Όταν παίρνεις στα χέρια σου το πρωτόλειο του Γουίλιαμ Ράιαν με τίτλο "Ο ΙΕΡΟΣΥΛΟΣ" (Εκδόσεις "ΔΙΟΠΤΡΑ"), συνειδητοποιείς, ότι έχεις μπροστά σου μια συναρπαστική ιστορία, η οποία διαδραματίζεται στη σταλινική Ε.Σ.Σ.Δ. την παραμονή των μεγάλων διωγμών και αποτυπώνει με πειστικότητα την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης.
Πρωταγωνιστής εδώ είναι ο Αλεξέι Κόρολεφ, λοχαγός της Μιλίτσια (πολιτοφυλακής, που εκτελούσε χρέη αστυνομίας στην Ε.Σ.Σ.Δ.) και αφοσιωμένος στην εξουσία, ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Μια γυναίκα έχει δολοφονηθεί μέσα σε μια εγκαταλελειμμένη εκκλησία, αφού πρώτα βασανίστηκε φρικτά. Η απουσία επαρκών στοιχείων εμποδίζει την πρόοδο των ερευνών του Κόρολεφ, ενώ η αποκάλυψη της ταυτότητας του θύματος κινεί το ενδιαφέρον της ΝιΚαΒεΝτε - προδρόμου της ΚαΓκεΜπε - για την υπόθεση αυτή. Καθώς, όμως, τα πτώματα πληθαίνουν, η υπόθεση αποδεικνύεται, ότι αφορά και πρόσωπα εκτός του υποκόσμου, θέτοντας, έτσι, σε αμφιβολία την πίστη του Κόρολεφ στην εξουσία.
Αναφέρθηκα παραπάνω στην πιστή αναπαράσταση της σταλινικής Ε.Σ.Σ.Δ. του 1936, όταν και εκτυλίσσεται η υπόθεση. Οι σταλινικές διώξεις έχουν ήδη ξεκινήσει, ο τρόμος, που κατέλαβε στη συνέχεια τους Σοβιετικούς υπηκόους, δεν έχει, ακόμα, ξεσπάσει αλλά σταδιακά τους καταλαμβάνει. Ο συγγραφέας μελέτησε πολλά πονήματα, που αναφέρονται στην εποχή εκείνη, αρκετά εκ των οποίων έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά, ώστε να μας μεταφέρει στο κλίμα της εποχής εκείνης. Ο πρωταγωνιστής Αλεξέι Κόρολεφ είναι ένας άριστος αστυνομικός, ο οποίος καταφέρνει να επιλύσει το σύνολο, σχεδόν, των υποθέσεων, που αναλαμβάνει. Πιστεύει στη νέα εξουσία και είναι αφοσιωμένος σε αυτή, έστω και αν δεν είναι, ακόμα, μέλος του Κόμματος. Ωστόσο, διατηρεί αρκετές αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του νέου καθεστώτος, ενώ προσπαθεί να διατηρήσει και τη θρησκευτική του πίστη σε ένα περιβάλλον, που την εχθρεύεται σφόδρα. Πολύ έξυπνα ο συγγραφέας πατάει πάνω στο μύθο ενός παλαιού κειμηλίου, που εξαφανίστηκε, όταν επεκράτησαν οι Μπολσεβίκοι, και το αναζητούν περισσότερα πρόσωπα, το καθένα για τους δικούς του λόγους, ώστε να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Βρήκα την ιστορία με το παραπάνω κειμήλιο ιδιαίτερα ελκυστική, ειδικά αν σκεφτεί κανείς την τάση του αναγνωστικού κοινού να αναζητεί βιβλία, που ασχολούνται με χαμένα αντικείμενα ή θρύλους (θυμηθείτε "ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ" αλλά και τον "ΚΩΔΙΚΑ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ"), ενώ και η αναπαράσταση της εποχής είναι πειστική με το συγγραφέα να έχει αφομοιώσει