Μια πρόσφατη έρευνα, που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο www.thebabywebsite.com ,έδειξε, ότι ένα ποσοστό 50% από ένα σύνολο 3.000 γονέων, που ρωτήθηκαν, αν διαβάζουν στα παιδιά τους κλασσικά παραμύθια, τα αποφεύγουν, διότι θεωρούν, ότι είναι τρομακτικά για τα παιδιά τους και τους δημιουργούν εφιάλτες. Για το λόγο αυτο, μάλιστα, προτιμούν να τους διαβάζουν περισσότερο φιλικές ιστορίες. Μάλιστα, στο στόχαστρο της εν λόγω ιστοσελίδας μπαίνουν παραμύθια, όπως η Κοκκινοσκουφίτσα, η Χιονάτη και οι 7 νάνοι, η Ωραία Κοιμωμένη και άλλα γνωστά αναγνώσματα της παιδικής ηλικίας.
Τα επιχειρήματα, που διατυπώθηκαν από γονείς, που αποφεύγουν να διαβάζουν τα παραπάνω παραμύθια στα παιδιά τους, ποικίλλουν. Αναφέρεται, για παράδειγμα, ότι είναι οι ηρωίδες των παραμυθιών αυτών, όπως η Σταχτοπούτα ή η Χιονάτη αποτελούν παραδείγματα αντιφεμινισμού, επειδή περιμένου τον πρίγκηπα να τις σώσει, τον οποίο, μάλιστα, και παντρεύονται, αν και δεν το γνωρίζουν. Επίσης, υπιστηρίχθηκε, ότι δε γνωρίζουμε τίποτα για τους γονείς των ηρώων των παραμυθιών, ενώ ορισμένοι εξ αυτών, όπως ο Τζακ στην ιστορία "ο Τζακ και η φασολιά" αποτελούν κάκιστα πρότυπα για τα παιδιά, καθότι ο Τζακ κλέβει το γίγαντα και μετά κατεβαίνει τη φασολιά, για να του ξεφύγει, κόβει τη φασολιά και ο γίγαντας σκοτώνεται. Φυσικά, τίθεται και το ζήτημα της πολιτικής ορθότητας, που δεν διαθέτουν τα εν λόγω παραμύθια, επειδή οι σωστοί γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά τους (το Χάνσελ και τη Γκρέτελ, εν προκειμένω) να τριγυρίζουν μόνα τους σε ένα δάσος και να δέχονται γλυκά από μια ξένη ούτε επιτρέπεται σε ένα παραμύθι να πρωταγωνιστεί μια ηρωίδα (η Σταχτοπούτα, δηλαδή), που ξεθεώνεται στη δουλειά χωρίς βοήθεια. Και, βέβαια, οι παραπάνω γονείς δεν αποδέχονται τη βία, που υπάρχει στα παραμύθια αυτά, την οποία θεωρούν υπεύθυνη πιθανών φοβιών και εφιαλτών των παιδιών τους.
Είναι ευρύτερα αποδεκτό, ότι τα παραπάνω κλασσικά παραμύθια αλλά και άλλα της ίδιας κατηγορίας περιέχουν εικόνες, που ίσως φαντάζουν αρκετά σκληρές στα μάτια ενός παιδιού ή ελάχιστα συμβιβάζονται με την εικόνα, που ένας γονέας έχει για τη σύγχρονη οικογένεια και ανατροφή των παιδιών. Τα περισσότερα από τα παραμύθια αυτά δημιουργήθηκαν σε μια εποχή περισσότερο σκληρή και χωρίς ίχνος από τη λεγόμενη πολιτική ορθότητα των ημερών μας. Και τα περισσότερα από αυτά ήταν περισσότερο σκληρά κάποια παλαιά εποχή, τουλάχιστον πριν τα επεξεργαστούν και προσαρμόσουν σε μια περισσότερο ήπια μορφή οι αδελφοί Γκριμ το 19ο αιώνα, η οποία μορφή, βέβαια, ανταποκρινόταν και στις συνθήκες ανατροφής των παιδιών εκείνης της εποχής.
Ωστόσο, αν κάτι διαφεύγει στους υπερπροστατευτικούς γονείς του παραπάνω ιστότοπου, είναι το πραγματικό νόημα των παραμυθιών, ήτοι η προαιώνια μάχη του Καλού με το Κακό. Δεν υποστηρίζω, ότι το καλό πάντα νικά την πραγματικότητα και είμαι πρόθυμος να δεχθώ, ότι, συνήθως, το αντίθετο συμβαίνει. Ωστόσο, η μύηση ενός παιδιού στην πανάρχαια αυτή διαμάχη μέσα από ένα παραμύθι επιτυγχάνει τη διάπλαση ενός χαρακτήρα, ο οποίος απεχθάνεται το Κακό και είναι πρόθυμος να υπηρετήσει το Καλό. Και αυτός είναι ο σκοπός ενός παραμυθιού, να δείξει σε μια παιδική ψυχή, ότι το Κακό συντρίβεται στο τέλος. Και η επιβίωση αυτών των παραμυθιών εδώ και εκατοντάδες χρόνια αποδεικνύει, ότι αρέσουν στα παιδιά.
Ναι, τα παραμύθια δεν έχουν στην πραγματικότητα εξαλείψει το Κακό. Αλλά αποτελούν ιστορίες, που ψυχαγωγούν τα παιδιά και ενίοτε και τους μεγάλους, τα βοηθούν να ξεφύγουν από τη σκληρή πραγματικότητα και, βέβαια, τα διδάγματά τους ίσως να φαντάζουν παλιομοδίτικα αλλά δεν παύουν να είναι επίκαιρα, εκτός αν σκοπός μας είναι να τα στρέψουμε από νωρίς στην πραγματική εικόνα του κόσμου και να εξαλείψουμε την παιδικότητά τους μια ώρα αρχύτερα. Αλλά ποιός γονέας θα ήθελε κάτι τέτοιο πραγματικά;
Καλό θα ήταν, λοιπόν, να αφήσουμε τους υπερπροστατευτισμούς και τις εξ αυτών προερχόμενες υπερβολές. Διότι πολλά μπορούν να βλάψουν ένα παιδί, ποτέ, όμως, ένα κλασσικό παραμύθι.
2 σχόλια:
Τα επιχειρήματα κατά των παραμυθιών είναι ΟΛΑ πανηλίθια! Από πού να αρχίσω;
α) Τρομακτικά. Και πολύ καλά κάνουν! Το παιδί ΠΡΕΠΕΙ να τρομάξει! ΜΕ ΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΟΥ, όπως τρομάζουμε στην αίθουσα του σινεμά. Μέσα στην ασφάλεια της μαμάς ή του μπαμπά, να ανακαλέσει από το συλλογικό υποσυνείδητο το σκοτεινό φόβο, να τον καθάρει με το λόγο και να τον υποτάξει! Αλλιώς, θα φοβάται για πάντα!
(Όμως: αυτό προϋποθέτει ότι νιώθει ασφαλές με τη μαμά, και ΔΕΝ θα νιώθει, αν διαισθάνεται ότι η ίδια η μαμά ή ο μπαμπάς έχει πρόβλημα με το παραμύθι! Αρκετές σημερινές μαμάδες είναι οι ίδιες παιδιά!
2) Οι "φιλικές" ιστορίες είναι απλώς ιστορίες με ήρωες παιδάκια σε μια καθημερινότητα σαν τη δικιά τους. Ούτε φαντασία καλλιεργούν, ούτε μέγεθος φτιάχνουν (σκοπός του παραμυθιού είναι η εξύψωση, η μεγέθυνση του μικρού ζώου σε άνθρωπο). Με άλλα λόγια, δεν περιέχουν πρότυπα. Το παιδί δεν θε΄λει έναν ήρωα στο ύψος του, θέλει έναν που να του μοιάζει (φαντασιακά), αλλά να είναι ΠΑΝΩ από αυτόν. Έτσι θα "τραβηχτεί" κι αυτό προς τα πάνω.
γ) Τα βλακωδέστερα επιχειρήματα είναι τα φεμινιστικά. Το παιδί δεν έχει ακόμα σχηματίσει οριστική ταυτότητα φύλου. Επίσης, δεν γνωρίζει τίποτα από μαρξιστικές κλπ αναλύσεις. Το μόνο που διαθέτει (αν δεν του το καταστρέφουμε) είναι η ικανότητα να καταλάβει ότι το παραμύθι δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα, αλλά σε έναν άλλο, μαγικό κόσμο. Σ' αυτό τον κόσμο υπάρχουν αξίες και δυνάμεις (ό,τι δεν βλέπει στην καθημερινότητά του) απλές και σαφείς. Η βασιλοπούλα και το βασιλόπουλο είναι όμορφα, όχι γιατί πηγαίνουν σε οίκο καλλυντικών αλλά γιατί η καλοσύνη συμβαδίζει με την ομορφιά. Η ευγένεια, η γενναιότητα δεν έχουν φύλο. Όλες οι βασιλοπούλες των παραμυθιών είναι καλές, ευγενικές και γενναιόψυχες (αυτό οι φεμινίστριες το ξεχνάνε), όπως και τα βασιλόπουλα και αναγνωρίζονται μεταξύ τους γι' αυτό, χωρίς να γνωρίζονται πρώτα. Ο καβαλάρης με το σπαθί και η κλεισμένη στον πύργο-τζάκι-καλύβα κόρη είναι αρχετυπικά σύμβολα των φύλων (φροϋδικά εν πολλοίς),που το μυαλό αναγνωρίζει εύκολα, αλλά οι γονείς δεν πρέπει να προεξοφλούν (που συνήθως, ΟΙ ΪΔΙΟΙ το προεξοφλούν) ότι το κοριτσάκι θα ταυτιστεί με την πριγκίπισσα και μ ό ν ο και το αγοράκι με τον καβαλάρη και μόνο! Συμβάινουν πολυπλοκότερα πράγματα!
