Η πρόσφατη ελληνική επικαιρότητα είναι γεμάτη από περιστατικά, όπου διάφορα πρόσωπα προσπάθησαν δια της δικαστικής οδού να εμποδίσουν την ανάρτηση ή παράσταση έργων τέχνης, κινηματογραφικών ταινιών ή θεατρικών παραστάσεων, επικαλούμενα είτε την προσβολή της προσωπικότητάς τους είτε την προσβολή του θρησκευτικού τους συναισθήματος, επειδή, δήθεν, ο τάδε καλλιτέχνης ή ο δείνα σκηνοθέτης εξύβρισε τη χριστιανική θρησκεία. Δεν πρόκειται, βέβαια, για μια ελληνική ιδιορρυθμία αλλά για μια τάση να ζητείται η δικαστική προστασία, επειδή υποτίθεται, ότι θίγεται το θρησκευτικό αισθητήριο κάποιων προσώπων και, κατ' επέκταση, συνήθως, η προσωπικότητά τους.
Μια τέτοια περιπτωση καλείται να κρίνει το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών στις 14.1.2009, όταν και θα δικαστούν, κατηγορούμενοι για το αδίκημα της καθύβρισης θρησκευμάτων (άρθρο 199 του Π.Κ.), ο σκηνοθέτης του έργου "Εγώ είμαι το Θείο Βρέφος", που παρουσιάστηκε στο "Θέατρο του Νέου Κόσμου", οι ηθοποιοί και ο ιδιοκτήτης του θεάτρου, έπειτα από μήνυση, που υπέβαλαν σε βάρος τους δύο γυναίκες, που θεώρησαν ότι με το έργο αυτό καθυβρίστηκε η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Βέβαια, στη χώρα μας υπάρχει μια παράδοση δικαστικών αγώνων με σκοπό τη ματαίωση παραστάσεων ή την αποκαθήλωση έργων, που υποτίθεται ότι θίγουν το θρήσκευμα ή την προσωπικότητα ορισμένων προσώπων. Κανένας δε λησμονεί τις ταραχές έξω από τους κινηματογράφους, όπου προβαλλόταν η ταινία "Ο τελευταίος πειρασμός" εν έτει 1987, που οδήγησαν σε μια άκρως αμφισβητούμενη δικαστική απόφαση απαγόρευσης προβολής της ταινίας αυτής στους κινηματογράφους της Ελλάδος αλλά και μια ύποπτη αναβολή της προβολής της από ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό προς ενός έτους στη χώρα μας ,έπειτα από υποτιθέμενα τηλεφωνήματα αγανακτισμένων θεατών, οι οποίοι προφανώς δεν ενοχλούνται από τις ασχολούμενες αποκλειστικά με κουτσομπολιά ειδήσεις του εν λόγω σταθμού. Έκτοτε, όμως, κύλησε αρκετό νερό στο αυλάκι της Ελληνικής Δικαιοσύνης, η οποία με νεότερες αποφάσεις της, όπως αυτή, που αφορούσε το διαβόητο πίνακα "Asperges me" του Βέλγου καλλιτέχνη Τιερρύ ντε Κορντιε στην έκθεση OUTLOOK ή την πιο πρόσφατη για το κόμικ "Η ζωή του Ιησού" του Γκέρχαρντ Χάντερερ έκρινε, ότι ούτε το θρησκευτικό συναίσθημα των μηνυτών έχει θιγεί ούτε το αδίκημα της καθύβρισης της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας έχει έχει τελεστεί και, βέβαια, αθώωσε όσους κατηγορούνταν για τα σχετικά αδικήματα.
Ερωτάται, μήπως τελείται το αδίκημα της καθύβρισης μιας θρησκείας ή να μη θίγεται η προσωπικότητα κάποιων προσώπων, που τυγχάνει να πιστεύουν. Κατ' αρχάς, παρά το γεγονός, ότι ο ίδιος ο σκηνοθέτης του παραπάνω έργου κάλεσε τους διαμαρτυρόμενους πιστούς να προσέλθουν να παρακολουθήσουν δωρεάν την παράσταση, ώστε να κρίνουν, αν όντως είχε σκοπό αυτός να προσβάλλει την Ορθοδοξία, εν τούτοις ουδείς εξ αυτών την παρακολούθησε, με αποτέλεσμα να εκκρεμεί η δίκη για ένα αδίκημα, του οποίου την τέλεση οι μηνύτριες δεν έχουν δει αλλά τη φαντάζονται. Άρα τίθεται το ερώτημα για ποια προσβολή μιλάμε, όταν οι διαμαρτυρόμενοι πιστοί αγνοούν το περιεχόμενο της παράστασης, που, τάχα, τους θίγει.
