Σπρώχνοντας περισσότερο κόσμο στις φυλακές

Όταν ψηφίστηκε ο Ν.2408/1996, σκοπός του ήταν, μεταξύ άλλων, η αποσυμφόρηση των ελληνικών φυλακών από κρατουμένους για παραβάσεις, για τις οποίες είχαν καταδικαστεί σε μικρές ποινές φυλάκισης, ήτοι σε μικρότερες των τριών ετών, στην περίπτωση, που είχαν συμπληρώσει ποινές φυλάκισης, που υπερέβαιναν του έξη μήνες. Αντί, λοιπόν, να υποχρεώνεται ο καταδικασθείς να εκτίσει μια μικρή ποινή, μπορούσε να καταβάλει ένα ποσό και να μην εκτίσει την ποινή του. Το ποσό αυτό αρχικά, δυνάμει της ΑΥΟΔικ 134423α της 8.12.1992 (Φ.Ε.Κ. Β’ 11/20.1.1993), είχε οριστεί στις χίλιες πεντακόσιες έως είκοσι χιλιάδες δραχμές για τα πλημμελήματα και στις επτακόσιες έως χίλιες πεντακόσιες δραχμές για τα πταίσματα. Με την είσοδο του ευρώ στη ζωή μας, τα ποσά αυτά μετετράπησαν σε 4,40 έως 59 ευρώ για τα πλημμελήματα και 2,10 έως 15 ευρώ για τα πταισματα. Αργότερα, τα κατώτατα όρια αναπροσαρμόστηκαν στα 5 και 3 ευρώ, αντίστοιχα.
Αίφνης, εξεδόθη η υπ’ αριθμ. ΥΑ 50492/2008 (ΦΕΚ Β΄ 1112/13.6.2008), με την οποία τα όρια απογειώθηκαν. Συγκεκριμένα, για τα πλημμελήματα το ποσό αναπροσαρμόστηκε στα 10 έως 60 ευρώ και για τα πταίσματα στα 5 έως 20 ευρώ.
Φυσικά, η διαφορά είναι οφθαλμοφανής και θα υπάρχει, πλέον σημαντική δυσκολία των καταδικασθέντων να καταβάλουν τα ποσά της εξαγοράς της ποινής τους. Φανταστείτε ότι έχουμε ένα κατηγορούμενο για μια Χ παράβαση, ο οποίος καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης ενός μηνός. Με το προηγούμενο καθεστώς, ο εν λόγω καταδικασθείς, αν είχε υπερβεί το όριο των έξη μηνών φυλάκισης από προηγούμενες τελεσίδικες καταδικαστικές αποφάσεις, θα κατέβαλε το ποσό των 300 ευρώ και θα ήταν ελεύθερος. Τώρα, θα κληθεί να καταβάλει το ποσό των 600 ευρώ. Και αν η ποινή φυλάκισής του είναι μεγαλύτερη, μπορείτε να φανταστείτε τι θα κληθεί να πληρώσει.
Θα πει κάποιος ότι υπάρχει και η δυνατότητα να ζητήσει τη μετατροπή της ποινής του σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, αν δεν μπορεί να πληρώσει το ποσό της ποινής του. Ναι, αν α) βρει δημόσια υπηρεσία, κυρίως Δήμο, που να δέχεται καταδικασμένους σε παροχή κοινωφελούς εργασίας και β) δεν ανήκει στην κατηγορία των αλλοδαπών από τρίτες χώρες, ήτοι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή, των Ελλήνων μουσουλμάνων και των Ρομά. Αναφέρω αυτές τις περιπτώσεις γιατί αφενός οι οργανισμοί του Δημοσίου ή οι Ο.Τ.Α., που έχουν τη δυνατότητα να επιτρέψουν σε καταδίκους να εκτίσουν την ποινή τους κατά τον τρόπο αυτό, είναι ελάχιστοι, αφετέρου, αν έχετε κάποιο υπόδικο, που ανήκει στις τρεις κατηγορίες, που ανέφερα παραπάνω στη δεύτερη περίπτωση, βρείτε κάποια δημόσια υπηρεσία ή Ο.Τ.Α. και τους ρωτήσετε, αν θα δεχθούν το πρόσωπο αυτό για παροχή κοινωφελούς εργασίας, θα εισπράξετε αρνητική απάντηση. Και μην εκπλαγείτε, αν εισπράξετε αρνητική απάντηση σε περίπτωση, που ο υπόδικος δεν υπάγεται στις παραπάνω περιπτώσεις, αφού δεν υπάρχει ο κατάλληλος εποπτικός μηχανισμός για την τήρηση του σπουδαίου αυτού μέτρου.
Δεν θα ήταν σωστό να κατηγορήσω τους εμπνευστές αυτής της απόφασης για προσπάθεια να επιβάλουν ένα εισπρακτικό μέσο, διότι δεν έχω τέτοια ένδειξη. Ωστόσο, όταν βοά η επιστημονική κοινότητα και έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι ο εγκλεισμός σε φυλακές όχι μόνο δεν βοηθάει τον κρατούμενο να παύσει να τελεί αξιόποινες πράξεις αλλά του στρώνει ουσιαστικά το δρόμο, ώστε να τελέσει εκ νέου αδικήματα και, επίσης, οι περισσότερες φυλακές της χώρας έχουν τη στιγμή αυτή περισσότερους κρατουμένους απ’ όσους χωρούν (ενδεικτική είναι η περίπτωση των φυλακών Κομοτηνής, οράτε www.xronos.gr/reportage/detail.php?ID=34474 ), μέτρα, όπως αυτό της αύξησης των ορίων εξαγοράς των ποινών, που μετατρέπονται σε χρηματικές, το μόνο, που σίγουρα επιτυγχάνουν, είναι ο εγκλεισμός περισσότερων προσώπων στις ήδη ασφυκτικά γεμάτες ελληνικές φυλακές με ό,τι δυσμενές αυτό συνεπάγεται.