τις επιρροές του από τα σχετικά με την εποχή εκείνη πονήματα - σε αντίθεση, λόγου χάρη, με τον κ. Τομ Ρομπ Σμιθ, ο οποίος στο "ΠΑΙΔΙ 44" μετέφερε αχώνευτα ολόκληρα κομμάτια από το "ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΓΚΟΥΛΑΓΚ" του Σολζενίτσιν. Οι κεντρικοί ήρωες ταιριάζουν στους τύπους των ανθρώπων εκείνης της εποχής - ο αφοσιωμένος στη νέα εξουσία αξιωματικός, ο αδίστακτος βαθμοφόρος, το πρόθυμο να βάψει τα χέρια του με αίμα όργανο, ο αμόρφωτος φανατικός πιστός του Κόμματος, ο οποίος γυρεύει αφορμή, για να καταγγείλει τους πάντες - και το αίσθημα του φόβου, που αρχίζει να καλλιεργείται μέσα τους, είναι αυτό ακριβώς που εκείνη την εποχή είχε αρχίσει να εμφανίζεται στην Ε.Σ.Σ.Δ. Βέβαια, ο πρωταγωνιστής ξεφεύγει λίγο από το πρότυπο της εποχής αλλά αυτό επιβάλλεται, εφόσον θέλουμε ένα πρόσωπο ξεχωριστό, το οποίο ξεπερνάει, χάρη στην αντίληψή του, τις αγκυλώσεις της εποχής του και φτάνει μέχρι το τέλος. Επίσης, ο συγγραφέας επέλεξε να διαχειριστεί με φειδώ αλλά και προσοχή τις ιστορικές πληροφορίες του και όχι να καταπλακώσει τον αναγνώστη με τεράστιο όγκο πληροφοριών, που θα θύμιζαν περισσότερο ρεπορτάζ και λιγότερο μυθιστόρημα.
Διεκδικεί λογοτεχνικές δάφνες το εν λόγω βιβλίο; Η απάντηση είναι αρνητική αλλά κάτι τέτοιο δεν το περιμένω από ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Έχει δράση; Σίγουρα όχι αυτή, που περιμένει κανείς από ένα βιβλίο αυτού του είδους αλλά ας μην ξεχνάμε τα στενά περιθώρια, που αφήνουν οι ιστορικές συνθήκες της εποχής εκείνης. Πείθει τον αναγνώστη; Εδώ ίσως βρίσκεται ένα ελάττωμα, αφού ο συγγραφέας εμμένει να παρουσιάζει το δράστη να παραδέχεται την ενοχή του λίγο πριν αποπειραθεί να σκοτώσει τον πρωταγωνιστή, ο οποίος, όπως συνηθίζεται στα βιβλία, τη γλυτώνει. Προσωπικά, έχω βαρεθεί να διαβάζω βιβλία, όπου ο εγκληματίας ομολογεί στους διώκτες του, ότι αυτός διέπραξε το τάδε έγκλημα, παραθέτει λεπτομέρειες του σχεδίου, που κατέστρωσε, και, στη συνέχεια, λίγο πριν σκοτώσει τους διώκτες του, κάτι συμβαίνει και όχι μόνο τη γλυτώνουν οι διώκτες αλλά αποδίδεται και δικαιοσύνη. Φυσικά, δεν θέλω να βλέπω τον πρωταγωνιστή να σκοτώνεται αλλά κάποια στιγμή αυτή η συνήθεια του ευτυχισμένου τέλους πρέπει να σταματήσει, διότι απλά δεν είναι αληθοφανές.
Αυτό, που απομένει, είναι η αναγνωστική απόλαυση της ιστορίας μέσα από την πιστή απόδοση της σταλινικής εποχής, πράγμα το οποίο αποτελεί τη σπουδαιότερη αρετή του συγκεκριμένου βιβλίου. Οι λάτρεις του αστυνομικού μυθιστορήματος θα το αγαπήσουν και ίσως φωνάξουν "θέλουμε και άλλο Κόρολεφ". Κάτι μου λέει, ότι θα τον δούμε σύντομα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου