Άλλο μόρφωση και άλλο κατάρτιση

Ένας από τους πιο συχνούς καβγάδες, που έχω με φιλικά μου πρόσωπα, αφορά την εμμονή αρκετών συνελλήνων μας να θεωρούν, ότι ο κάτοχος ενός πανεπιστημιακού πτυχίου είναι συνάμα μορφωμένος. Αυτή η αντίληψη ίσως έχει τις ρίζες της σε μια, όχι τόσο μακρυνή, εποχή, όπου πολύς κόσμος εγκατέλειπε το σχολείο στο χώρα μας πριν τελειώσει το παλιό Γυμνάσιο - συχνά και προτού καν αρχίσει τη φοίτησή του σε αυτό - και όσοι κατάφερναν να το τελειώσουν θεωρούνταν ως τέρατα μόρφωσης. Και, βέβαια, με αυτή τη λογική, ήταν επόμενο όσοι είχαν καταφέρει να εισαχθούν σε μια πανεπιστημιακή σχολή από τις ελάχιστες, που υπήρχαν τότε στην Ελλάδα - και οι οποίες, με την εξαίρεση της Νομικής, έπαιρναν ελάχιστους φοιτητές - και να την τελειώσουν, να θεωρούνται ως η ελίτ των μορφωμένων.

Χωρίς καμμία διάθεση να υποτιμήσω την αξία ενός πανεπιστημιακού τίτλου, ακόμα και στις μέρες μας, όπου αυτός έχει ευτελιστεί σε σημαντικό βαθμό, η αλήθεια είναι, ότι ένα πτυχίο πανεπιστημίου ελάχιστη σχέση με τη μόρφωση έχει. Διότι μπορεί ένας πτυχιούχος να κατέχει στην εντέλεια το αντικείμενο των σπουδών του και να διαπρέπει ως επαγγελματίας, πλην, όμως, ως μόρφωση νοείται τόσο η κοινωνική μόρφωση, ήτοι εκείνη, που επιτρέπει σε κάποιο πρόσωπο να έχει την αποδεκτή συμπεριφορά προς κάθε τρίτο, όσο και η πνευματική καλλιέργεια, που προσδίδει νέα ενδιαφέροντα στο χαρακτήρα ενός προσώπου και η οποία με τη σειρά της μεταλλάσσει προς το καλύτερο την εξωτερική συμπεριφορά του, με την εξαίρεση, πάντοτε, των περιπτώσεων, όπου η συλλογή πνευματικών ερεθισμάτων λειτουργεί αποκλειστικά συλλεκτικά και δεν έχει καμμία άλλη επίδραση στο πρόσωπο. Και από την άλλη πλευρά, ένας άνθρωπος χωρίς πανεπιστημιακό τίτλο μπορεί να διαθέτει μια σπουδαία μόρφωση και να μπορεί να αντιληφθεί περισσότερα εξωτερικά ερεθίσματα απ' ό,τι ένας πτυχιούχος πανεπιστημίου και να επηρεαστεί θετικά από αυτά.

Ας ξεκαθαριστεί, λοιπόν, ότι η μόρφωση είναι κάτι διαφορετικό από την πανεπιστημιακή κατάρτιση, χωρίς να αποκλείουμε τη συνύπαρξη αυτών. Και, κυρίως, να πάψουμε να θεωρούμε τον κάθε πτυχιούχο πανεπιστημίου ως μορφωμένο.