Βιβλία : Το παλιό σχολείο, του Τομπάιας Γουλφ

Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ένας μαθητής σε ένα αυστηρό ιδιωτικό σχολείο αρρένων των Η.Π.Α. κρύβει την εβραϊκή από την πλευρά του πατέρα του καταγωγή του αλλά και το γεγονός ότι φοιτά στο σχολείο αυτό με υποτροφία. Αγαπάει τη λογοτεχνία, είναι μέλος της συντακτικής ομάδας του λογοτεχνικού σχολικού περιοδικού και συμμετέχει στη ζωή του σχολείου του, τις ομάδες συζήτησης, τις χοροεσπερίδες, που αποτελούν μια πολύ καλή ευκαιρία, ώστε να δει κοπέλες από το κοντινό σχολείο θηλέων. Στο συγκεκριμένο σχολείο καλλιεργείται η αγάπη των μαθητών για τη λογοτεχνία και διοργανώνονται συχνά λογοτεχνικοί διαγωνισμοί, ο νικητής των οποίων έχει την τιμή να γνωριστεί και να μιλήσει με ένα σπουδαίο Αμερικάνο λογοτέχνη. Ο ήρωάς μας, του οποίου το όνομα δε μαθαίνουμε ποτέ, συμμετέχει ενεργά στους διαγωνισμούς αυτούς. Ο πρώτος λογοτέχνης, που επισκέπτεται το σχολείο αυτό, είναι ο Ρόμπερτ Φροστ και ο δεύτερος η Άιν Ραντ (Έιν Ραντ την αναφέρει το βιβλίο). Στον τρίτο διαγωνισμό, που μας περιγράφει ο ήρωας του βιβλίου, νικητής είναι ο ίδιος και έπαθλο για τη νίκη του αυτή είναι η γνωριμία και συνομιλία του με τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Μόνο, που το διήγημα, που έγραψε ο νεαρός ήρωας θα είναι εκείνο, μέσα από το οποίο θα φανερώσει ποιος πραγματικά είναι και για πρώτη φορά θα παύσει να κρύβεται.

Ο συγγραφέας Τομπάιας Γουλφ, με σπουδές φιλολογίας στην Οξφόρδη, με προϋπηρεσία ως καθηγητής δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, είναι άγνωστος στο ευρύ αναγνωστικό κοινό της Ελλάδος. Δε γνωρίζω, αν υπάρχουν και άλλα βιβλία του μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα αλλά σίγουρα το συγκεκριμένο βιβλίο κερδίζει τις εντυπώσεις. Το κλίμα του αυστηρού σχολείου με τον αυστηρό σε βαθμό υπερβολής (τουλάχιστον σε μας, που δε γνωρίσαμε την ιδιαίτερη πειθαρχεία στο σχολείο μας) κώδικα ηθικής, όπου αποβάλλεται ο μαθητής, που καταληφθεί να καπνίζει αλλά υπάρχει και μαθητής, που έχει καθήκον να επιβλέπει την τήρηση του κανόνα ηθικής των μαθητών και συμμετέχει στα συμβούλια των καθηγητών, όταν πρόκειται να αποβληθεί κάποιος μαθητής, του οποίου την αποβολή εγκρίνει (φαντάζεστε να γινόταν κάτι τέτοιο σε ελληνικό σχολείο;), δίδονται πολύ παραστατικά από το συγγραφέα, ο οποίος τονίζει το ιδιαίτερα καταπιεστικό περιβάλλον ενός σχολείου παραμονές του πολέμου του Βιετνάμ και της απελευθέρωσης των ηθών, που ακολούθησε. Ο ήρωας δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικός, αν και συμμετέχει στη σύνταξη του σχολικού περιοδικού και σε άλλες ομάδες του σχολείου και το παρελθόν του παραμένει νεφελώδες σχεδόν σε όλο το βιβλίο, αφού οι πληροφορίες για τη ζωή του είναι αποσπασματικές. Το σύνολο των μαθητών εμφανίζεται να περιμένει με ανυπομονησία την επίσκεψη ενός λογοτέχνη, πράγμα, που εξασφαλίζει με ευκολία η διοίκηση του σχολείου και μεταξύ τους καλλιεργείται ένας ανταγωνισμός για το ποιος θα γράψει το καλύτερο διήγημα.
Αυτό, που, ίσως, ξενίσει τον εξοικειωμένο με την αμερικανική λογοτεχνία του πρώτου μισού του 20ου αιώνα αναγνώστη, είναι ο τρόπος, με τον οποίο παρουσιάζονται οι λογοτέχνες, που επισκέπτονται το σχολείο. Ο Ρόμπερτ Φροστ παρουσιάζεται ως ένας λογοτέχνης αρνητικός προς τη μοντέρνα ποίηση, ενώ και η ειρωνεία του προς το μαθητή, που κέρδισε στο σχετικό λογοτεχνικό διαγωνισμό του σχολείου και καλείται να συνομιλήσει μαζί του, δεν τον κάνει συμπαθή στον αναγνώστη. Η Άιν Ραντ γίνεται αντικείμενο λατρείας από τον ήρωά μας, ο οποίος ξεκοκκαλίζει τη «ΝΕΡΟΜΑΝΑ», δημοφιλές βιβλίο της εν λόγω συγγραφέως τη δεκαετία του ’40, αλλά η επίσκεψή της στο σχολείο θα σημάνει την απόλυτη απομυθοποίησή της στα μάτια του. Διότι η συγκεκριμένη συγγραφέας εμφανίζεται με υπερτροφικό εγώ, αμφισβητεί όλους τους υπόλοιπους λογοτέχνες, χαρακτηρίζει ειρωνικά ως «μπαμπά» τον Χέμινγουεϊ, σχολιάζει αρνητικά σε βαθμό προσβολής τους χαρακτήρες του, αποκηρύσσει την ταπεινότητα και προσβάλλει τους συνομιλητές της. Κάποιοι στο πρόσωπο της Άιν Ραντ θα αναγνωρίσουν ίσως ένα Μισέλ Ουελμπέκ της εποχής εκείνης, χωρίς, όμως, ένα λογοτέχνη, τύπου Σελίν, να αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού της.
Το τελικό συμπέρασμα, στο οποίο θέλει να μας οδηγήσει ο συγγραφέας, είναι τα αίτια, για τα οποία ο ανώνυμος ήρωας του βιβλίου έγινε τελικά συγγραφέας και εκλήθη πολλά χρόνια αργότερα να μιλήσει στο σχολείο αυτό, το οποίο, εκτός από τη μόρφωση και την αγάπη για τη λογοτεχνία, του διαμόρφωσε το χαρακτήρα μέσα από το σκληρό μάθημα, που πήρε, όταν αποβλήθηκε για λογοκλοπή από αυτό. Ήτοι, ότι μπορεί να κρύβεσαι απ’ όλους για όλη σου τη ζωή και κανείς να μην ξέρει ποιος πραγματικά είσαι, αν επιθυμείς, όμως, να γίνεις συγγραφέας, υποχρεωτικά θα ξεγυμνώσεις την ψυχή σου και θα αποκαλυφθείς. Προσωπικά, μου θυμίζει λίγο τη βιωματική γραφή του Γιώργου Ιωάννου, ο οποίος θεωρούσε ότι δεν μπορείς να γράψεις πραγματικά, αν λείπουν από τη ζωή σου τα ανάλογα βιώματα.
Περισσότερες κριτικές για το βιβλίο αυτό :
www.diavasame.gr/book.cfm?itemID=236
anagnostria.blogspot.com/2008/05/blog-post.html
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080503&nid=8378881&sn=&spid=1363