Περαιτέρω, θα είχαμε περίπτωση καθύβρισης της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην περίπτωση, που η παραπάνω παράσταση στόχευε ακριβώς σε αυτό και τούτο γινόταν γνωστό είτε π.χ. από συνεντεύξεις των συντελεστών της είτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Τούτο, όμως, προφανώς δεν έχει συμβεί στην περίπτωσή μας πολλώ δε μάλλον με την παράσταση αυτή δεν επεδίωκαν οι συντελεστές της να θίξουν το θρησκευτικό συναίσθημα των μηνυτριών ή οποιουδήποτε πιστού ορθοδόξου χριστιανού, οπότε και πάλι, σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων μας, η απαγόρευση της παράστασης δεν θα είναι νομότυπη.
Ακόμα, σκοπός της πολιτείας είναι να προστατεύει την ελευθερία της τέχνης, με όποια μορφή και αν αυτή εμφανίζεται. Το ίδιο το άρθρο 16 του Συντάγματός μας είναι σαφές : "Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες, η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους...". Εξ αυτού, προκύπτει, ότι κανένας δεν μπορεί να επιβάλει περιορισμούς σε ένα έργο τέχνης. Αν, τώρα, κάποιος θεωρεί, ότι θίγεται ως πρόσωπο από ένα έργο, τότε απλά μπορεί να αποστρέψει το πρόσωπό του, ώστε να μετριάσει ή και να αποτρέψει το όποιο πλήγμα των συναισθημάτων του.
Μα ποιός είναι ο λόγος, θα αναρωτηθεί κανείς, να ασχολούνται οι καλλιτέχνες με τη θρησκεία κατ' αυτό τον τρόπο; Κατ' αρχάς, η ελευθερία της τέχνης δεν αφορά μόνο την απαγόρευση των όποιων περιορισμών της, στο μέτρο, που δε θίγουν συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά και την ελευθερία να επιλέξει ο καλλιτέχνης το θέμα του. Άρα και πάλι θέμα απαγόρευσης δεν τίθεται.
Και σε τί ακριβώς συνίσταται η καλλιτεχνική αξία ενός έργου, όπως π.χ. το συγκεκριμένο θεατρικό έργο ή ο πίνακας του κ. ντε Κορντιέ; Οι θεατρικές και εν γένει εικαστικές προτιμήσεις αλλά και προβλέψεις του καθενός μας για τη μελλοντική αξία ενός έργου είναι σεβαστές, στο μέτρο, που δεν επιζητούμε να τις επιβάλουμε με δικαστικές αποφάσεις. Σε τελική ανάλυση, πολλά έργα κρίνονται με βάση την αισθητική των μελλοντικών γενεών και αποκτούν αξία αρκετό καιρό μετά το θάνατο του δημιουργού τους. Και η ιστορία της τέχνης βρίθει με τέτοια παραδείγματα. Και αν, τέλος πάντως, ο δημιουργός είναι κατά κοινή ομολογία ατάλαντος, και πάλι κανένας δεν επιτρέπεται να του στερήσει το δικαίωμα να δημιουργεί κατά την κρίση του και να εκθέτει το έργο του ανεμπόδιστα.
Συμπερασματικά, λοιπόν, πίσω από την εκκρεμούσα μήνυση δεν κρύβεται κάποια προσβολή της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αλλά η προσπάθεια κάποιων προσώπων να επιβάλουν τις θρησκευτικές τους προτιμήσεις δια της δικαστικής οδού. Και αυτό είναι απλά ανεπίτρεπτο και δεν πρέπει να οδηγεί στην απαγόρευση παραστάσεων ή την αποκαθήλωση έργων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου