Όσοι πρόλαβαν τα χρόνια του υπαρκτού σοσιαλισμού, θα θυμούνται την Ανατολική Γερμανία(Λ.Δ.Γ.), ένα κράτος γνωστό για την αφύσικη, σε σχέση με το μέγεθος και τον πληθυσμό του, υπερπληθώρα χρυσών, κυρίως, μεταλλίων στις διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις αλλά και το βλοσυρό πρόσωπο του ηγέτη της, Έρικ Χόνεκερ. Έως το 1989, που κατέρρευσε το καθεστώς του, ο εν λόγω πολιτικός κυβέρνησε με σιδηρά πυγμή τη χώρα του, ενισχύοντας την διαβόητη Υπηρεσία Κρατικής Ασφαλείας, γνωστή και ως «ΣΤΑΖΙ» («ΣΤΑΤΖΙ» για τους γερμανομαθείς), η οποία παρακολουθούσε στενά και αδιάκοπα όλους τους υπηκόους του κράτους αυτού. Μετά την πτώση του καθεστώτος του, ο Έρικ Χόνεκερ δικάστηκε και καταδικάστηκε από δικαστήριο της ενωμένης ,πλέον, Γερμανίας για το ρόλο του, μεταξύ άλλων, στο θάνατο Ανατολικογερμανών, οι οποίοι είχαν σκοτωθεί στην προσπάθειά τους να διαφύγουν στη Δύση. Η περιοριστική της ελευθερίας του ποινή ήρθη εν έτει 1993 για λόγους υγείας, καθόσον ο πρώην απόλυτος κυρίαρχος της Λ.Δ.Γ. είχε προσβληθεί από καρκίνο. Ο ίδιος μετανάστευσε στη Χιλή, όπου και πέθανε ένα χρόνο αργότερα.
Εκείνη, που ήταν άγνωστη στο πλατύ κοινό, είναι η χήρα του. Μάργκοτ Χόνεκερ, η οποία μετά το θάνατο του συζύγου της ζει μακρυά από τα φώτα της δημοσιότητας στη Χιλή. Πρόσφατα, όμως, το όνομά της ακούστηκε ξανά, όταν ο πρόεδρος της Νικαράγουας, Ντανιέλ Ορτέγκα, την τίμησε για την προσφορά της στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στη χώρα του στη δεκαετία του ’80. Η συμβολή της κρίθηκε άκρως σημαντική, δεδομένου ότι όταν ομιλούμε για τη Νικαράγουα, αναφερόμαστε σε μια εκ των φτωχότερων χωρών παγκοσμίως, όπου το ποσοστό του αναλφαβητισμού ανέρχεται σήμερα στο 30%, ενώ το 77% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Τη δεκαετία του ’80 η χώρα αυτή δοκιμάστηκε σκληρά από τις μάχες ανάμεσα στους Σαντινίστας, των οποίων ηγούνταν ο σημερινός πρόεδρος της Νικαράγουας, και τους Κόντρας, παραστρατιωτικό κίνημα, το οποίο χρηματοδοτούνταν από τις Η.Π.Α. Η διαμάχη αυτή κατέστρεψε τις ήδη εύθραυστες δομές της χώρας αυτής. Νωρίτερα και για χρονικό διάστημα 40, περίπου, ετών, από το 1937 μέχρι το 1979 η χώρα κυβερνούνταν από την οικογένεια Σομόζα, την οποία υποστήριζαν οι Η.Π.Α. και η οποία ουδόλως είχε ενδιαφερθεί για την εκπαίδευση στη χώρα αυτή. Έως το 1990, οπότε οι Σαντινίστας έχασαν την εξουσία από την παράταξη, της οποίας ηγούνταν η βιολέτα Τσαμόρο, ιδρύθηκαν στη Νικαράγουα περίπου 2.000 σχολεία, γεγονός, που προδίδει σε ποια κατάσταση ευρίσκετο η εκπαίδευση στη χώρα αυτή πριν την έλευσή τους. Και σημαντική κρίθηκε, στην προσπάθεια αυτή, η συμβολή της χήρας Χόνεκερ.
Πριν, όμως, προβούμε σε επαίνους για τη συμβολή της Μάργκοτ Χόνεκερ, καλό θα ήταν να γυρίσουμε το χρόνο αρκετά πίσω και, συγκεκριμένα, στο 1963, όταν η Μάργκοτ Χόνεκερ ανεδείχθη Υπουργός Παιδείας της Λ.Δ.Γ., θέση, την οποία διατήρησε έως το 1989. Γνωστή και ως η «μωβ μάγισσα»(purple witch), λόγω του χτενίσματός της τα χρόνια της Λ.Δ.Γ. αλλά και της πυγμής, με την οποία ηγούνταν του υπουργείου της, προέβη στην ακραία πολιτικοποίηση (κομματικοποίηση θα ταίριαζε καλύτερα ως λέξη) της εκπαίδευσης στη χώρα της, το οποίο σήμαινε σε απλά ελληνικά ότι κάθε υπήκοος της τότε ανατολικής Γερμανίας μάθαινε να υποστηρίζει ένα ανελεύθερο καθεστώς μέσα από ένα σύστημα προπαγάνδας, το οποίο κατήγγειλε τη Δύση ως διεφθαρμένη, ενώ υποστήριζε ότι η Λ.Δ.Γ. είναι ένας παράδεισος. «Είδε το εκπαιδευτικό σύστημα ως μια προέκταση της δικτατορίας και πολλοί άνθρωπο επλήγησαν επαγγελματικά και πνευματικά», αναφέρει ο Χουμπέρτους Κνάμπε, ιστορικό ειδικός σε θέματα της Λ.Δ.Γ. και πρόεδρος του ιδρύματος «Μπερλίν-Χοχενσενχάουζεν» (Berlin-Hohenschönhausen), το οποίο εδρεύει σε περιοχή, στην οποία ευρίσκετο μια παλαιά φυλακή για πολιτικούς κρατουμένους επί Λ.Δ.Γ. Το 1978, εισήγαγε το μάθημα της στρατιωτικής εκπαίδευσης στην ενάτη και δεκάτη τάξη, «προκειμένου να προετοιμαστούν για τον πόλεμο ενάντια στον ταξικό εχθρό, ενάντια στη Δύση», αναφέρει ο Κνάμπε. Μετά την πτώση του καθεστώτος της Λ.Δ.Γ., η Μάργκοτ Χόνεκερ κατηγορήθηκε για τη συμμετοχή της σε υιοθεσίες τέκνων, των οποίων οι γονείς είχαν κατηγορηθεί ως αντιφρονούντες ή είχαν διαφύγει στη Δύση αλλά αθωώθηκε, ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων.
Από τα παραπάνω, ίσως δημιουργηθεί το δίλημμα, αν μπορεί να τιμάται κάποιος για την πραγματική συνεισφορά του σε κάποιο τομέα, όταν την ίδια στιγμή προέβαινε σε απαράδεκτες ενέργειες, ενεργώντας υπό την ιδιότητά του ως δημόσιος λειτουργός. Άλλως, γεννάται το ερώτημα, αν η βράβευση της Μάργκοτ Χόνεκερ για τη συνδρομή της στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού συνάδει με την πολιτεία της ως Υπουργού Παιδείας στην Λ.Δ.Γ. Προσωπικά, θεωρώ ότι όταν ένα πρόσωπο κατέχει ένα σημαντικό πόστο, όπως αυτό, που η Μάργκοτ Χόνεκερ κατείχε επί Λ.Δ.Γ., τότε οφείλει να ενεργεί από το πόστο αυτό προς όφελος των συμπολιτών του. Διότι ακριβώς από τη θέση αυτή είναι σε θέση να διακρίνει τις πραγματικές ανάγκες του κόσμου και να αποφασίσει τι χρειάζεται να γίνει. Φυσικά, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο μιας εσφαλμένης εκτίμησης αλλά αυτό είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα από μια εσκεμμένη ενέργεια, η οποία είναι ελάχιστα σύμφωνη με τις αρχές της χρηστής διοίκησης. Και, δυστυχώς, στην περίπτωση της Μάργκοτ Χόνεκερ έχουμε ένα πρόσωπο, το οποίο ελάχιστα ενδιαφέρθηκε για την πραγματική εκπαίδευση στη χώρα της. Δέχομαι ότι υπήρχαν οι κατάλληλες δομές για τη λειτουργία των σχολείων και πανεπιστημίων στην πρώην Λ.Δ.Γ., τουλάχιστον εκείνες, που ανταποκρίνονταν στο σοσιαλιστικό μοντέλο, όπως το ευαγγελίζονταν οι ταγοί του υπαρκτού σοσιαλισμού, ως, επίσης, ότι παρέχονταν κάποιες γνώσεις στους μαθητές και φοιτητές της τότε ανατολικής Γερμανίας, αλλά διατηρώ πολλές επιφυλάξεις σχετικά με τη δυνατότητα αυτών των παιδιών να αναπτύξουν ομαλά και ανεμπόδιστα την προσωπικότητά τους σε ένα υπερβολικά καταπιεστικό καθεστώς, όπου η αντίθετη προς την κρατούσα κατάσταση κριτική μπορούσε να επισύρει βαρύτατες ποινές. Χωρίς να λησμονούμε ότι ακόμα και παιδιά κάτω των δέκα ετών είχαν χρησιμοποιηθεί ως καταδότες της «ΣΤΑΖΙ». Διακρίνετε ομοιότητες με τη ναζιστική Γερμανία; Αν όχι, θυμηθείτε το «Σπιούνο» το μονόπρακτο του Μπέρτχολντ Μπρεχτ, που αναφέρεται στη ναζιστική Γερμανία και στο φαινόμενο, όπου αντιφρονούντες γονείς συλλαμβάνονταν μετά από καταγγελία των ίδιων τους των παιδιών!
Συμπερασματικά, φρονώ ότι οι όποιες προσπάθειες της χήρας Χόνεκερ να βοηθήσει στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στη Νικαράγουα δεν εξαγνίζουν καθόλου την πολιτεία της ως Υπουργού Παιδείας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Και η βράβευσή της μπορεί να αποτελεί αναγνώριση του έργου της από την κυβέρνηση της πολύπαθης Νικαράγουας αλλά δε διαγράφει επ’ ουδενί λόγω τα πεπραγμένα της στην πρώην Λ.Δ.Γ.
www.larkoslarkou.org.cy/e-book%20h%20epistrofi%20tou%20Ntaniel.shtml (για τη σημερινή κατάσταση στη Νικαράγουα)
www.dw-world.de/dw/article/0,2144,2444111,00.html (περιληπτικά για το βίο και την πολιτεία της Μάργκοτ Χόνεκερ)
Εκείνη, που ήταν άγνωστη στο πλατύ κοινό, είναι η χήρα του. Μάργκοτ Χόνεκερ, η οποία μετά το θάνατο του συζύγου της ζει μακρυά από τα φώτα της δημοσιότητας στη Χιλή. Πρόσφατα, όμως, το όνομά της ακούστηκε ξανά, όταν ο πρόεδρος της Νικαράγουας, Ντανιέλ Ορτέγκα, την τίμησε για την προσφορά της στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στη χώρα του στη δεκαετία του ’80. Η συμβολή της κρίθηκε άκρως σημαντική, δεδομένου ότι όταν ομιλούμε για τη Νικαράγουα, αναφερόμαστε σε μια εκ των φτωχότερων χωρών παγκοσμίως, όπου το ποσοστό του αναλφαβητισμού ανέρχεται σήμερα στο 30%, ενώ το 77% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Τη δεκαετία του ’80 η χώρα αυτή δοκιμάστηκε σκληρά από τις μάχες ανάμεσα στους Σαντινίστας, των οποίων ηγούνταν ο σημερινός πρόεδρος της Νικαράγουας, και τους Κόντρας, παραστρατιωτικό κίνημα, το οποίο χρηματοδοτούνταν από τις Η.Π.Α. Η διαμάχη αυτή κατέστρεψε τις ήδη εύθραυστες δομές της χώρας αυτής. Νωρίτερα και για χρονικό διάστημα 40, περίπου, ετών, από το 1937 μέχρι το 1979 η χώρα κυβερνούνταν από την οικογένεια Σομόζα, την οποία υποστήριζαν οι Η.Π.Α. και η οποία ουδόλως είχε ενδιαφερθεί για την εκπαίδευση στη χώρα αυτή. Έως το 1990, οπότε οι Σαντινίστας έχασαν την εξουσία από την παράταξη, της οποίας ηγούνταν η βιολέτα Τσαμόρο, ιδρύθηκαν στη Νικαράγουα περίπου 2.000 σχολεία, γεγονός, που προδίδει σε ποια κατάσταση ευρίσκετο η εκπαίδευση στη χώρα αυτή πριν την έλευσή τους. Και σημαντική κρίθηκε, στην προσπάθεια αυτή, η συμβολή της χήρας Χόνεκερ.
Πριν, όμως, προβούμε σε επαίνους για τη συμβολή της Μάργκοτ Χόνεκερ, καλό θα ήταν να γυρίσουμε το χρόνο αρκετά πίσω και, συγκεκριμένα, στο 1963, όταν η Μάργκοτ Χόνεκερ ανεδείχθη Υπουργός Παιδείας της Λ.Δ.Γ., θέση, την οποία διατήρησε έως το 1989. Γνωστή και ως η «μωβ μάγισσα»(purple witch), λόγω του χτενίσματός της τα χρόνια της Λ.Δ.Γ. αλλά και της πυγμής, με την οποία ηγούνταν του υπουργείου της, προέβη στην ακραία πολιτικοποίηση (κομματικοποίηση θα ταίριαζε καλύτερα ως λέξη) της εκπαίδευσης στη χώρα της, το οποίο σήμαινε σε απλά ελληνικά ότι κάθε υπήκοος της τότε ανατολικής Γερμανίας μάθαινε να υποστηρίζει ένα ανελεύθερο καθεστώς μέσα από ένα σύστημα προπαγάνδας, το οποίο κατήγγειλε τη Δύση ως διεφθαρμένη, ενώ υποστήριζε ότι η Λ.Δ.Γ. είναι ένας παράδεισος. «Είδε το εκπαιδευτικό σύστημα ως μια προέκταση της δικτατορίας και πολλοί άνθρωπο επλήγησαν επαγγελματικά και πνευματικά», αναφέρει ο Χουμπέρτους Κνάμπε, ιστορικό ειδικός σε θέματα της Λ.Δ.Γ. και πρόεδρος του ιδρύματος «Μπερλίν-Χοχενσενχάουζεν» (Berlin-Hohenschönhausen), το οποίο εδρεύει σε περιοχή, στην οποία ευρίσκετο μια παλαιά φυλακή για πολιτικούς κρατουμένους επί Λ.Δ.Γ. Το 1978, εισήγαγε το μάθημα της στρατιωτικής εκπαίδευσης στην ενάτη και δεκάτη τάξη, «προκειμένου να προετοιμαστούν για τον πόλεμο ενάντια στον ταξικό εχθρό, ενάντια στη Δύση», αναφέρει ο Κνάμπε. Μετά την πτώση του καθεστώτος της Λ.Δ.Γ., η Μάργκοτ Χόνεκερ κατηγορήθηκε για τη συμμετοχή της σε υιοθεσίες τέκνων, των οποίων οι γονείς είχαν κατηγορηθεί ως αντιφρονούντες ή είχαν διαφύγει στη Δύση αλλά αθωώθηκε, ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων.
