Δημοφιλείς αναρτήσεις

Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2008

Βιβλία : Μάο, η άγνωστη ιστορία, των Γιούνγκ Τσανγκ και Τζών Χάλλιντεϋ

«Ο Μάο Τσε-τουνγκ, ο άνθρωπος που για δεκαετίες ολόκληρες άσκησε απόλυτη εξουσία στο ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι υπεύθυνος για το θάνατο, και μάλιστα σε περίοδο ειρήνης, 70 εκατομμυρίων ανθρώπων, υπεύθυνος δηλαδή για περισσότερους θανάτους από οποιονδήποτε άλλον ηγέτη του 20ού αιώνα».
Με αυτό τον τρόπο ξεκινάει η βιογραφία του Μάο Τσε-τουνγκ, του «Μεγάλου Τιμονιέρη», ενός μυστηριώδους προσώπου, που κυβέρνησε την Κίνα για 27 χρόνια με τον πλέον απολυταρχικό τρόπο αλλά, ελλείψει ειδικότερων πληροφοριών την εποχή εκείνη για το πρόσωπό του, λατρεύτηκε από πολύ κόσμο, ιδίως από διανοούμενους, όπως ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο οποίος, μάλιστα, έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τις εκκαθαρίσεις της Πολιτιστικής Επανάστασης «ηθικά αποδεκτές», πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος, όπως ο Άμπι Χόφμαν και ο Τζέρι Ρούμπιν αλλά και οι «Μαύροι Πάνθηρες».
«ΜΑΟ, Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», τιτλοφορείται η βιογραφία ενός εκ των γνωστότερων αγνώστων του 20ου αιώνα. Την υπογράφουν η Γιουνγκ Τσανγκ και ο σύζυγός της, Τζων Χάλλιντεϋ. Η πρώτη είναι γνωστή στη χώρα μας και από το αυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα «ΑΓΡΙΟΚΥΚΝΟΙ, ΤΡΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ», όπου περιγράφει τη ζωή της γιαγιάς, της μητέρας της αλλά και της ίδιας στην Κίνα από την εποχή της κατάρρευσης της δυναστείας των Τσινγκ έως και το 1978, χρονιά, κατά την οποία η συγγραφέας έλαβε υποτροφία για τη συνέχιση των σπουδών της στην Αγγλία, όπου και μένει σήμερα.
Στο ογκώδες πόνημα (περισσότερες από 700 σελίδες), ξεδιπλώνεται η ζωή του προσώπου, που κυβέρνησε την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου για 3 δεκαετίες. Τα πρώτα του χρόνια, η δίψα του για μάθηση, η ένταξή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα, η άνοδός του στην εξουσία αλλά και η διακυβέρνηση της Κίνας έως το θάνατό του το 1976 δίδονται μέσα από διάφορες πηγές, πολλές εκ των οποίων, κατά δήλωση των συγγραφεων, παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
Σκοπός των συγγραφέων είναι να αποδομήσουν δραστικά το μύθο του Μάο Τσε-τουνγκ, προβάλλοντας τον πραγματικό του ρόλο στη νεότερη ιστορία της Κίνας. Η ένταξή του επί διετία στο Εθνικιστικό Κόμμα, το μεγάλο αντίπαλο των Κομμουνιστών για 20, τουλάχιστον χρόνια, οι τρομερές δολοπλοκίες, με τις οποίες επεχείρησε να εξοντώσει, και το πέτυχε τις περισσότερες φορές, τους πολιτικούς αντιπάλους του, οι ολέθριοι χειρισμοί του και το κόστος τους, ο απύθμενος ατομισμός του, που τον ώθησε να μη σεβαστεί ούτε τα ίδια του τα παιδιά, η τρυφηλότητα, που χαρακτήριζε τη ζωή του από την εποχή, που κατέλαβαν οι Κομμουνιστές την εξουσία μέχρι και το θάνατό του, ενώ ο λαός του λιμοκτονούσε, η με κάθε μέσο προώθηση της προσωπολατρείας του την εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης, όταν και το μεγαλύτερο μέρος της πολιτιστικής κληρονομίας της Κίνας χάθηκε για πάντα, η προώθηση σε ανώτατες θέσεις προσώπων με μόνο προσόν την τυφλή υποταγή τους στις εντολές του, με αποκορύφωμα την προώθηση στο Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος της (τέταρτης, κατά σειρά) συζύγου του, της τρομερής «Μαντάμ Μάο», η κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος είτε σε ανεδαφικά σχέδια είτε στη χρηματοδότηση βραχύβιων και αποτυχημένων πολιτικών σχηματισμών και αντάρτικων, με σκοπό να αποσπάσει από τη Σοβιετική Ένωση όσο το δυνατό περισσότερες χώρες ή να εντάξει τρίτες χώρες στη δική του σφαίρα επιρροής (με μόνο έπαθλο την Αλβανία), η τρομακτική χειραγώγηση του κινέζικου λαού μέσω της τρομοκρατίας και πολλές άλλες πτυχές του καθεστώτος του Μάο Τσε-τουνγκ έρχονται στην επιφάνεια με μυθιστορηματικό τρόπο και καθηλώνουν με την αγριότητά τους τον αναγνώστη.