δ) Ασφαλώς και ΔΕΝ πρέπει να γνωρίζουμε τίποτα για τους γονείς των ηρώων. Η Τζόαν Ροουλινγκ υπήρξε σοφότατη, που έκανε τον Χάρι Πότερ ορφανό. Η προσωπικότητα αρχίζει εκεί που πεθαίνουν οι γονείς! (δεν εννοώ το φυσικό θάνατο)
ε) Τα περί Τζακ και Φασολιάς αρνούμαι να σχολιάσω. Μάλλον πλάκα θα κάνεις ότι λένε τέτοιες μαλακίες.
στ)Τα περί βίας (που είναι λίγο ειδικα΄σε σχέση με τα περί φόβου) ή τα λένε άνθρωποι που ασκούν κρυφά βία στα παιδιά τους ή χαζόί που δεν παίρνουν μυρωδιά πόση βία υφίσταται ένα παιδί διαρκώς και μόνο από το γεγονός ότι είναι παιδί (φαντάσου εσύ να ζεις σε έναν κόσμο γιγάντων, να σου είναι το τραπέζι στο κεφάλι, το κουδούνι του σπιτιού σου σε ύψος απαγορευμένο και η μπαλκονόπορτα ακούνητη σαν από ατσάλι)Αν δεν φανταστείς λιγάκι δυνατός, την έβαψες για πάντα.
ε) Τέλος χωρίς παραμύθι, η δημιουργικότητα του παιδιού καπούτ. Όσα παιχνίδια έξυπνα ή συναναστροφής να του δώσεις, η δημιουργικότητα θέλει σύνθετα πράγματα και πλούτο συναισθημάτων.
στ) τελευτάιο επιχείρημα, προσωπικό: Υπήρξα ως παιδί βουτηγμένη στο παραμύθι-το παραδοσιακότατο- και μπορώ ακόμα να είμαι, ανά πασα στιγμή. Οι μεταφυσικοί φόβοι μού είναι αγνωστοι (από παιδί μού ήταν), η βία από μέρους μου επίσης(σε υπερβολικό βαθμό) και μακάρι η μέση ελληνίδα (συμπεριλαμβανομένων των σχετικών μαμάδων)να ήταν στο μισό ανεξάρτητη και φεμινίστρια από ό,τι εγώ. Θα μου πεις, είναι στον άνθρωπο. Μπορεί(;), αλλά ασε τον πρώτα να γίνει άνθρωπος!
@pellegrina
Η ανάλυσή σου σκίζει, ως συνήθως. Οι σκέψεις περί παραμυθιών, που αναφέρω, είναι πραγματικές και υπάρχουν στον ιστότοπο,που αναφέρω. Και για τα περί φόβου, που αναφέρεις, συμφωνώ και για τα περί ήρωα, που περνάει από δοκιμασίες ασυνήθιστες, ώστε να ταυτιστεί στο μυαλό του παιδιού με κάτι υπέρτερο από αυτό.
Ο φεμινισμός υπήρξε ένα κίνημα, που βοήθησε τα μέγιστα τις γυναίκες αλλά ίσως από ένα σημείο και μετά αποτέλεσε φορέα γραφικών αντιλήψεων, μερικές από τις οποίες έχουν να κάνουν με τα παραμύθια.
Τα περί Τζακ και της φασολιάς είναι αληθή και τα μεταφέρω, όπως υπάρχουν στον ιστότοπο,που παραπέμπω. Και τα περί βίας παραπέμπουν σε γονείς, που θέλουν τα παιδιά τους να ζουν σε αποστειρωμένο περιβάλλον, όπου θα τους γίνονται όλα τα χατίρια(ήτοι, δε μαλώνουμε το παιδί, για να μην ασκήσουμε βία πάνω του, το έχω δει σε νεότερες οικογένειες).
Προσωπικά, δεν πολυδιάβαζα παραμύθια, με αποτέλεσμα σήμερα να μη γνωρίζω αρκετά από αυτά. Ωστόσο, ούτε λιγότερο φοβικός έγινα ούτε απέκτησα αρνητικά πρότυπα, όπως φοβούνται οι υπερβολικοί γονείς του παραπάνω ιστότοπου, ότι θα συμβεί με τα παιδιά τους, αν διαβάσουν αυτά τα παραμύθια.
Εντέλει, τέτοιες καταστάσεις δίνουν τροφή στα ιστολόγιά μας, δε συμφωνείς;
Δημοσίευση σχολίου