικού. Στα πρώτα κηρύγματά του αρκούνταν σε θέματα ηθικής και ερμηνείας των γραφών- πράγμα αρκετά παράδοξο, αν αναλογιστεί κανείς, ότι έμαθε γράμματα σε προχωρημένη ηλικία και σε συνθήκες, που κάθε άλλο παρά ευνοούσαν τις θεολογικές σπουδές. Σταδιακά, όμως, άρχισε να στρέφεται κατά των μεταρρυθμίσεων, που είχαν πραγματοποιηθεί από τους Βαυαρούς. Εστράφη, λοιπόν, κατά των σχολείων, που δίδασκαν τα "άθεα γράμματα", σύμφωνα με προσφιλή του ρήση, και προέτρεπε τους γονείς να αποσύρουν τα παιδιά τους από αυτά. Παράλληλα, κήρυττε, ότι τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν τα ιερά βιβλία, εννοώντας την Οκτώηχο και το Ψαλτήρι, και μόνο αυτά. Περαιτέρω, χαρακτήριζε τα πανεπιστήμια "διαβολοεπιστήμια", τα δικαστήρια "γυφτόσπιτα", τα ατμόπλοια "καρότσες του διαβόλου" και άλλα πολλά. Επίσης, κήρυττε, ότι οι μεγάλες δυνάμεις επιβουλεύονταν τον τόπο και ήθελαν να τον μοιράσουν, ώστε να μας αποσπάσουν από την ορθόδοξη παράδοσή μας. Στο τέλος, τα έβαλε με τον Όθωνα, τον οποίο αποκαλούσε "ψωριάρικο κατσίκι", ενώ με τους οπαδούς του έφτασε ένα βήμα πριν από την εισβολή του στην Καλαμάτα.

Από τα παραπάνω αντιλαμβάνεται κανείς, ότι η ορθόδοξη παράδοση του τόπου μας, όπως ο Παπουλάκος την αντιλαμβανόταν και διέχεε στις εξαθλιωμένες αλλά και αμόρφωτες μάζες του μετεπαναστατικού ελληνικού κράτους, ήταν εντελώς αντίθετη με τη μόρφωση, τη δικαιοσύνη και τις εξελίξεις στην τεχνολογία. Τα επιτεύγματα του Διαφωτισμού απειλούσαν την "παράδοση" αυτή όχι επειδή σκοπός των διαφωτιστών ήταν η αποκοπή των Ελλήνων από τις ρίζες τους αλλά επειδή διαφώτιζαν το νου των ανθρώπων και τους απομάκρυναν από τη διαβρωτική επιρροή μιας εκκλησίας, η οποία ουδέποτε εκτίμησε τη γνώση πολλώ δε μάλλον δεν προέτρεψε τους πιστούς να μορφωθούν, ώστε να δύναται να τους χειραγωγεί. Τέτοιου είδους "αλλοιώσεις" απειλούνταν από το Διαφωτισμό και κατά αυτών των αλλοιώσεων κήρυξε την αντίσταση ο Παπουλάκος.

Όσο για το θάμπωμα και την ανατροπή, που επέφερε ο Διαφωτισμός στις ψυχές των Ελλήνων της εποχής του Παπουλάκου, πρόκειται για επιχείρημα, που απλά δεν αντέχει σε καμμία κριτική. Περισσότερο ενοχλούσε η αδυναμία ή απροθυμία των Ελλήνων της εποχής εκείνης να ακολουθήσουν πραγματικά τις εξελίξεις παρά τα επιτεύγματα του Διαφωτισμού, τα οποία έψεξε ο Παπουλάκος, γνωρίζοντας, ότι οι αμόρφωτοι άνθρωποι εύκολα δαιμονοποιούν όσα τους υποδείξει κάποιος επιτήδειος ρασοφόρος.

Όσον αφορά την αντίδραση του του γαλουχημένου στην Ορθόδοξη παράδοση λαού "έναντι των αλλοιώσεων από το ισχυρό κοσμικό πνεύμα του διαφωτισμού", δυστυχώς αυτή εξαντλήθηκε στη συλλογή των πετρών, στις οποίες πατούσε ο Παπουλάκος κατά τις περιοδείες του, στο ξήλωμα του ράσου του, αφού ο εν λόγω καλόγερος είχε αφήσει να διαρρεύσει η φήμη, ότι μια κλωστή από το ράσο του αρκούσε, ώστε να φουσκώσει η ζύμη για το ψωμί ή να έχει καλή ψαριά ο αλιέας, αν την έδενε στα δίχτυα του, και στα εσχατολογικά κηρύγματα και τις προφητείες του.

Παρακάτω, διαβάζει κανείς, ότι "το αποτέλεσμα της βίαιης αυτής υιοθέτησης του ξενόφερτου τρόπου ζωής στον έλληνα, οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο". Αν σας έρχονται στο νου αναλόγου περιεχομένου κηρύγματα του προαναφερθέντος, σχετικά προσφάτως μεταστάντος, ιεράρχη, δεν πέφτετε έξω. Η παλαιά τακτική της επίσημης εκκλησίας - τουλάχιστον ενός σημαντικού τμήματός της - να λασπολογεί το σύγχρονο τρόπο ζωής, χωρίς τουλάχιστον να εστιάζει σε εκείνα τα σημεία του, που πραγματικά βλάπτουν, είναι σύμφυτη με το σκοταδιστικό λόγο της, κατά τον οποίο η επιστροφή στις ρίζες προωθείται ως η κατάλληλη λύση για τα προβλήματα του λαού μας. Ως ρίζες, βεβαίως, εννοείται η ελληνορθόδοξη αγωγή, όπου οι θετικές επιστήμες και τα γεγονότα, που δεν τιμούν την Ορθοδοξία και τη θρησκεία γενικότερα, δεν έχουν καμμία, απολύτως, θέση. "Όπισθεν ολοταχώς", όπως έλεγε ο ανωτέρω μεταστάς ιεράρχης, δηλαδή, ο οποίος σε κάποια κηρύγματά του είχε επικαλεστεί τον Παπουλάκο (λίαν κατατοπιστικός ο κ. Μανώλης Βασιλάκης στο βιβλίο του "Η μάστιγα του Θεού" αλλά και www.papoulakos.org/kefalaio-7-4.html, όπου οι τιμές αρκετών άλλων ανώτατων ιεραρχών προς τον Παπουλάκο).

Φυσικά, η εν λόγω ιστοσελίδα αναφέρεται και στην απροκάλυπτα φιλόρωσση Φιλορθόδοξη Εταιρεία, μέλη της οποίας, όπως ο Κοσμάς Φλαμιάτος αλλά και τότε ο ηγούμενος του Μεγάλου Σπηλαίου Ιγνάτιος Λαμπρόπουλος επηρέασαν, και μάλλον κατήχησαν, τον Παπουλάκο. Η εν λόγω εταιρεία "κατέκρινε το διωγμό των κρατούντων κατά του μοναχισμού και έλεγχε τον ξενόφερτο τρόπο ζωής ως υπεύθυνο για την αλλοίωση του Ορθόδοξου φρονήματος", σύμφωνα με την παραπάνω ιστοσελίδα. Ωστόσο, σε μια πάμφτωχη μετεπαναστατική Ελλάδα, η ύπηρξη τόσων μοναστηριών, τα οποία κατείχαν τεράστιες εκτάσεις, ήταν τουλάχιστον προκλητική και η πολιτική της Αντιβασιλείας προέβλεπε τη διάλυση των περισσοτέρων από αυτά και την περιέλευση της περιουσίας τους στο κράτος, όπως και έγινε. Βέβαια, η πανταχού παρούσα νεοελληνική κακοδαιμονία δεν επέτρεψε την απόδοση των ακινήτων αυτών στους ακτήμονες χωρικούς. Αλλά το ορθόδοξο φρόνημα παρέμεινε και ας έτρωγαν πέτρες οι πάμφτωχοι ακτήμονες.

Αλλού "Η «αντιεξουσιαστική» του δράση δημιουργούσε πρόβλημα στην ευρύτερη επίσημη αναγνώρισή του". Σε λίγο θα διαβάσουμε, ότι ο Παπουλάκος πετούσε μολότοφ στα "γυφτόσπιτα" και τις "καρότσες του διαβόλου". Τέλος πάντων, η αλήθεια είναι, ότι η όποια "αντιεξουσιαστική" του δράση περιορίστηκε σε κατάρες προς ό,τι δεν προερχόταν από την ορθοδοξία, όπως το είχε πλάσει στο νου του αλλά και όπως του το είχαν μεταφέρει οι της Φιλορθοδόξου Εταιρείας. Κοινώς, κήρυττε κατά της μόρφωσης και της προόδου, στοιχεία κάθε άλλο παρά αντιεξουσιαστικά.

Αλλού διαβάζουμε, ότι "έχουν ιστορηθεί σύγχρονες εικόνες του οσίου Χριστοφόρου ". Η οσιοποίηση ενός προσώπου, αν δεν απατώμαι, εξαρτάται από την ίδια την Εκκλησία, η οποία, όμως, δεν γνωρίζω, αν έχει προχωρήσει στη διαδικασία αυτή. Και, σε κάθε περίπτωση, προκαλεί τουλάχιστον θυμηδία η οσιοποίηση ενός προσώπου, του οποίου η αντίσταση εξαντλήθηκε στη δαιμονοποίηση της γνώσης και της προόδου. Εδώ, που τα λέμε, δεν θα είναι ο πρώτος.

Τέλος, αξίζει η αναφορά, ότι "πολλά από τα δεινά που συμβαίνουν στην εποχή μας τα είχε προφητέψει ο Παπουλάκος, και γι' αυτό είναι γνωστή η φράση στον Μοριά «ζούμε τις μέρες του Παπουλάκου".Οι παντός είδους προφητείες είναι τόσο γενικόλογες, που μπορούν να συμπεριλάβουν πολλές καταστάσεις, χώρια που μπορούν να ερμηνευτούν με περισσότερους τρόπους, κανένας εκ των οποίων δεν μπορεί να γίνει αντικειμενικά αποδεκτός. Περαιτέρω, αναφέρονται σε θέματα, τα οποία ναι μεν δεν είχαν έλθει, τότε, στην Ελλάδα, όπως η "προφητεία", ότι θα έλθει εποχή, που ο κόσμος θα δεθεί με κλωστές, αναφορά στον τηλέγραφο, ο οποίος ήταν ήδη γνωστός στην Ιταλία, την οποία ο εκ των κεφαλών της Φιλορθοδόξου Εταιρείας, Κοσμάς Φλαμιάτος, είχε επισκεφτεί και πιθανότατα την ανέφερε στον αμόρφωτο και φανατικό θρησκόληπτο Παπουλάκο ως κάτι το δαιμονικό. Κυρίως, όμως, αποτελούν αντιγραφή και συνέχεια αναλόγων προφητειών, που κυκλοφορούσαν σε έντυπα και χειρόγραφα ήδη από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως αυτών, που περιλαμβάνονταν στη διαβόητη "φυλλάδα του Αγαθάγγελου". Όλως τυχαίως, η "φυλλάδα" αυτή αναφερόταν στο "ξανθό γένος", που θα απελευθέρωνε τους Έλληνες. Η Φιλορθόδοξος Εταιρεία ήταν ακραιφνώς φιλορωσσική. Άρα οι προφητείες του "οσίου" δεν ήταν τόσο αθώες.

Η εν λόγω ιστοσελίδα καταλήγει στον επίλογό της, ότι "συμπεραίνεται ότι το ερώτημα που θέσαμε στην αρχή του επιλόγου (αν, δηλαδή, ο Παπουλάκος είναι άγιος ή αγύρτης) δέχεται απάντηση και προσδιορίζεται υποκειμενικά ανάλογα με την προσωπική τοποθέτηση του καθενός στα θέματα πίστεως και την αγάπη του για την Αλήθεια". Μόνο, που η αλήθεια, είτε με κεφαλαίο "Α" είτε με μικρό, είναι εντελώς διαφορετική, ακόμα και για εκείνους, που εμμένουν να πιστεύουν αλλά δεν αποδέχονται αναντίρρητα ό,τι πρεσβεύουν ορισμένοι εκ των πιστών. Και δεν είναι καθόλου τιμητική για τον "όσιο" Παπουλάκο, καθόσον τείνει περισσότερο προς τη δεύτερη άποψη γι' αυτόν.