Κάποια εμπάθεια στη γραφή είναι εμφανής, ίσως διότι έχουμε συνηθίσει στους ύμνους για το καθεστώς του Μάο Τσε-τουνγκ, οι οποίοι, όμως, προέρχονται από πρόσωπα, που είτε σκοπίμως είτε λόγω της προπαγάνδας του μαοϊκού καθεστώτος δεν μίλησαν για τα δεινά του κινεζικού λαού επί εποχής Μάο. Φυσικά, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η οικογένεια της συγγραφέως υπέστη οδυνηρές διώξεις κατά την εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης με αστήρικτες κατηγορίες. Αυτό το έντονο, όσο διαβάζει κανείς το βιβλίο αυτό, συναίσθημα της Γιούνγκ Τσανγκ δε βοηθάει τον αναγνώστη να αποτιμήσει με ψυχραιμία την προσωπικότητα του Μάο Τσε-τουνγκ και σαφώς θα περίμενα προσωπικά μια περισσότερο αποστασιοποιημένη εκτίμηση του φαινομένου Μάο. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η λεπτομερής αλλά και ωμή συνάμα καταγραφή των περιστατικών, που αποτελούσαν μέρος της καθημερινότητας στη μαοϊκή Κίνα, γίνεται με σκοπό να καταδειχθεί ακριβώς ο χαρακτήρας του ανθρώπου, που τα προκάλεσε. Και όσο σκληρά και αν ακούγονται τα περιστατικά αυτά, δυστυχώς απηχούν τη σκληρή πραγματικότητα της μαοϊκής Κίνας.
Εντέλει, αυτό, που αποκομίζει ο αναγνώστης, είναι ένα κάθε άλλο παρά ελκυστικό πορτραίτο του Μάο Τσε-τουνγκ. Πανέξυπνος αλλά εις βάρος του λαού και της χώρας του, ικανός στην τοποθέτηση ικανών στελεχών στην κυβέρνησή του σε περιόδους, που δεν υπήρχαν αναταραχές, αλλά απηνής διώκτης τους, όταν το έκρινε σκόπιμο (ακόμα και το σπουδαιότερο σύμμαχό του τον Πρωθυπουργό Τσου Εν-λαι δεν τον άφησε να κάνει εγχείρηση για την αφαίρεση καρκίνου, ώστε να είναι σίγουρος ότι αυτός θα πέθαινε πριν από τον ίδιο), μορφωμένος και βιβλιοφάγος, που, όμως, στέρησε από το λαό του τη δυνατότητα να διαβάζει, γοητευτικός στους ξένους ηγέτες αλλά απαίσιος με το λαό του (ενδεικτικοί οι έπαινοι του Χένρυ Κίσσινγκερ την εποχή, που επέστρεψε από την Κίνα στις αρχές του ’70), λάτρης του ωραίου αλλά υπεύθυνος για την καταστροφή του μεγαλύτερου μέρους της σπουδαίας πολιτιστικής κληρονομίας της χώρας του (όσοι επισκεφτείτε την Κίνα και μπείτε σε όσα μνημεία σώθηκαν από τη λαίλαπα της Πολιτιστικής Επανάστασης, θα διαπιστώσετε ότι εκτός από τους τοίχους δε σώζεται τίποτε άλλο, όλα τα έπιπλα και σκεύη τους κατεστράφησαν την εποχή εκείνη), οπαδός της άνετης ζωής, που, όμως, έπαιρνε τη σοδειά της κατ’ εξοχήν αγροτικής χώρας του, για να αποδείξει ότι υπήρχε πλεόνασμα παραγωγής, με αποτέλεσμα πολλους λιμούς και στερήσεις, άφησε πίσω του μια χώρα κατεστραμμένη, ένα λαό τρομαγμένο και πεινασμένο και ένα πολίτευμα, που εξακολουθεί να καταδυναστεύει το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού. Α, και μια διάχυτη στον αναγνώστη περιφρόνηση για το λαό, που κυβέρνησε άτεγκτα επί 27 χρόνια, και τις ανάγκες του.
Υ.Γ. Στα μείον της εκδόσεως εντάσσονται και αρκετά λάθη, συντακτικά και ορθογραφικά. Η λαθοθηρία δεν εντάσσεται στις αγαπημένες μου ασχολίες αλλά, όταν αγοράζω ένα βιβλίο από ένα οίκο με παράδοση στα προσεγμένα βιβλία, όπως η «ΕΣΤΙΑ», το οποίο, συν τοις άλλοις, δεν είναι και ιδιαίτερα φθηνό, απαιτώ να μην υπάρχουν λάθη, που βγάζουν μάτι. Ήτοι, όταν διαβάζω «συνελήφθηκε» (αντί «συνελήφθη» ή «συλλήφθηκε») ή «το Πιόνγκγιανγκ», που, στην πραγματικότητα, είναι η Πιόνγκγιανγκ, η πρωτεύουσα της Βόρειας Κορέας, νομίζω ότι δικαιούμαι να γκρινιάζω.

2 σχόλια:

αμμος είπε...

Μια κριτική που μπορεί να γίνει γενικά σε αυτά τα καθεστώτα ήταν ότι στην πλειοψηφία του λειτούργησαν με τελείως προσωποπαγή τρόπο. Ένας ευφυής απόλυτος άρχοντας θα είναι αποτελεσματικός και ολοκληρωτικός ταυτόχρονα, δε νομίζω ότι γίνεται αλλιώς. Νομίζω πάντως ότι το θλιβερότερο στοιχείο της Κίνας είναι η μετεξέλιξη της σε μια χώρα με όλες τις κοινωνικο-οικονομικές ανισορροπίες της ελεύθερης αγοράς και όλα τα δημοκρατικά ελλείμματα του κομουνισμού.
Διαβάζεις και γράφεις πυκνά, ως συνήθως, αγαπητέ Περιούσιε. Την καλημέρα μου.

περιούσιος είπε...

@ άμμος

Καλημέρα, φίλε μου! Τα θλιβερά στοιχεία της καθημερινότητας της σημερινής Κίνας ουδόλως συγκρίνονται με αυτή της καθημερινότητας επί Μάο. Σήμερα σκοτώνονται εκατοντάδες Κινέζοι από εργατικά ατυχήματα ή εκτελέσεις, λόγω καταδικών, αλλά στην εποχή του Μάο πέθαναν εκατομμύρια άνθρωποι από πείνα ( 30 εκατομμύρια την περίοδο 1958-1960). Δεν κάνω συμψηφισμούς των θανάτων των περιόδων αυτών, απλά θέλω να δείξω ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσά τους.
Η ρήση σου "το θλιβερότερο στοιχείο της Κίνας είναι η μετεξέλιξη της σε μια χώρα με όλες τις κοινωνικο-οικονομικές ανισορροπίες της ελεύθερης αγοράς και όλα τα δημοκρατικά ελλείμματα του κομουνισμού" είναι απόλυτα επιτυχημένη.