Από τα παραπάνω, ίσως δημιουργηθεί το δίλημμα, αν μπορεί να τιμάται κάποιος για την πραγματική συνεισφορά του σε κάποιο τομέα, όταν την ίδια στιγμή προέβαινε σε απαράδεκτες ενέργειες, ενεργώντας υπό την ιδιότητά του ως δημόσιος λειτουργός. Άλλως, γεννάται το ερώτημα, αν η βράβευση της Μάργκοτ Χόνεκερ για τη συνδρομή της στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού συνάδει με την πολιτεία της ως Υπουργού Παιδείας στην Λ.Δ.Γ. Προσωπικά, θεωρώ ότι όταν ένα πρόσωπο κατέχει ένα σημαντικό πόστο, όπως αυτό, που η Μάργκοτ Χόνεκερ κατείχε επί Λ.Δ.Γ., τότε οφείλει να ενεργεί από το πόστο αυτό προς όφελος των συμπολιτών του. Διότι ακριβώς από τη θέση αυτή είναι σε θέση να διακρίνει τις πραγματικές ανάγκες του κόσμου και να αποφασίσει τι χρειάζεται να γίνει. Φυσικά, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο μιας εσφαλμένης εκτίμησης αλλά αυτό είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα από μια εσκεμμένη ενέργεια, η οποία είναι ελάχιστα σύμφωνη με τις αρχές της χρηστής διοίκησης. Και, δυστυχώς, στην περίπτωση της Μάργκοτ Χόνεκερ έχουμε ένα πρόσωπο, το οποίο ελάχιστα ενδιαφέρθηκε για την πραγματική εκπαίδευση στη χώρα της. Δέχομαι ότι υπήρχαν οι κατάλληλες δομές για τη λειτουργία των σχολείων και πανεπιστημίων στην πρώην Λ.Δ.Γ., τουλάχιστον εκείνες, που ανταποκρίνονταν στο σοσιαλιστικό μοντέλο, όπως το ευαγγελίζονταν οι ταγοί του υπαρκτού σοσιαλισμού, ως, επίσης, ότι παρέχονταν κάποιες γνώσεις στους μαθητές και φοιτητές της τότε ανατολικής Γερμανίας, αλλά διατηρώ πολλές επιφυλάξεις σχετικά με τη δυνατότητα αυτών των παιδιών να αναπτύξουν ομαλά και ανεμπόδιστα την προσωπικότητά τους σε ένα υπερβολικά καταπιεστικό καθεστώς, όπου η αντίθετη προς την κρατούσα κατάσταση κριτική μπορούσε να επισύρει βαρύτατες ποινές. Χωρίς να λησμονούμε ότι ακόμα και παιδιά κάτω των δέκα ετών είχαν χρησιμοποιηθεί ως καταδότες της «ΣΤΑΖΙ». Διακρίνετε ομοιότητες με τη ναζιστική Γερμανία; Αν όχι, θυμηθείτε το «Σπιούνο» το μονόπρακτο του Μπέρτχολντ Μπρεχτ, που αναφέρεται στη ναζιστική Γερμανία και στο φαινόμενο, όπου αντιφρονούντες γονείς συλλαμβάνονταν μετά από καταγγελία των ίδιων τους των παιδιών!
Συμπερασματικά, φρονώ ότι οι όποιες προσπάθειες της χήρας Χόνεκερ να βοηθήσει στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στη Νικαράγουα δεν εξαγνίζουν καθόλου την πολιτεία της ως Υπουργού Παιδείας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Και η βράβευσή της μπορεί να αποτελεί αναγνώριση του έργου της από την κυβέρνηση της πολύπαθης Νικαράγουας αλλά δε διαγράφει επ’ ουδενί λόγω τα πεπραγμένα της στην πρώην Λ.Δ.Γ.
www.larkoslarkou.org.cy/e-book%20h%20epistrofi%20tou%20Ntaniel.shtml (για τη σημερινή κατάσταση στη Νικαράγουα)
www.dw-world.de/dw/article/0,2144,2444111,00.html (περιληπτικά για το βίο και την πολιτεία της Μάργκοτ Χόνεκερ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου